Μπορεί όσο ζούσε να εξέδωσε μόνο ένα βιβλίο με ποιήματα, αλλά μας επεφύλασσε την έκπληξη εξαίσιων πεζογραφημάτων γραμμένα από πολλαπλούς λογοτεχνικούς εαυτούς. Ο Φερνάντο Πεσσόα μοναδική περίπτωση μοντερνιστή λογοτέχνη και ίσως η πλέον μυστηριώδης μορφή της σύγχρονης ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, μας κληρονόμησε ένα μπαούλο με ανέκδοτα χειρόγραφα γραμμένα από τους διάφορους ετερώνυμους που είχε δημιουργήσει όσο ζούσε. Ανάμεσα σε αυτά ξεχωρίζει το ογκώδες «Βιβλίο της Ανησυχίας», που το έγραφε επί είκοσι δυο χρόνια και μικρά αποσπάσματά του είχε δημοσιεύσει σε περιοδικά όσο ζούσε.
Ο Ολλανδός συνθέτης και σκηνοθέτης Μίσελ φαν ντερ Άα οραματίστηκε το έργο δημιουργώντας ένα δικό του σύμπαν μέσα από μια παράσταση για ορχήστρα, βιντεοπροβολές και έναν ηθοποιό η οποία παρουσιάζεται στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών 15 και 16 Δεκεμβρίου. Στην ελληνική αυτή εκδοχή θα συνυπάρχουν οι μουσικοί του Ergon Ensemble υπό την διεύθυνση του Kasper De Roo και ο ηθοποιός Μιλτιάδης Φιορέντζης, ο οποίος μιλώντας στo artplay.gr ξεκαθαρίζει από την αρχή ότι «έχει απομακρυνθεί ο κίνδυνος μιας λογοτεχνίζουσας παράστασης καθώς αυτό που κυριαρχεί είναι το βίωμα του ιδιοφυούς Ολλανδού που φαντάστηκε το έργο του Πεσσόα ως ένα πάντρεμα τριών τεχνών. Αυτό από μόνο του συνιστά μια δομή παράστασης που κάνει τα πάντα να είναι μέρος μιας παρτιτούρας, με το να συμπλέουν, να συγκρούονται , να συνομιλούν»
Ο Μιλτιάδης σημειώνει πως αν πιαστούμε από τους άξονες του βιβλίου μιλάμε για τον Μπερνάρντο Σοάρες έναν από τους ετερώνυμους του Πεσσόα , ένα άτομο που έχει επικεντρωθεί σε συνεχή αυτοανάλυση, που μιλάει για την αναζήτηση του εγώ, κάτι που απασχόλησε τον συγγραφέα σε όλη του τη ζωή, αυτήν την αγωνία αν υπάρχω ή όχι και σε ποιο κόσμο υπάρχω, σε αυτόν που ζω ή σε αυτόν που ονειρεύομαι. Οι πολλοί εαυτοί και ρόλοι που ευαγγελίστηκε ο Πεσσόα συναντούν έτσι την τέχνη του ηθοποιού με τα πολλά πρόσωπα.
«Στην τέχνη μας είμαστε εμείς και κάποιος άλλος, μιλάμε και μιλιόμαστε, λέμε για έναν ήρωα αλλά λέμε και για τον εαυτό μας », υπογραμμίζει ο Μιλτιάδης Φιορέντζης.
Την ίδια ώρα η Άννυ Σπυράκου που μετέφρασε το λιμπρέτο και είχε μεταφράσει το έργο πριν τριάντα χρόνια στην έκδοση που κυκλοφορεί από την «Αλεξάνδρεια» μιλά για ένα δυνατό βιβλίο. «Ο Πεσσόα είναι ένας πολύ μεγάλος και δυνατός ποιητής . Μας αγγίζει παρόλο που γράφει σε μια μακρινή εποχή, ωστόσο η θεματική του εαυτού και η αναρώτηση αν υπάρχω, ποιος είμαι , ποια ζωή ζω , που βρίσκομαι , σε ποια πραγματικότητα είμαι, είναι και ερωτήματα σημερινά. Από το 1982 που έγινε στα πορτογαλικά η πρώτη παρουσίαση και έκδοση του βιβλίου, κάθε φιλόλογος το συνθέτει και το παρουσιάζει διαφορετικά. Υπάρχουν μελετητές που ανάλογα με τις φιλολογικές κατευθύνσεις της εποχής και ενδεχομένως τη διαίσθησή τους και το προσωπικό τους γούστο φτιάχνουν διαφορετικό «Βιβλίο της Ανησυχίας». Έτσι θα έχουμε πάντα άπειρες εκδοχές και συνθέσεις, για ένα έργο που παραμένει επίκαιρο και έχει μια σταθερή ανταπόκριση από το κοινό»
Μάνια Ζούση
Το Βιβλίο της Ανησυχίας
Μουσικό θέατρο για ηθοποιό, μουσικό σύνολο και ταινία (2008)
λιμπρέτο πάνω στο βιβλίο του Fernando Pessoa, με προσαρμογή του Michel van der Aa
Μουσική διεύθυνση: Kasper De Roo
Ερμηνεύει: Μιλτιάδης Φιορέντζης
Άννυ Σπυράκου: μετάφραση λιμπρέτου στα ελληνικά
ERGON ENSEMBLE
Συμμετέχουν οι μουσικοί: Νίκος Νικόπουλος (φλάουτο), Κώστας Τζέκος (κλαρινέτο), Παναγιώτης Σιωράς (κλαρινέτο), Δημήτρης Ντακοβάνος (φαγκότο), Σπύρος Λασκαρίδης (τρομπέτα), Μπάμπης Ταλιαδούρος (κρουστά σολίστ), Κώστας Παναγιωτίδης (βιολί), Παναγιώτη Τζιώτης (βιολί), Ευγένιος Ζιμπάι (βιολί), Αγγέλα Γιαννάκη (βιόλα), Ελευθερία Τόγια (βιόλα), Δημήτρης Τραυλός (τσέλο), Αντώνης Πρατσινάκης (τσέλο), Νίκος Τσουκαλάς (κοντραμπάσο)
Καλλιτεχνικός συντονισμός: Αλέξανδρος Μούζας
Καστ ταινίας
Οφηλία (τραγουδίστρια fado): Ana Moura
Μπερνάρντο Σοάρες: João Reis
Νεαρή Οφηλία: Sara Ramadinha Pereira
Οδοκαθαριστής: David Pereira
Λογιστής: Rogério Tavares
Ταγματάρχης: Miguel Corte-Real
Συντελεστές παραγωγής
Michel van der Aa: συνθέτης μουσικής, σκηνοθέτης παράστασης και ταινίας
Αριάννα Χατζηγαλανού: βοηθός σκηνοθέτη
Siemen van der Weij: τεχνική διεύθυνση
Floriaan Ganzevoort: σχεδιασμός φωτισμών
Marc Warning: σκηνικά
Simon Hendry: χειρισμός ήχου και βίντεο
Disquiet Media: παραγωγή
ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ
Συντονισμός: Χρήστος Καρράς, Γενικός Διευθυντής και Καλλιτεχνικός Διευθυντής Μουσικής της Στέγης του Ιδρύματος
