Είχα μεγάλη περιέργεια να δω πώς θα «ανανέωναν» σε μια Πειραματική Σκηνή, ένα παλιό νεοελληνικό ηθογραφικό θεατρικό κείμενο. Ο Ανέστης Αζάς σκηνοθέτησε φέτος το έργο του Παντελή Χορν «Το φυντανάκι», εγκαινιάζοντας τις νέες παραγωγές της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου.
Πώς να «πειράξεις» πειραματικά ένα έργο που εκτυλλίσσεται σε μια παλιά αθηναϊκή αυλή, έχει ιστορίες αγάπης και διάψευσης, έχει τη νότα της απόλυτης φτώχιας και της προδοσίας;
Ο Ανέστης Αζάς κράτησε όλα τα πρόσωπα του έργου: την Τούλα, το «Φυνταντάκι» (Ηρώ Μπέζου), τον αγαπημένο της, τον Γιάγκο (Μιχάλης Τιτόπουλος), τον πατέρα της (Κώστας Κουτσολέλος, που επωμίζεται τη βασική πλοκή και τη βασική φιλοσοφία του έργου), την Κατίνα, που όλα τα ξέρει, όλα τα μεθοδεύει, όλα τα διευθετεί (Φωτεινή Παπαχριστοπούλου), και τα άλλα πρόσωπα της αυλής (τον πλούσιο γέροντα αλλά πολύφερνο γαμπρό -Θοδωρής Σκυφτούλης- την κοπέλα που δεν έχει αναστολές να «ζήσει» καλά, την Εύα – τη μητέρα της Τούλας, που μισεί το γάμο της και τη ζωή της και είναι έτοιμη να συμβιβαστεί άνευ ορίων (Βάσω Καμαράτου), πειράζοντας με τέτοιον τρόπο το στόρι, που μπορούσε να ακουστεί και 100 χρόνια μετά την πρώτη γραφή του έργου.
Με ένα σκηνικό εξαιρετικά μίνιμαλ και αφαιρετικό, αλλά όχι ιδιαίτερα πρωτότυπο, τόσο που αναρωτιέμαι αν ήταν λόγω άποψης ή λόγω bujet (Ελένη Στρούλια), με διαχρονικά κοστούμια που σε κάποιους ρόλους έδωσαν την απαραίτητη έμφαση στο χιούμορ και στο γκροτέσκο τους (Βασιλεία Ροζάνα).
Το βασικό εύρημα του Ανέστη Αζά (και το πιο συγκινητικό και εύστοχο) ήταν οι πολλές Κατίνες της αυλής, αφού τα λόγια της φοβερής Κατίνας (θαυμάσια η Φωτεινή Παπαχριστοπούλου) λέγονταν εν χορώ, αφού ο όχλος ή η κοινή γνώμη δεν είναι ποτέ ένα άτομο. Το δεύτερο που έκανε ήταν να μεταφέρει, μ’ έναν τρόπο, το οικονομικό αδιέξοδο των οικογενειών του τότε, στο οικονομικό αδιέξοδο των οικογενειών του τώρα. Κοινά και διαχρονικά είναι στους ανθρώπους τα όνειρα για καλύτερη ζωή, για άνεση, για αγαθά. Το θέμα είναι τι «δίνει» ο καθένας για να τα αποκτήσει. Φυσικά έβαζε και ηθικά ζητήματα ο Παντελής Χορν. Ηθογραφία ήταν άλλωστε… Αλλά τα ηθικά ζητήματα, ισχύουν πάντα, σε κάθε εποχή, κι ας μην είναι για το αν θα παντρευτεί η φτωχή Τούλα τον πλούσιο γέρο, κι ας μην είναι αν ο Γιάγκος ξεπουλιέται και ξεπουλάει τους όρκους αγάπης του, απλώς για λόγους επιβίωσης. Ηθικά ατοπήματα υπάρχουν πάντα. Και για το χρήμα και για τη δόξα.
Το μετέφερε μ’ έναν τρόπο αυτό το αδιέξοδο. Θα μπορούσα να τον «κατηγορήσω» αυτό τον τρόπο ως εξαιρετικά ευθύ, ίσως και προφανή. Νομίζω ότι δεν εντάσσεται στη δραματουργία αυτή η «αδυναμία», αλλά στη συνολική ματιά του έργου.
Παρ’ όλα αυτά το τελικό αποτέλεσμα ήταν μια φρέσκια ματιά σ’ ένα παλαιότερο κείμενο, μια παράσταση που χωράει, ασφαλώς, σε μια Πειραματική Σκηνή, παρά τα πλατιάσματα της πρεμιέρας στην οποία παραβρέθηκα. Σίγουρα έχουν διορθωθεί κάποιες υπερβολές και αστοχίες εν τω μεταξύ. Πάντως, ο θεατής χαίρεται το έργο, το στόρι, την παράσταση και τους ηθοποιούς της. Ξεχωρίζω ιδιαιτέρως τον Κώστα Κουτσολέλο, τη Φωτεινή Παπαχριστοπούλου, τον Θοδωρη Σκυφτούλη και τον Νίκο Χανακούλα.
- Μέχρι 14 Ιανουαρίου, κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή στις 9μ.μ στο -1 του REX.
ΟΛΓΑ ΣΕΛΛΑ
