Ανέδειξε το αστυνομικό στο κοινωνικό μυθιστόρημα της εποχής μας και ενέταξε την οικονομική κρίση, πριν ακόμα εκείνη ξεσπάσει και κυριαρχήσει, στο ύφος και το κλίμα της πεζογραφίας του, παρακολουθώντας την εξέλιξή της μέσα από τον ήρωά του, τον αστυνόμο Χαρίτο που όπως λέει δεν πρόκειται ποτέ να αποχωρισθεί. «Ο Χαρίτος θα συνεχίσει να υπάρχει όσο υπάρχω. Ζω με την οικογένειά του ακόμα κι όταν δεν γράφω», υποστηρίζει.
Ο Πέτρος Μάρκαρης, ο πλέον δημοφιλής Έλληνας συγγραφέας που έχει μεταφραστεί σε πάμπολλες γλώσσες, κατέχει στην Ευρώπη έναν σημαντικό ρόλο. Βραβευμένος μεταφραστής κυρίως της γερμανόφωνης λογοτεχνίας και του θεάτρου, σεναριογράφος του Θόδωρου Αγγελόπουλου στις ταινίες «Το μετέωρο βήμα του πελαργού», «Το βλέμμα του Οδυσσέα» και «Μία αιωνιότητα και μία μέρα», αγωνιά για το μέλλον της Ευρώπης και του κόσμου. Ομολογεί πως ζει σε έναν κόσμο που διακατέχεται από την απελπισία του αδιεξόδου. Οργίζεται με τους ομοτέχνους του που σιωπούν μέσα από αυτάρεσκα κείμενα και δεν διστάζει να πει πως για να κατέβουν οι απελπισμένοι στον δρόμο, «είναι απαραίτητο να επιβάλλουμε ξανά τον πολιτισμό ως καθημερινότητα και παρέμβαση στην πολιτική».
Τον συναντήσαμε ύστερα από ένα σύντομο ταξίδι στην Ισπανία όπου βρέθηκε για τις ανάγκες των βιβλίων του. Η πρώτη ερώτηση δεν θα μπορούσε να μην αφορά την υπόθεση της Καταλονίας.
«Περίμενα ότι θα συναντήσω μια οργή, αλλά αυτό που είδα ήταν μια αδιαφορία. Και οι δυο μεριές τραβάνε το σκοινί. Δέχθηκα μόνο μία ερώτηση στην οποία απάντησα πως όταν ζεις σε αντιπροσωπευτική δημοκρατία τα δημοψηφίσματα δεν έχουν τόπο. Κάθεσαι γύρω από ένα τραπέζι και συζητάς, αλλιώς το μόνο που καταφέρνεις είναι να σπρώχνεις τον κόσμο να ψηφίζει συναισθηματικά και αυτό είναι μεγάλο λάθος».
Σχολιάζει το γεγονός πως οι Ισπανοί τιμούν τον πολιτισμό τους και την πορεία του στον χρόνο, παρατηρώντας ωστόσο πως στη χώρα συμβαίνει αυτό που συμβαίνει σε όλη την Ευρώπη, μία παραγκώνιση του πολιτισμού η οποία είναι τρομερά βλαβερή. Στο αγωνιώδες ερώτημα τι πρέπει να γίνει, απαντά πως «αυτό που χρειάζεται είναι ένα κίνημα επανεγκατάστασης του πολιτισμού. Αυτό το ενωτικό στοιχείο που είχε η Ευρώπη και το έχασε ήταν ο ευρωπαϊκός της πολιτισμός». Και αναρωτιέται ποιος μιλάει σήμερα για αυτόν.
-Πώς φτάσαμε σε αυτήν την κατάσταση;
«Η Ευρωπαϊκή Ένωση με τεράστια επιρροή της παγκοσμιοποίησης, εγκατέστησε μια χρηματοπιστωτική νοοτροπία και πολιτική στην Ευρώπη, η οποία εξοβέλισε τον πολιτισμό.»
-Ποια είναι η αγωνία των δημιουργών για το μέλλον μιας Ευρώπης, στην οποία δίνουν βροντερό “παρών” η ολοένα ενισχυόμενη ακροδεξιά και ο τρομοκρατικός κίνδυνος;
«Η γενιά μου και η γενιά πριν από μένα έζησε πάντα μέσα από πολιτικές παρεμβάσεις. Σήμερα οι συγγραφείς ζούνε σε έναν κόσμο δικό τους, προσωπικό, που ασχολείται μόνο με περιφερειακά ή προσωπικά προβλήματα. Αυτό είναι ένα τεράστιο πρόβλημα που δυστυχώς βλέπω να περνάει και στους νέους. Μόνο που υπάρχει κι ένας κόσμος και μια κοινωνία γύρω τους. Αν μιλάμε για λαϊκισμό και εθνικισμό, ο μοναδικός τρόπος για να το αντιμετωπίσουμε είναι μια αντεπίθεση πολιτισμική και πολιτιστική. Κι όσο κάτι τέτοιο δεν γίνεται, αυτό θα συνεχίζεται. Μου λένε πως μέσα από τα αστυνομικά μου μυθιστορήματα κάνω πολιτική και απαντώ πως αυτό δεν είναι καινούριο, καθώς όλο το μυθιστόρημα του 19ου αιώνα αυτό έκανε: ο Ντοστογιέφσκι, ο Ουγκώ, ο Μπαλζάκ, ο Ζολά..»
-Φαίνεται σαν οι σημερινοί συγγραφείς να κοιτούν αυτάρεσκα τον υπολογιστή τους, παράγοντας έργα που μοιάζουν με λογοτεχνία του σωλήνα..
«Ναι, αυτό κάνουν, σαν να μην θέλει ο συγγραφέας σήμερα να αγγίξει ουσιαστικά αυτά που μπορούν να τον λερώσουν. Μα είναι η ζωή του. Στη Γερμανία υπάρχει ένα τεράστιο ζήτημα. Ένα μεγάλο μέρος των νέων διευθυντών θεάτρου ασχολούνται με events και όχι με παραστάσεις. Μου έλεγαν ηθοποιοί στο Μόναχο, πως δεν είναι δυνατόν αυτό που συμβαίνει κι έτσι όπως πάμε θα ξεχάσουμε και τα έργα. Οι εκδότες έχουν πρόβλημα να βρουν νέους συγγραφείς. Ο Ισπανός εκδότης μου, από τους μεγαλύτερους της χώρας, μου έλεγε πως κάθε μήνα έβγαζαν τρία με τέσσερα λογοτεχνικά έργα, μήνες τώρα δεν βγάζουν τίποτα”.
-Λέτε πως ο δρόμος δεν έχει επιστροφή;
«Ο δρόμος αυτός δεν είναι αναστρέψιμος κι επειδή δεν είναι αναστρέψιμος δεν είναι και βιώσιμος. Όλο αυτό το σύστημα έτσι όπως είναι συγκροτημένο με την λογική του ό, τι πάρω κι ό, τι αρπάξω, δεν είναι δυνατόν να επιβιώσει. Ήδη βλέπουμε ότι η άνοδος των λαϊκιστικών, ακροδεξιών και εθνικιστικών κομμάτων είναι μια αντίδραση απελπισίας. Και από τις κοινωνικές δομές και το πολιτικό σύστημα εκλείπουν οι δυνάμεις που θα σπρώξουν τους απελπισμένους να αγωνισθούν. Κι η απελπισία τους οδηγεί στον Τραμπ και στους λαϊκιστές».
-Μπορεί οι απελπισμένοι να κατέβουν στους δρόμους;
«Το ερώτημα είναι ποιος θα τους κινητοποιήσει να κατέβουν. Εμάς μας κινητοποιούσαν οργανισμοί, κόμματα, μας έλεγαν παλέψτε, ξέροντας ότι μπορεί ακόμα και να χάσουμε, αλλά λέγαμε όχι δεν θα τους περάσει. Αυτό δεν υπάρχει πια. Οι άνθρωποι είναι παρατημένοι στην τύχη τους , ιδιαίτερα οι νέοι »
-Που θα οδηγήσει ο κύκλος του αίματος που έχει ανοίξει με τους τζιχαντιστές;
«Το ISIS θα τελειώσει στις χώρες που ανατέλλει, όχι όμως και στις δικές μας. Αυτήν την στιγμή χτυπιούνται τα παιδιά της τρίτης γενιάς που ριζοσπαστικοποιούνται στη Γαλλία, στην Αγγλία, στη Γερμανία και αύριο θα το δούμε κι εδώ αυτό. Μην γελιόμαστε. Αυτά τα παιδιά μην έχοντας δυνατότητα να ριζώσουν σε αυτήν την χώρα που ήρθαν και μεγάλωσαν, μάχονται την χώρα. Και επειδή δεν έχουν την δυνατότητα να κινητοποιηθούν από οργανωμένα κινήματα, καταλήγουν στους ιμάμηδες. Είναι πάρα πολύ δύσκολη η κατάσταση σε όλα τα μέτωπα. Κανείς δεν ξέρει τι θα γίνει, όταν και οι δικοί μας απελπισμένοι θα κερδίζουν όλο και λιγότερα, κι όταν όλο και περισσότερο θα είναι πρακτικά άνεργοι».
-Το αστυνομικό μυθιστόρημα με όλη αυτήν την σύγχρονη καταγραφή της ιστορίας, της κοινωνίας, της πολιτικής συνεχίζει να εξελίσσεται ;
«Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον πως πολλοί αστυνομικοί συγγραφείς, από τον Μονταλμπάν και κάτω , ο Καμιλλέρι, ο Τάιμπο, αντιλαμβανόμαστε το αστυνομικό ως κοινωνικό μυθιστόρημα με αστυνομική πλοκή. Οι συγγραφείς αστυνομικού μυθιστορήματος σου λένε πως βλέπουν την κοινωνία. Συνεχίζει να υπάρχει ένα μεγάλο κοινό που έρχεται σε εμάς γιατί θέλει να καταλάβει πως είναι και πως λειτουργεί αυτή η κοινωνία. Στα μυθιστορήματά μου προσπαθώ να βοηθήσω τους ανθρώπους να θέσουν τις σωστές ερωτήσεις και να κατανοήσουν το πρόβλημα »
-Ο αστυνόμος Χαρίτος θα παραμείνει στα βιβλία σας ο βετεράνος επιθεωρητής που θα επιμένει να ανατρέχει στο Λεξικό του Δημητράκου για να βρίσκει απαντήσεις;
«Ο Χαρίτος πιστεύει ότι αυτό το λεξικό, αξεπέραστο ακόμη και σήμερα, μπορεί να του δώσει απαντήσεις που δεν μπορούν να του δώσουν άλλοι. Γιατί μας λείπει η ιστορική πείρα. Ο Χαρίτος θα συνεχίσει να υπάρχει όσο υπάρχω. Ζω με αυτήν την οικογένεια ακόμα κι όταν δεν γράφω. Ζω με τον Χαρίτο, την γυναίκα του την Ανδριανή και με την κόρη τους την Κατερίνα»
-Το επόμενο βιβλίο σας τι θα αφηγείται;
«Το επόμενο βιβλίο μου για το οποίο περίπου ξέρω την υπόθεση, θα έχει τίτλο «Η εποχή της υποκρισίας», γιατί αυτήν ζω πανευρωπαικά.
Μάνια Ζούση
“Νέα Σελίδα” 12/11/2017
