Η μορφή του Μάρκου Βαμβακάρη παραμένει σταθερό σύμβολο στην εξέλιξη του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού καθώς η καλλιτεχνική του ταυτότητα, ως συνθέτη και τραγουδιστή, αντικατοπτρίζει μια κορυφαία στιγμή της λαϊκής μουσικής δημιουργίας. Τα τωρινά αυτονόητα δεν ήταν βεβαίως σαφή και εμπεριστατωμένα στις αρχές του εικοστού αιώνα, όταν η ρεμπέτικη μουσική εξελισσόταν σε μια μοναδική συγκυρία κοινωνικής εκζήτησης και καλλιτεχνικής διαδρομής: τα χαμηλότερα ταξικά στρώματα (τα προερχόμενα από τις παρυφές των νέων αστικών κέντρων και των προσφυγικών συνοικισμών) βρήκαν ανοιχτό πεδίο ώστε να απενοχοποιήσουν τις μουσικές επιλογές τους με το -τινί τρόπω απεχθές- μπουζούκι, τις απλές, καθόλου απλοϊκές αλλά ενσυναίσθητες μελωδίες όσο και τους βαθιά ανθρώπινους, ταπεινούς στίχους μέσα από την ψυχοσυνθετική πραγματικότητά τους.
Αυτά τα δεδομένα προβάλλονται στη μιάμιση ώρα που διαρκεί ο θεατρικός μονόλογος που «υπογράφει επί σκηνής» ο Θανάσης Παπαγεωργίου στο Θέατρο Στοά. Είναι η παράσταση που αναλαμβάνει ο έμπειρος και έγκριτος ηθοποιός φέροντας σε πέρας όχι μόνον ένα κείμενο (συρραφή αποσπασμάτων από την αυτοβιογραφία του, που πρωτοκυκλοφόρησε το 1978) αλλά και την αποτύπωση μιας προσωπικότητας με εύρος και αντιστρόφως ανάλογη αυτοσυνειδησία. Ετούτο το τελευταίο είναι το δεδομένο που ο θεατής θα εισπράξει παρακολουθώντας τον Θανάση Παπαγεωργίου να σχηματοποιεί -με τον επιτονισμό κάθε λεπτομέρειας και με δέουσα προσήλωση- όλες τις ψυχολογικές εκφάνσεις του ενσαρκώμενου ήρωά του.
Το σκηνικό περίγραμμα του κορυφαίου εκπροσώπου της γνήσιας λαϊκής μούσας δεν γινόταν να «φτιασιδωθεί», ώστε να ικανοποιήσει τον καθωσπρεπισμό (ως διαχρονικό ανάχωμα στην ουσία της κάθε εκδιπλούμενης προσωπικότητας), αλλά, ως όφειλε, σκηνοθετήθηκε και ερμηνεύτηκε απέριττα. Ο Μάρκος Βαμβακάρης εμπρός στους θεατές εμφανίζεται όπως ακριβώς ήταν: ένας ντόμπρος χαρακτήρας, με αντανακλαστικά στην εμπειρία της ζωής, με εμβέλεια σκέψης στις «γραμμές» που όριζαν η εποχή και ο χώρος που έζησε και δημιούργησε. Ο καλός ηθοποιός διαχειρίστηκε με έμμεσο αλλ’ επιδραστικό τρόπο την ταπεινότητα αλλά και τον σεβασμό του ιδίου απέναντι σ’ αυτή την κουλτούρα που έμελλε ν’ αποτελέσει ό,τι γνησιότερο και διαχρονικό σε αξία μετά τον κύκλο του ελληνικού δημοτικού τραγουδιού.
Η συγγραφέας Νάνση Τουμπακάρη επιτρέπει στον Βαμβακάρη-Παπαγεωργίου να «γεμίσει» τη θεατρική σκηνή με το μπρίο και τη δύναμη της φωνής του. Ενίοτε, τα μουσικά περάσματα με χαρακτηριστικά αποσπάσματα τραγουδιών του αλλά και με οπτικές-βίντεο παρεμβάσεις στη σύνολη αφήγηση συμβάλλουν στη διάνθιση της ρέουσας ιστορίας: τα χρόνια της Σύρου, η μετακίνηση στις φτωχογειτονιές του Πειραιά, τα πρώτα σοβαρά σκιρτήματα του ταλέντου του, η «Τετράς η Ξακουστή του Πειραιώς» με τη φήμη που του προσέδωσε, τα χρόνια της εμπνευσμένης κορύφωσης και της δισκογραφίας, η επερχόμενη φθορά, η στενάχωρη παρασιώπηση, η έκλαμψη της επαναφοράς…
Αυτό για το οποίο πρέπει να επαινεθεί η παράσταση του Θεάτρου Στοά (που προβλέπεται να συνεχιστεί και στην επόμενη θεατρική περίοδο) είναι το «απόσταγμα», η αίσθηση που αποκομίζει κανείς βγαίνοντας κατόπιν στην πραγματικότητα του σύγχρονου παρόντος, στα στενά της συνοικίας του Ζωγράφου: ο Μάρκος Βαμβακάρης δεν χωράει σε σχήματα, σε εύκολα παιχνιδίσματα παραποίησης και αναξιόπιστης διαχείρισής του. Είναι το πρόσωπο και το κατατεθέν έργο του, που επιβάλλονται – ιδού κάτι που με σεβασμό επιβεβαίωσε (και επιδόθηκε) στο «χτίσιμο» του ήρωα-αφηγητή Βαμβακάρη ο Θανάσης Παπαγεωργίου με τη σκηνική πρότασή του.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΡΟΥΒΑΛΗΣ
