“Είναι πολύ οδυνηρό αυτό που συμβαίνει στην Παλαιστίνη. Είμαι βαθιά λυπημένος. Και δεν είμαι καθόλου περήφανος για τη χώρα μου, το Ισραήλ. Κατακρίνω σε πολλά σημεία τη σημερινή κυβέρνηση αλλά προτιμώ την κριτική μου να την κάνω στο εσωτερικό του κράτους του Ισραήλ”. Αυτό ομολογεί στη “Νέα Σελίδα” ο Εσκόλ Νεβό, συγγραφέας του βιβλίου “Τρεις όροφοι” που βρέθηκε για λίγες ημέρες στην Αθήνα και μας μίλησε για το βιβλίο του, τη λογοτεχνική του καταγωγή, τις επιρροές του, τους χαρακτήρες των έργων του του αλλά και την σφαγή των Παλαιστινίων στην αιματοβαμμένη Γάζα.
“Το Ισραήλ είναι μια χώρα όπου η διαμάχη για θέματα ηθικής βρίσκονται στην πρώτη γραμμή. Δεν μπορείς να ζεις εκεί και να είσαι αμέτοχος, απόμακρος και αδιάφορος”, επισημαίνει.
Ο ίδιος όπως μας εξηγεί κρατά μια στήλη πολιτικής κριτικής σε ισραηλινή εφημερίδα, σχολιάζοντας πως είναι κάτι που έχει το τίμημά του. Για το εάν οι διανοούμενοι και πνευματικοί άνθρωποι του τόπου αντιστέκονται στην κυβερνητική πολιτική, κριτικάρουν τις επιθέσεις και τις σφαγές και μπορούν να επηρεάσουν την κοινή γνώμη, ο Εσκόλ Νεβό απαντά ευθέως: “Μπορώ να μιλήσω μόνο για μένα. Κι όταν έχω κάτι να πω, το λέω”. Δεν παραλείπει να προσθέσει πως στο εσωτερικό του κράτους ακούγονται πολλές γνώμες και φωνές, σημειώνοντας ωστόσο πως “η αντιπολίτευση είναι πολύ αδύναμη αυτήν τη στιγμή”.
Αν τον έχει επηρεάσει στη γραφή του το ότι ζει σε αυτήν την εύφλεκτη περιοχή του κόσμου όπου οι συγκρούσεις είναι συνεχείς και οι επιθέσεις και οι νεκροί μια πραγματικότητα χρόνων, ο Ε. Νεβό απαντά: “Βεβαίως και με έχει επηρεάσει. Ήδη έχω γράψει δυο βιβλία εμπνευσμένα από αυτήν την αιματηρή σχέση, που δεν έχουν μεταφραστεί τα ελληνικά. Το ένα αφορά τη σύγχρονη Νάκμπα, αλλά και εκείνη το Μάη του 48 και την Καταστροφή της Παλαιστίνης, όταν με την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ, 750.000 παλαιστίνιοι ξεριζώνονται βίαια από τις εστίες τους. “Τόσα χρόνια μετά, ο αγώνας, το αίμα, ο πόλεμος, οι εξεγέρσεις, συνεχίζονται. Στο άλλο βιβλίο πρωταγωνιστεί ένας Άραβας που είναι παρατηρητής πουλιών και θεωρείται κατάσκοπος!”
Ο Καζαντζάκης κι ο Ζορμπάς
Δυο βιβλία στάθηκαν ικανά να επηρεάσουν τον Εσκόλ Νεβό και να τον κάνουν να ακολουθήσει τα χνάρια των συγγραφέων τους, όπως μας λέει. Το ένα ήταν το βιβλίο του Νίκου Καζαντζάκη “Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά” και το άλλο “Οι Χαρταετοί” του Ρομάν Γκαρί. Με καταγωγή από έναν τόπο αφηγητών και παραμυθάδων αλλά και δυναμικής σύγχρονης λογοτεχνίας, ο Ε. Νεβό εξηγεί : “Η επιρροή από την αφηγηματική και λογοτεχνική παράδοση του τόπου μου γίνεται ασυναίσθητα όταν γράφω. Τότε δεν τη νιώθω. Αλλά όταν ο καιρός περνάει, δυο ή τρία χρόνια μετά το βιβλίο δηλαδή, τότε μόνο καταλαβαίνω τι με έχει επηρεάσει στη γραφή μου. Μπορεί σε έναν χαρακτήρα να δώσω το όνομα Ιωσήφ, αλλά πολύ αργότερα θα καταλάβω πως αυτό έχει τη ρίζα του στον βιβλικό Ιωσήφ. Μπορεί επίσης, ακόμα και σε μια παράγραφο, να ενυπάρχει επιρροή από τον Άμος Οζ και τα έργα του. Ξέρεετ ότι το πιο ωραίο βιβλίο του Αμος Οζ είναι γραμμένο στην Ελλάδα και λέγεται “Η ίδια θάλασσα” .
Ο συγγραφέας δεν διστάζει να αποκαλύψει πως το βιβλίο του “Τρεις όροφοι” που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη, είναι εμπνευσμένο από την “Πτώση” του Αλμπέρ Καμύ. “Όταν γράφω μου αρέσει να είμαι ελεύθερος. Δεν αναζητώ ρίζες για να πιαστώ από αυτές. Αλλά αργότερα νιώθω πως η ιστορία μου έχει μια καταγωγή”.
Συγγραφέας της νέας γενιάς των Ισραηλινών λογοτεχνών, ιδιαίτερα δημοφιλής στη χώρα του, ο Ε. Νεβό διδάσκει δημιουργική γραφή. Στην ερώτηση ποιό από όλα υπερτερεί όταν γράφει, η έμπνευση, η φαντασία ή η τεχνική της δημιουργικής γραφής, ο Νεβό απαντά πως όταν γράφει αισθάνεται ως μαθητής, καθώς ξεχνά όλα αυτά που διδάσκει ως δάσκαλος. “Το “Τρεις όροφοι” δεν ήταν σχεδιασμένο”, όπως λέει. “Μπήκε στο μυαλό μου και εξελίχθηκε έως το τέλος. Όταν γράφεις είσαι μέσα στην πλοκή, στους χαρακτήρες, στην ιστορία, στην έρευνα. Σήμερα που κοιτώ πίσω και σκέφτομαι την συγγραφή αυτού του βιβλίου, την αποδίδω στις ανησυχίες που μου είχαν δημιουργηθεί ως μέλλοντα πατέρα. Ήταν η πολύπλοκη ευθύνη που αντικατέστησε τον πρότερο ανέμελο βίο μου. Άλλωστε ως πατέρας κάνω λάθη”, ομολογεί.
Οι “Τρεις όροφοι” αφηγούνται τις ιστορίες οικογενειών σε αντίστοιχους τρεις ορόφους ενός κτηρίου που αντανακλούν το τριμερές ψυχαναλυτικό μοντέλο του Φρόυντ. Κι ο Νεβό σε αυτό το ενδιαφέρον μυθιστόρημα ακτινογραφεί τις ψυχώσεις της μεσαίας τάξης.
Μάνια Ζούση
ΝΕΑ ΣΕΛΙΔΑ
