«Γράφεις με όλο σου το είναι και όχι μόνο με την νόηση, το ταλέντο, ή την τεχνική. Συμμετέχει ό, τι πιο σκοτεινό και απροσπέλαστο έχεις μέσα σου», μας εκμυστηρεύεται ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης, που μετά από δέκα συλλογές διηγημάτων και πέντε μυθιστορήματα για τα οποία έχει αποσπάσει τα σπουδαιότερα βραβεία, επιστρέφει στον θρίαμβο της μικρής φόρμας με το «Ντεπό». Με αφορμή αυτά τα 27 διηγήματα που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Πατάκη, ο Σκαμπαρδώνης μιλά για την έμπνευση και το βάσανο που προϋπάρχει της γραφής, την δύσκολη πορεία, την απόλυτη αφοσίωση, την πυρετική παρατήρηση και την διαρκή διαπάλη με τις λέξεις. Δεν παραλείπει να αποκαλύψει τις μεγάλες αγάπες, τις εμμονές και τα πάθη του, αλλά και πώς δεν μπορεί να ζήσει «χωρίς μεγάλες φιλίες αλλά και ευρύχωρη μοναχικότητα».
-Γράφετε σε ένα από τα διηγήματα του “Ντεπό”: “Κάθε άνθρωπος ορίζεται κυρίως από ένα πράγμα : τον τόπο όπου γεννήθηκε και την καταγωγή του”. Πόσο η δική σας καταγωγή και ο γενέθλιος τόπος υπήρξαν καθοριστικά για τον τρόπο που αντιλαμβάνεστε, ζείτε και παρατηρείτε την ζωή ;
«Νομίζω για όλους είναι καθοριστικό. Η παιδική ηλικία, η μνήμη, ο τόπος αλλά και η γλώσσα είναι τα βασικά στοιχεία της μνήμης. Και η μνήμη είναι η βάση της προσωπικότητας. Αλλά βέβαια οφείλει κανείς να ταξιδεύει διαρκώς, να συγκρίνει και να παρατηρεί. Αλλιώς χάνει και τις πραγματικές διαστάσεις, και την ουσία της πατρίδας, του γενέθλιου τόπου».
-Τι άλλο πέραν της καταγωγής και του γενέθλιου τόπου, καθόρισε την συγγραφική σας σκευή;
«Η ζωγραφική και η ανάγνωση. Τα έκανα και τα δυο από πολύ μικρός. Θαύμαζα όσους μπορούσαν να γράψουν μια ιστορία που με συνάρπαζε. Ήθελα κάποτε να μπορέσω να το κάνω κι εγώ. Αλλά, βέβαια, η πορεία είναι πολύ δύσκολη, απαιτεί απόλυτη αφοσίωση, εγρήγορση, πυρετική παρατήρηση, άπειρα διαβάσματα και διαρκή διαπάλη με τις λέξεις».
-Τα κείμενα, οι περιγραφές, οι λέξεις και ο τρόπος της συγγραφής καταδεικνύουν έναν άνθρωπο με έντονες αγάπες, πάθη, εμμονές, από την λογοτεχνία έως και την ιστορία και την μικροιστορία, την γοητευτική αφήγηση της ζωής των ανθρώπων. Ποιες είναι αυτές οι εμμονές και τα πάθη ;
«Έχω εμμονή με τη θάλασσα, πάθος για το σινεμά και τα ζώα (στο σπίτι έχω εφτά – τέσσερα σκυλιά και τρεις γάτες), αιώνια αγάπη για την ζωγραφική και ροπή προς την κατάχρηση: καπνίζω αρκετά και το αλκοόλ δεν με δυσαρεστεί. Μ’ αρέσει επίσης να τριγυρίζω και να παρατηρώ τα πάντα. Επίσης δεν μπορώ να ζήσω χωρίς μεγάλες φιλίες αλλά και ευρύχωρη μοναχικότητα».
– Πώς ο οίστρος γίνεται ιστορία;
«Αυτή είναι η ερώτηση που περιέχει δυνάμει την πιο περίπλοκη απάντηση. Η οποία εντέλει είναι πάντα λειψή, γιατί γράφεις με όλο σου το είναι και όχι μόνο με την νόηση, το ταλέντο, ή την τεχνική. Συμμετέχει ό, τι πιο σκοτεινό και απροσπέλαστο έχεις μέσα σου».
– Ποια είναι η έγνοια σας, η αγωνία και το βάσανο που προϋπάρχει πριν την γραφή της ιστορίας;
«Η σύλληψη της αρχικής ιδέας. Η έμπνευση. Η ιερή στιγμή της άνωθεν επίσκεψης. Τότε, που αίφνης ανοίγουν οι ουρανοί και σου αποκαλύπτεται η απαρχή, ή ο άξονας μιας ιστορίας. Ή, ακόμα το τέλος μιας δυνητικής αφήγησης ως αρχή».
– Από ποια πινακοθήκη προσώπων και ιστοριών αντλείτε έμπνευση; Τι πρέπει να διαθέτουν;
«Δεν υπάρχει πελατολόγιο. Κάθε φορά ξεκινώ από κάποιες δικές μου εμμονές, αλλά ενδέχεται να είναι κάτι απολύτως αναπάντεχο, καινούργιο, εκπληκτικό. Συνήθως όμως επιλέγω μια κρίση, στιγμή στην ζωή ενός ήρωα, ή της ηρωίδας, κάτι που εντέλει τους θέτει σε κρίση, τους ανατινάζει, ή τους αλλοιώνει».
– Τι είναι αυτό που σας ενδιαφέρει να παρακολουθείτε και να καταγράφετε στις ιστορίες σας;
«Πώς μια αφήγηση μπορεί να γίνει αποκαλυπτική εκεί που κατά προφάνεια δεν υπάρχει τίποτε να ανακαλύψεις με την κοινή όραση. Πως το άθυρμα, το μικρογεγονός, το ασήμαντο, το περίτριμμα, μπορεί να εκραγεί και να αποδείξει το μέγεθος της ουσίας και της μοναξιάς μας».
– Η λεπτομερής περιγραφή σας καταδεικνύει τον θρίαμβο της παρατηρητικότητας και την λατρεία της όρασης, την σχεδόν ηδονοβλεπτική αντιμετώπιση των πραγμάτων. Πώς πραγματικότητα και φαντασία συνυπάρχουν;
«Και η φαντασία είναι μια πραγματικότητα. Αλλά και η πραγματικότητα προσλαμβάνεται με άπειρους τρόπους – αυτό είναι το δίδαγμα της ζωγραφικής, ή του σινεμά. Αλλά και της φιλοσοφίας. Όλα συνυπάρχουν μαζί και η επινόηση. Το μάγμα που προκύπτει κάθε φορά, και με έναν μοναδικό τρόπο εκφοράς κάνει την διαφορά».
– Εμφανής είναι επίσης η πίστη και η αγάπη σας στον άνθρωπο, τις αντοχές του, τα βάσανά του. Πόσο οι ιστορίες σας είναι “επιδέξια, πολύπλοκα ψέματα” και πόσο αληθινοί άνθρωποι και ζωές;
«Το υπάρχον και η φαντασία συγκατοικούν. Μόνη πραγματικότητα του κειμένου είναι το ίδιο το κείμενο».
– Τι ψάχνετε στη λογοτεχνία σας; Μήπως “..εκείνη τη γυναίκα που ξέρει από οδύνη, από μαχαιριά και πώς να ζυμώνει ψωμί..; ”
«Ψάχνω να δω την βαθύτερη ανθρώπινη κατάσταση στις πολλαπλές εκδοχές της. Η γυναίκα ενυπάρχει ως βασικός πόλος, αν και συχνά στα κείμενα μου είναι αρκετά κρυμμένη, ή μεταμφιέζεται διαρκώς».
Μάνια Ζούση
Πηγή: Νέα Σελίδα
