Όπερα

Ο Νίκος Κυπουργός για τον «Πρίγκιπα που λερώνει»

Στο Θέατρο Ολύμπια επιστρέφει από σήμερα Παρασκευή 7 Νοεμβρίου, η όπερα και.. για παιδιά «Προσοχή! Ο πρίγκιπας λερώνει», που υπήρξε μία από τις μεγαλύτερες καλλιτεχνικές και

εισπρακτικές επιτυχίες της περασμένης καλλιτεχνικής περιόδου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Ο συνθέτης Νίκος Κυπουργός γράφει για τον «Πρίγκιπα», αλλά και για τη συνεργασία του με τον λιμπρετίστα και σκηνοθέτη Θωμά Μοσχόπουλο.

 Το σημείωμα του συνθέτη Νίκου Κυπουργού

Η ενασχόλησή μου με τη μουσική για παιδιά και με τη μουσική για παιδικό θέατρο είναι αρκετά παλιά ιστορία. Ξεκίνησε την εποχή της Λιλιπούπολης, όταν ήμουν ακόμα 24 ετών. Μετά ήρθε η συνεργασία με την Ξένια Καλογεροπούλου στην παιδική της σκηνή «Μικρή Πόρτα», για την οποία συνέθεσα μουσική για αρκετές παραστάσεις, οι περισσότερες σε σκηνοθεσία του Θωμά Μοσχόπουλου. Ακολούθησε το 1994 η συνεργασία με τον Θωμά στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών με το μιούζικαλ Σιωπή, ο βασιλιάς ακούει, στο οποίο το νέο έργο, Προσοχή! Ο πρίγκιπας λερώνει, κλείνει το μάτι. Ο τίτλος του παραπέμπει σε μία προοπτική τριλογίας.

 

10604504_963710270322083_7598501628815241100_o

Στο έργο υπάρχουν δύο κόσμοι. Ο ένας είναι πολύ καθαρός, είναι ένας «γυάλινος κόσμος», το παλάτι του βασιλιά, στο οποίο ζει η πριγκίπισσα, προστατευμένη από τον έξω κόσμο. Ο βασιλιάς δεν την αφήνει να βγει. Υπάρχει, όμως, και ο έξω κόσμος, στο οποίο ζουν τα γουρούνια. Είναι πρωτόγονος, βρώμικος, ενστικτώδης. Καθένας από τους δύο χαρακτηρίζεται από τη δική του μουσική. Στον κόσμο της πριγκίπισσας κυριαρχούν πιο «καθαροί», πιο κρυστάλλινοι ήχοι όπως αυτός των εγχόρδων και της τσελέστας. Στον έξω κόσμο η μουσική αντιμετώπιση είναι πιο σύγχρονη και ταυτόχρονα πιο πρωτόγονη: κυριαρχούν τα χάλκινα και κρουστά. Ο ένας κόσμος είναι πιο μελωδικός, ο άλλος πιο ρυθμικός. Σταδιακά, οι δύο κόσμοι, που στην αρχή είναι διαχωρισμένοι, συνδέονται. Φυσικά, στο σημείο όπου συναντώνται, βρίσκεται το μεγαλύτερο ενδιαφέρον: εκεί ενώνονται μουσικά όλα τα στοιχεία, τα διαφορετικά όργανα, οι ρυθμοί και η τονική αρμονία με πιο σύγχρονα στοιχεία.

Στο έργο υπάρχει λίγη πρόζα. Η δράση εξελίσσεται μέσα από άριες, ντουέτα, τρίο, χορωδιακά αλλά και καθαρά ενόργανα μέρη. Τα μουσικά θέματα εξελίσσονται, συναντώνται και συνομιλούν μεταξύ τους. Παράλληλα, με ενδιέφερε πολύ να βρω έναν τρόπο εκφοράς του λόγου, ο οποίος να είναι κοντά στην τραγουδιστή απαγγελία, ένα είδος parlando ή Sprechgesang. Προσπάθησα να δημιουργήσω ένα είδος μελωδικής ομιλίας, με συγκεκριμένες αναφορές, όπως λόγου χάριν, τον τρόπο με τον οποίο ένας ντελάλης διαλαλεί την πραμάτεια του: μία εκφορά στην ουσία στα όρια του τραγουδιού, ανάμεσα στην πρόζα και στο τραγούδι.

 

10644584_963710160322094_1765516894306527505_o

Στον Άντερσεν, όπως και σε όλους τους σημαντικούς συγγραφείς, οι χαρακτήρες δεν είναι μονοδιάστατοι. Έχουν περισσότερες όψεις και η τέχνη της μουσικής διαθέτει τα κατάλληλα μέσα να αποδώσει τις διαφορετικές πτυχές τους. Συχνά, το ίδιο το κείμενο σε οδηγεί σε μουσικές λύσεις. Εκτός από τα βασικά θέματα, που συνδέονται άλλοτε με χαρακτήρες και άλλοτε με καταστάσεις, στο έργο υπάρχουν διάφορες σύντομες αναφορές είτε σε είδη μουσικού θεάτρου (από το μιούζικαλ ως την όπερα), είτε σε μουσικές άλλων συνθετών… ακόμα και δικές μου! Άλλοτε η διάθεση είναι σατιρική, λόγου χάριν απέναντι σε ορισμένα οπερατικά στερεότυπα όπως η κολορατούρα υψίφωνος, άλλοτε πάλι όχι, όπως στην περίπτωση το γνωστού τραγουδιού «O du lieber Augustin», που γράφηκε τον 17ο αιώνα και στο οποίο αναφέρεται ο ίδιος ο Άντερσεν: επανέρχεται εδώ κι εκεί άλλοτε φανερά, άλλοτε κρυμμένο. Υπάρχει ακόμα ένα σύντομο κομμάτι, μία μαγική, μουσική ροκάνα, από την οποία ακούγονται «όλες οι μουσικές του κόσμου». Εκεί ανακατεύονται και συνυπάρχουν άριες από γνωστές όπερες (όμως με λόγια τα οποία έχουν σχέση με την υπόθεσή μας) καθώς και γνωστές μουσικές από κάθε εποχή, από τον Μπαχ και τον Βιβάλντι ως τον Μότσαρτ, τον Μπετόβεν, τον Τσαϊκόφσκι και τον Στραβίνσκι.

Σε όλη τη διαδικασία της σύνθεσης, η συνεργασία μου με τον Θωμά Μοσχόπουλο, ο οποίος γνωρίζει καλά το μουσικό θέατρο, ήταν ιδιαίτερα γόνιμη. Υπήρξε ανταλλαγή ιδεών σε κάθε επίπεδο και συχνά μέσα από την εμπειρία του, ο ένας έδινε λύσεις ή συμπλήρωνε τη δουλειά του άλλου. Μιλούσαμε εξίσου για το κείμενο όπως και για τη μουσική. Έτσι, το αποτέλεσμα είναι καρπός ενός πραγματικά εποικοδομητικού διαλόγου.

Φωτογραφίες: Εθνική Λυρική Σκηνή / facebook