Βιβλίο Οι δημιουργοί γράφουν

Ραβδοσκοπώντας τον ιστορικό χρόνο

«Ενώ στο πρώτο μου βιβλίο «Η Ανατομία του Κύματος» το επίκεντρο της αφήγησης κατείχε η βιολογική σκέψη, στην «Αίτνα», τα σκήπτρα παίρνουν οι επιστήμες της γης και η προσπάθεια του δυτικού ανθρώπου να νοηματοδοτήσει τη ζωή του», ομολογεί στο artplay.gr Φώτης Βλαστός με αφορμή το νέο του βιβλίο που κυκλοφορεί από τη «Μικρή Άρκτο».

«Η προσπάθεια περιγραφής των υπογείων του κόσμου διασταυρώνεται με την πνευματική περιπέτεια των όντων που περπατούν στη επιφάνειά του: πώς το φυσικό γίνεται υπερφυσικό  και πώς αυτό, με τη σειρά του, γίνεται μεταφυσικό; Πώς η επιστήμη αλώνει στις μέρες μας την περιοχή του νοήματος που χθες κατείχε η μεταφυσική και προχθές η φυσική;

Στις σελίδες της «Αίτνας» ανεβαίνουμε μαζί με μια επιστημονική ομάδα εκτίμησης του γεωκινδύνου τις πλαγιές του βουνού της φωτιάς. Ραβδοσκοπούμε τον ιστορικό χρόνο καθώς αυτός βρυχάται και αναδύεται εκρηκτικά μέσα στο ανθρώπινο παρόν απειλώντας να αλλάξει το μέλλον. Τι είναι τελικά ένα μεγάλο ηφαίστειο; Μήπως, η αποκαλυπτική συνάντηση του οργανικού με το ανόργανο;  Και πώς μετρά ο άνθρωπος το πέρασμα του χρόνου του; Με την γνώση, με τη πίστη ή με την κατοχή και την εκμετάλλευση της φύσης που τον περιέχει και που περιέχεται μέσα του;

Δομικά, πρόκειται για ένα σπονδυλωτό μυθιστόρημα (φωτιά, νερό, γη και αέρας) και ένα διαλεκτικό στάσιμο. Ο νεαρός γεωλόγος μετατρέπεται σταδιακά σε στοχαστικό αφηγητή, ενώ γύρω του χορεύουν τα τέσσερα στοιχεία της φύσης αλλά και οι ήρωές του-οδηγοί ο καθένας σε ένα από τα μεγάλα μονοπάτια της δυτικής σκέψης: το ελληνικό, το χριστιανικό και το τεχνολογικό.  Όλοι μιλούν σε πρώτο πρόσωπο, όλοι κοιτούν με δέος τους αιώνες που προηγήθηκαν, όλοι διστάζουν να προβλέψουν πώς θα εξελιχθεί το μέλλον τους, αλλά, εντωμεταξύ, κολυμπούν μέσα στη θάλασσα των συναισθημάτων που τους βρίσκουν απροετοίμαστους, χωρίς απαντήσεις, χωρίς άμυνες.

Η αφήγηση είναι διάσπαρτη από εγκυκλοπαιδικές πληροφορίες που, ενώ από μόνες τους συγκροτούν μια «πραγματολογική ραχοκοκαλιά» για κάθε εποχή, για τους ήρωες-οδηγούς μας στην αναρρίχηση του ηφαιστείου είναι όσα θεώρησαν σημαντικά για να στολίσουν τις σύντομες ζωές τους και να στηρίξουν τον κισσό της υπαρξιακής τους αβεβαιότητας.

Αν στην «Ανατομία του Κύματος» οι ήρωες δολιχοδρομούν ανάμεσα σε δοξασίες και αβέβαιες συνταγές θεραπείας των βιολογικών διαταραχών που τους αναστατώνουν το βηματισμό, στην «Αίτνα» οι ήρωες αναρωτιούνται αν αυτός ο βηματισμός ακολουθεί κάποιο σχέδιο και τείνει σε κάποιο προορισμό.

Άρχισα το γράψιμο της “Αίτνας” στη διάρκεια ενός ταξιδιού μου στη Σικελία, όπου ένιωσα να διαστέλλεται ο τόπος που θεωρούσα πατρίδα μου και ο χρόνος που θεωρούσα δικό μου. Ο βυθός της θάλασσας, τα βράχια, το ηφαίστειο, τα λείψανα από το πέρασμα των Ελλήνων, τα τοπωνύμια, τα γύψινα αγαλματίδια των αγίων του Χριστιανισμού ήρθαν και ζωντάνεψαν ό,τι είχα διαβάσει μέχρι τότε για τον ομφαλό της Μεσογείου. Γυρνώντας στην Ελλάδα, άρχισα να διαβάζω βιβλία γεωλογίας και ηφαιστειολογίας προκειμένου να ανέβω ξανά στην Αίτνα, αφηγηματικά αυτή τη φορά. Νιώθω ότι καθώς τα γεωπολιτικά παιχνίδια μας τρομάζουν και μας ακινητοποιούν, χάνουμε την ευκαιρία να αφουγκραστούμε τη θάλασσά μας και να συσφίξουμε τις πολιτικές και πνευματικές σχέσεις μας με τους άλλους λαούς που την κατοικούν.

Ζούμε σε μια κλειστή λεκάνη με έντονη ανθρώπινη και γεωλογική δραστηριότητα. Μόνο οι δεσμοί ανάμεσά μας και με τη θάλασσά μας μπορούν να μας υποσχεθούν αυτό που είχαμε χθες».

Φώτης Βλαστός