Η Σοφία Καζαντζιάν “Στο μυαλό του Φραντς Κάφκα”

«Ήμουν ακόμα στο γυμνάσιο όταν έπεσε στα χέρια μου “Η μεταμόρφωση” του Φραντς Κάφκα», αφηγείται στο artplay.gr η Σοφία Καζαντζιάν με αφορμή τη σκηνοθεσία του έργου “Στο μυαλό του Φραντς Κάφκα” που παρουσιάζεται στο στο θέατρο Altera Pars, 8, 9, 15 & 16 Φεβρουαρίου, κάθε Σάββατο και Κυριακή στις 18:00

« Όλοι μιλούσαν για ένα πολύ δύσκολο βιβλίο, το οποίο έπρεπε να διαβάσω σε μεγαλύτερη ηλικία για να μπορέσω να το καταλάβω. Τι θα πει όμως δύσκολο; Τι είναι εύκολο στη ζωή για να μαθαίνεις από μικρός να αποφεύγεις τα δύσκολα; Άνοιξα το βιβλίο και δε σταμάτησα να διαβάζω μέχρι το τέλος. Καθώς ξεφύλλιζα τις σελίδες άρχισα να νιώθω πως μεταμορφώνομαι εγώ η ίδια σε μία κατσαρίδα. Πως το σπίτι, η πόλη, η χώρα, ο κόσμος όλος με πνίγει και πως “δε χωράω πουθενά”. Η κατσαρίδα, το πιο κοντινό στην τελειότητα δημιούργημα, αυτό που επέζησε από τις εποχές των παγετώνων και το διαχωρισμό των ηπείρων και αυτό που θα ζει όταν όλοι φύγουν, αντιμετωπίζεται με αποτροπιασμό, όπως κάθε άνθρωπος που διαφέρει και σκέφτεται διαφορετικά. Ο Κάφκα με έμαθε πως σε έναν κόσμο που σε δέχεται μόνο αν σκέφτεσαι όπως οι άλλοι, αν γελάς όταν γελούν οι άλλοι και αν κλαις όταν κλαίνε και αυτοί… σε έναν κόσμο που αγαπά να φορά σε όλους ταυτότητες και χαρακτηρισμούς, που όποιος αφυπνίζει και αφυπνίζεται είναι ένοχος, είναι τελικά προτιμότερο να είσαι μία γεμάτη πληγές κατσαρίδα. Διάβασα όλα του τα έργα, ταξίδεψα στην Πράγα και ξεκίνησα κι εγώ μέσα από εκείνον την “εκστρατεία μου για την αλήθεια”. Ο Κάφκα πίστευε πως ο λόγος που ο άνθρωπος δεν επαναστατεί είναι ότι βολεύεται στις αλυσίδες του γιατί “είναι πιο ασφαλές να είσαι αλυσοδεμένος από το να είσαι ελεύθερος”. Η ελευθερία συνεπάγεται την ανάληψη της ευθύνης, τη δύναμη να βλέπεις το τέλειο στις ρωγμές του κόσμου και να γνωρίζεις καλά πως “τη φυλακή του ο καθένας την κουβαλάει μέσα του”. Ο Κάφκα είναι ο συγγραφέας της καρδιάς μου. Ο συγγραφέας που θα σε κάνει να αναθεωρήσεις. Ο συγγραφέας που θα σε κάνει να βρεις το θάρρος να δεις τον κόσμο στον οποίο ζεις κατάματα. Ήταν ένας ευφυής, μοναχικός άνθρωπος που είχε εγκλωβιστεί σε μία ζωή που δεν ήθελε και ζούσε πραγματικά μόνο μέσα από τα έργα του. Η δημιουργία ήταν και είναι πάντα το καταφύγιο των ποιητών! Μου θυμίζει τον Κώστα Καρυωτάκη, τον αγαπημένο μου Έλληνα ποιητή. Τελικά, κατατάσσουμε στην κατηγορία των “δύσκολων” έργων εκείνα που, αν τα διάβαζαν όλοι, ο κόσμος θα ήταν καλύτερος και ο άνθρωπος πιο “ανθρώπινος”. Ίσως με αυτόν τον τρόπο η κοινωνία μας συντηρεί το πρότυπο του ανθρώπου που δε σκέφτεται, που απλά παράγει και καταναλώνει. Αυτό που δε γνωρίζουν οι περισσότεροι για τον Κάφκα είναι ότι διάβαζε τα έργα του ως κωμωδίες. Αυτό συμβαίνει και με την παράσταση “Στο μυαλό του Φραντς Κάφκα”. Γελάς γιατί γίνεσαι κοινωνός του παράλογου. Υπάρχει όμως, μία μεταφυσική ευτυχία όταν συνειδητοποιείς τον παραλογισμό του κόσμου. Ο Κάφκα έλεγε πως δεν μπορεί και δε θέλει να είναι τίποτα άλλο παρά μόνο λογοτεχνία. Πόσο σημαντικό είναι να επιλέγεις ποιος είσαι σε αυτή τη ζωή. Να επινοείς τον εαυτό σου, να οραματίζεσαι ποιος θέλεις να είσαι και να γίνεσαι αυτό ακριβώς. Όλοι μεγαλώνουμε με το μύθο “να βρεις τον εαυτό σου”. Μα δεν υπάρχει εαυτός για να τον βρεις. Τον εαυτό σου τον χτίζεις, τον δημιουργείς, τον επιλέγεις. Στον “Καλλιτέχνη της πείνας” ο Κάφκα λέει πως “δεν μπορεί να βρει το φαγητό που του αρέσει, αλλιώς θα έτρωγε όπως οι άλλοι τρώνε το δικό τους φαγητό”. Αυτό που του λείπει είναι η πνευματική τροφή. Όπως έλεγε άλλωστε και ο πνευματικός του πατέρας, ο Νίτσε “αυτό που εμποδίζει τον άνθρωπο να γίνει Θεός είναι η κοιλιά του”. Δεν έχει σημασία λοιπόν, τί θέλουν οι άλλοι, τί κάνουν οι άλλοι, πως ζουν οι άλλοι. Ο Κάφκα σου λέει να αυτοπροσδιοριστείς. Κάποτε ο πατέρας του του έκανε μία παρατήρηση επειδή δε φερόταν ως γνήσιος Εβραίος και ο Φραντς του απάντησε ” Μα τί κοινό έχω εγώ με τους Εβραίους; Εγώ έχω ελάχιστα κοινά με τον ίδιο μου τον εαυτό”. Τί κι αν οι άλλοι βλέπουν λοιπόν, σε εσένα μία κατσαρίδα; Εσύ ξέρεις πως η κατσαρίδα… είναι το πιο κοντινό στην τελειότητα δημιούργημα!

Σοφία Καζαντζιάν