Για την Ζωή, την ηρωίδα του, ένα από εκείνα τα κορίτσια της μεταπολίτευσης , πολιτικά συνειδητοποιημένο, κορίτσι της πρώτης αριστεράς και του Ρήγα, που συνάντησε στα ίδια αμφιθέατρα και αναρωτιέται που βρίσκονται σήμερα, μιλά στη «Νέα Σελίδα» ο Θεόδωρος Γρηγοριάδης με αφορμή το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος για το «Ζωή Μεθόρια», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. Ο συγγραφέας εξηγεί τον τρόπο που δημιουργεί τους ήρωές του, δεν διστάζει να ομολογήσει πως η ελληνική λογοτεχνία θα μπορούσε να μας βγάλει από τον απομονωτισμό μας αν υπήρχαν μεταφράσεις που θα την σύστηναν στο εξωτερικό και αναφέρεται στον τόπο που ενυπάρχει στα βιβλία του.
«Είμαι έντονα Βορειοελλαδίτης. Η καταγωγή μας επανέρχεται όταν έχουμε απομακρυνθεί. Εγώ άρχισα να γράφω για τον τόπο μου από τότε που έφυγα. Επιστρέφω βέβαια συνεχώς, αλλά κάποια στιγμή καταλαβαίνεις ότι έχεις φύγει. Αυτό αρχίζεις να επαναφέρεις μέσω των ιστοριών σου»
-Πώς γεννιούνται οι ήρωές σας και οι ιστορίες που αφηγούνται ; Είναι μεγάλη και δύσκολη η κυοφορία;
«Είναι πολύπλοκο, όπως και η γέννα. Μερικούς ήρωές μου τους έχω συναντήσει και σχηματοποιήσει νωρίτερα. Αν επικεντρωθούμε στο «Η Ζωή μεθόρια», η ηρωίδα υπήρχε στο «Παρτάλι» από το 2001 και ήταν η φοιτήτρια. Οι φοιτητές είναι οι ήρωες που ξέρω καλύτερα. Δεν χρειάστηκε να καταφύγω σε άλλες πηγές ή να τους φανταστώ. Η Ζωή είναι συμφοιτήτριά μου, είναι το κορίτσι της παρέας, την έχω δει, την έχω γνωρίσει, είναι συνδυασμός κι άλλων φοιτητριών και κοριτσιών της Θεσσαλονίκης που σπουδάζαμε μαζί κι ήταν από κάθε μέρος της Ελλάδας. Το «Παρτάλι» ήταν ένα βιβλίο οριακό όταν βγήκε. Και πάντα στριφογύριζε στο μυαλό μου τι απέγιναν οι ήρωές μου. Ήταν η δική μου γενιά που ήθελα να ξαναδώ μαζί με μένα. Και όλο αυτό το υλικό που συσσωρευόταν πέρασε πολύ σύντομα στα δυο επόμενα βιβλία μου που συνδέονται με το «Παρτάλι», το «Ζωή Μεθόρια» και το «Η Καινούρια Πόλη». Ο Μανώλης από το «Παρτάλι» είναι επίσης ο πρωταγωνιστής στην «Πόλη». Έτσι λοιπόν η Ζωή επανήλθε δέκα χρόνια μετά. Είναι ένα κορίτσι, αυτά τα πρώτα κορίτσια της μεταπολίτευσης που πολύ τα αγαπώ, και αναρωτιέμαι που βρίσκονται σήμερα . Ήταν γεμάτη η ζωή μας τότε, πολιτικά συνειδητοποιημένη, όχι φανατισμένη. Η ίδια ήταν ένα κορίτσι της πρώτης αριστεράς, κορίτσι του Ρήγα. Είναι ο πρώτος χώρος που μετά το ‘74 μας υποδέχθηκε « πολιτιστικά» στο πανεπιστήμιο. Οι πολιτικοί χώροι είχαν τότε μεγάλη πολιτιστική διαθεσιμότητα. Εκεί ενταχθήκαμε όλοι εμείς που η πολιτική μας ήταν λίγο πιο βάρος ή δεν θέλαμε να ασχοληθούμε σε πρώτη φάση μαζί της. Παιδιά που κινούνταν μέσα σε ένα νέο αφυπνισμένο νέο πολιτικό σχήμα και έναν πολιτισμό που ήθελαν να ανακαλύψουν. Η Ζωή έρχεται από εκεί. Χρησιμοποιώ πάντα τα δικά μου χνάρια στα βιβλία μου, θέλω να γράφω «ρεαλιστικά» δεν θέλω να φαντάζομαι. Όλα αυτά τα κορίτσια ήταν γύρω μου, μαζί μου, υπήρξαν συνάδελφοι, καθηγήτριες, σκαρφαλώναμε μαζί στα αγροτικά για να φτάσουμε στα σχολεία, πηγαίναμε στις ταβέρνες και στις ντισκοτέκ, ήμασταν πολύ νέοι. Αυτή είναι η Ζωή. Το ανατρεπτικό κορίτσι που δίνει μάχες στην επαρχία προσπαθώντας να οργανώνει δράσεις μέσα από λέσχες, παραστάσεις , διεκδικώντας όχι μόνο τα δικά της δικαιώματα αλλά και των άλλων. Αυτόν τον τύπο της ηρωίδας είχα ζήσει και αγαπούσα και ήθελα να αναδείξω μαζί με τις ανασφάλειές της μέσα από το βιβλίο που αφηγείται την πορεία ενός ανθρώπου σε μια δεκαετία πολύ σημαντική»
-Όταν γράφετε αναφέρεστε στις δεκαετίες που ζήσατε;
«Ναι χρησιμοποιώ πάντα τις δεκαετίες που έζησα , δεν γράφω ποτέ μια ιστορία σε ένα αφηρημένο περιβάλλον. Άλλωστε η προμετωπίδα λέει πως η Ζωή ανησυχεί με ποιόν τρόπο θα εκφράσει την νέα εποχή. Είναι η εποχή της Ελλάδας στην Ε. Ε , οι νέες ταυτότητες , οι νέες ιδέες, η δεκαετία του 80 . Καταγράφεται ο μικρόκοσμος που ζούνε οι ήρωες και αυτό που με ενδιαφέρει σε όλα μου τα βιβλία, δηλαδή οι συνεχείς αλληλεπιδράσεις της κοινωνίας, της ζωής και της ιστορίας που διανύουν οι ήρωες την συγκεκριμένη στιγμή. Το έργο έχω το προνόμιο να το γράφω από απόσταση 20 χρόνια μετά κι ίσως θα ήθελα να σχολιάσω την σημερινή εποχή. Γράφοντας ένα βιβλίο που αναφέρεται στο παρελθόν μας επιχειρούμε να το προβάλουμε στο σήμερα. Και αυτήν την προβολή την αφήνω στον αναγνώστη. Τι σημαίνει το 80 σε σχέση με το σήμερα, τι σημαίνει η γενιά της μεταπολίτευσης που μπαίνει στο σύστημα και που καταλήγει »
-Οι ήρωές σας είναι οι ίδιοι που εξελίσσονται από βιβλίο σε βιβλίο παρακολουθώντας τη ζωή τους ;
«Το βραβείο με βρήκε σε ένα πάρα πολύ καλό σημείο καθώς θεωρώ πως ολοκληρώνω έναν μεγάλο αφηγηματικό κύκλο . Έχω καλύψει κάθε δεκαετία. Το «Παρτάλι» είναι η δεκαετία μέχρι το 70, η «Ζωή» είναι το 80, το 90 έρχεται η «Καινούρια Πόλη» και έτσι κλείνει η τριλογία. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες ενυπάρχουν στον « Παλαιστή και στο Δερβίση» και η αρχή της κρίσης βρίσκεται στο « Μυστικό της Έλλης». Τα βιβλία μου είναι ταυτόχρονα και οι τόποι που έζησα, η Θεσσαλονίκη, ο Έβρος . Είμαστε υπεύθυνοι για τους ήρωες που διαλέγουμε ή παρακολουθούμε. Κάτι μας βασανίζει για να τους φτιάξουμε έτσι»
-Ποια είναι η έννοια σας για τον επόμενο ήρωά σας;
«Βρίσκομαι σε μια φάση που αισθάνομαι ότι έχει ολοκληρωθεί ο κύκλος και επαναδιαπραγματεύομαι με τον εαυτό μου για το επόμενο βήμα και τον τρόπο που θα γράψω και θα σκεφτώ . Αφουγκράζομαι πάρα πολύ τα πράγματα γύρω μου , τις εντάσεις και τις σιωπές των ανθρώπων, την αγριότητα ή την υποβόσκουσα αγάπη και την δειλία τους. Συνεχίζω να διαβάζω και να παρακολουθώ την ελληνική και την ξένη λογοτεχνία, αισθάνομαι ότι οι αγγλοσάξονες μάλλον έχουν παραμείνει στάσιμοι, ενώ αυτοί που έχουν ενδιαφέρουν είναι οι Ισπανόφωνοι. Όσο για την ελληνική λογοτεχνία θα μπορούσε να μας βγάλει από τον απομονωτισμό μας αν υπήρχαν μεταφράσεις που θα την σύστηναν στο εξωτερικό, κάτι για το οποίο δεν υπάρχει αξιοπρόσεχτη εκπροσώπηση».
Μάνια Ζούση
ΝΕΑ ΣΕΛΙΔΑ 10/12/2017
