«Το καλοκαίρι του 2016 ξεκίνησα να επισκέπτομαι τον Συνοικισμό, την περιοχή της Άνω Ελευσίνας που ιδρύθηκε το 1924-25 για να δοθεί στέγη στους Μικρασιάτες πρόσφυγες. Δεν ήξερα τίποτα για αυτή τη γειτονιά μέχρι τότε και πολύ λίγα για τις προσφυγικές γειτονιές γενικότερα», εξηγεί στο artplay.gr η ηθοποιός Ασπασία – Μαρία Αλεξίου με αφορμή την παράσταση – περίπατο «Διαδρομές στις Ρίζες #3», που ανοίγει το φεστιβάλ Συνοικισμός από τις 22 έως τις 30 Ιουνίου, ενταγμένο στην Ελευσίνα 2021 Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης.
« Στο πλαίσιο της υποψηφιότητας της Ελευσίνας ως Πολιτιστικής Πρωτεύουσας, ο Ευριπίδης Λασκαρίδης είχε αναλάβει τη σύλληψη και σκηνοθεσία ενός δρώμενου στον Συνοικισμό. Συνεργάστηκα μαζί του στη δραματουργία του περιπάτου Διαδρομές στις Ρίζες. Μείναμε σε ένα ξενοδοχείο και καθημερινά συναντούσαμε κατοίκους του Συνοικισμού. Χάρη στον Σύλλογο Μικρασιατών Ελευσίνας και την αρωγή της πολύ δραστήριας προέδρου του, κ. Γιαγτζόγλου-Αντωνιάδου, γνωρίσαμε πολλούς απογόνους των Μικρασιατών που εγκαταστάθηκαν στον Συνοικισμό τόσα χρόνια πριν και μια τουρκόφωνη οικογένεια που αγόρασε το πατρικό σπίτι μελών του Συλλόγου.
Μας υποδέχτηκαν, μας κέρασαν καφέ και γλυκό, κάποιοι και σουτζουκάκια και μοιράστηκαν μαζί μας ιστορίες δικές τους και της οικογένειάς τους. Πέρα από τα όσα μας είπαν προσπαθήσαμε να παρατηρήσουμε το πώς προσαρμόζεται η καθεμιά και ο καθένας τους σε μια γειτονιά που αλλάζει και να σκεφτούμε τις εμπειρίες τους ως μέρος ενός ευρύτερου φαινομένου, αυτού της αναγκαστικής μετακίνησης πληθυσμών. Μέσα από αυτές τις συναντήσεις και συζητήσεις γεννήθηκε ένας περίπατος με στάσεις σε ορισμένα από αυτά τα σπίτια και σε κάποια ορόσημα της γειτονιάς.
Το καλοκαίρι του 2018 αυτός ο περίπατος επαναλήφθηκε στο πλαίσιο του νεοσύστατου Φεστιβάλ Συνοικισμός. Συναντηθήκαμε και πάλι με φιλικά πρόσωπα. Θυμάμαι να συζητάμε για τις διαφορές στα κτίρια και στους ανθρώπους, την ίδια στιγμή που και μόνο από τις φωτογραφίες του πρώτου περιπάτου γινόταν φανερό ότι κι εμείς είχαμε αλλάξει. Δεν μιλώ για αλλαγές θετικές ή αρνητικές, απλώς για την απροσδιόριστη αίσθηση ότι οι άνθρωποι και οι κατοικίες εξελίσσονται με διάφορους τρόπους και όταν τους ξανασυναντάς δεν μπορείς να τους δεις με τα ίδια μάτια.
Φέτος, ανέλαβα, για πρώτη φορά χωρίς τον Ευριπίδη, τις Διαδρομές στις Ρίζες #3. Με ενδιέφερε πολύ η παρουσία της παράδοσης στην καθημερινότητα του Συνοικισμού και οι δυνατότητες συνομιλίας και σύνδεσής της με τη σύγχρονη τέχνη. Έτσι, με τη συνεργασία της Δήμητρας Μητροπούλου ξεκινήσαμε ένα νέο κύκλο συναντήσεων, παρακολουθήσαμε το μάθημα της χορωδίας του Συλλόγου Μικρασιατών Ελευσίνας, όπου οι μαθητές και οι μαθήτριες διασκεδάζουν μαθαίνοντας είτε εκ νέου είτε εξαρχής μικρασιατικά τραγούδια, είδαμε νέους και μεγαλύτερους μαθητές και μαθήτριες του χορευτικού τμήματος να διδάσκονται τα βήματα και το ύφος χορών από τη Μικρά Ασία. Μιλήσαμε με παλιούς κατοίκους του Συνοικισμού που πια μένουν αλλού, αλλά τον επισκέπτονται σχεδόν καθημερινά, με επισκέπτριες και επισκέπτες που δεν έχουν μικρασιατική καταγωγή, ούτε έμεναν ποτέ στον Συνοικισμό, αλλά ανέπτυξαν μια ιδιαίτερη σύνδεση με τη γειτονιά και με ανθρώπους που εργάζονται στο Φεστιβάλ Συνοικισμός. Το Μουσείο Ιστορίας και Λαογραφίας που ιδρύθηκε από τον Σύλλογο Μικρασιατών ήταν μια σταθερά στις επισκέψεις μας, ως σημείο συνάντησης των μελών του Συλλόγου και ως ένας χώρος μνήμης, με τα οικογενειακά κειμήλια να αποτελούν τα περισσότερα εκθέματα. Καθώς πλησιάζει το 2021, αλλά και το 2022, μπορεί κανείς να ονειρευτεί και να αναρωτηθεί για τους θεσμούς που στηρίζουν την καλλιτεχνική δημιουργία και για το πώς εξελίχθηκε ο Συνοικισμός τόσα χρόνια μετά το 1922 και τη μαζική αναγκαστική μετακίνηση πληθυσμιακών ομάδων. Σχεδόν αθέατοι κυκλοφορούν και διαμένουν στη γειτονιά κι αρκετοί μετανάστες κι είναι θλιβερή η διαπίστωση ότι δεν μπορέσαμε να τους προσεγγίσουμε και να ακούσουμε τις φωνές τους. Ίσως είναι μια εκκρεμότητα για το μέλλον, σε κάθε περίπτωση όμως είναι μια έλλειψη που πρέπει να αναγνωρίσουμε.
Ο φετινός περίπατος εστιάζει στο παρόν, το παρόν των ανθρώπων, της παράδοσης και του Συνοικισμού. Όλες οι διηγήσεις για το παρελθόν περιείχαν το στοιχείο του «έξω», αναμνήσεις από αυτοσχέδια γλέντια και μια δεμένη γειτονιά. Αυτή τη φορά προσπαθούμε να δούμε ποια είναι η κοινωνική ζωή του Συνοικισμού σήμερα.
Αν έρθετε στον περίπατο που θα γίνει στις 22 Ιουνίου δεν θα δείτε μια παράσταση, θα περπατήσετε σε αυτήν την ιδιαίτερη γειτονιά και θα γνωρίσετε ενδιαφέροντες ανθρώπους.
Ο Φίλιππος Κουτσαφτής χρησιμοποίησε στο εμβληματικό ντοκυμαντέρ του «Αγέλαστος πέτρα», το εξής απόφθεγμα του Σενέκα: «Η Ελευσίνα κρατά πάντα κάτι κρυφό γι’ αυτούς που θα την επισκεφθούν ξανά». Ίσως αυτό μας κάνει να επιστρέφουμε».
Ασπασία – Μαρία Αλεξίου
Ημερομηνία και Ώρα: Σάββατο 22 Ιουνίου 2019, 19:30 / Χώρος: Ιnfo – Point, 3o Δημοτικό Σχολείο /Διεύθυνση: Δαρδανελλίων 85
