«Μοναχικός ο δρόμος του αγώνα, αισθάνεσαι κομμάτι μιας συλλογικότητας, της επανάστασης, αλλά σαν τον ηθοποιό, γυρνάς σπίτι και κοιμάσαι μόνος σου», είχε ομολογήσει μεταξύ άλλων ο Περικλής Κοροβέσης στον ηθοποιό και σκηνοθέτη Μάνο Βαβαδάκη που σκηνοθέτησε τους “Ανθρωποφύλακες” τον Μάιο του 2019 στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης και σήμερα που ο Περικλής Κοροβέσης αποχαιρέτησε τον κόσμο, ο Μάνος του στέλνει μέσω του artplay.gr το δικό του αντίο με τίτλο “Ένα πανό με μονάχα μια λέξη”
Πρωινό τηλεφώνημα. Πέθανε ο Κοροβέσης. Το ρήμα δε με ενοχλεί, το Κοροβέσης όμως ακούγεται τόσο ανοίκειο, γιατί απ’ την πρώτη στιγμή ήταν ο Περικλής. Πέθανε ο Περικλής. Δεν φοβάμαι τη λέξη, ούτε αυτός φοβήθηκε τις λέξεις, έγραψε τα βασανιστήρια του με καθαρές ωραίες λέξεις, και τους έρωτες πάλι με ωραίες μικρές λέξεις τους περιέγραφε. Το πέθανε είναι κατάσταση, γεγονός, δεν ερμηνεύεται. «Γράψε κάτι Μάνο, εσύ που ήσασταν κοντά», «δεν ήταν ο Περικλής αυτό το ξερό βιογραφικό που είναι παντού», «γράψε, όλοι γράφουν, εσύ που είπατε τόσα», κι ήπιαμε τόσα προσέθετα εγώ. Να γράψω. Πως το κάνουν αυτό οι συγγραφείς, πως αποτυπώνουν έναν άνθρωπο σε λέξεις; Εγώ ηθοποιός είμαι. Αγχώνομαι μήπως δεν μπορέσω να μεταφέρω τον Περικλή στο χαρτί. Ψάχνω το αρχείο μου, μια – δυο φωτογραφίες μόνο και σημειώσεις, σημειώσεις σε τετράδια, σε σκόρπια φύλλα, σε ένα πακέτο του από τσιγάρα.
Όταν πήρα την απόφαση να γίνουν οι Ανθρωποφύλακες, ανέβαλα διαρκώς να του τηλεφωνήσω, από ντροπή τι να του πω. Του τηλεφώνησα 20:30, γεμάτος αγωνία για το αν θα δεχθεί να με συναντήσει, κι εκείνος μου έκλεισε ραντεβού σε μια ώρα στο μπαράκι του Νίκου, στη Βησσαρίωνος. Στην πρώτη μας συνάντηση δεν είπαμε τίποτα για τους Ανθρωποφύλακες και τα βασανιστήρια. Δεν είπαμε τίποτα για το παρελθόν. Σαν δυο φίλοι απ’ τα παλιά, που συναντιούνται τακτικά και λένε τα νέα της βδομάδας. Και πως αλλιώς αφού το χιούμορ μας έδεσε αμέσως. Είχα πάρει ένα κρασί όσο τον περίμενα, αλλά αυτός έπινε ουίσκι και ήπιαμε έτσι μισό μπουκάλι και μια μερίδα λουκάνικα και φιστίκια πολλά. Και πήγε η ώρα 00:30 και είπα ας τον ρωτήσω, «Περικλή, θα μου δώσεις τα δικαιώματα να κάνω την παράσταση;». Μπαίνει μια παρέα κυριών, καλοντυμένες, γύρω στα σαράντα, μάλλον για ποτό μετά από παράσταση στην οδό Αμερικής. Φωνάζει τον Νίκο, του εξηγεί την κατάσταση μου και του λέει να αποφασίσει αυτός. Και σηκώνεται και πάει στο τραπέζι τους, γεμάτος ευγένεια και μια εφηβική αθωότητα εντοπίζει την αρχηγό της παρέας, «Καλησπέρα σας, μου επιτρέπετε να σας χαρίσω ένα ποίημα;». Και τους το λέει χαμηλόφωνα, αισθαντικά, με τονισμούς δουλεμένους. Αυτές χαμογελούν, υποκλίνεται και επιστρέφει. «Μάνο, έτσι ξεκινάει η επανάσταση, λέγοντας ένα ποίημα στο διπλανό τραπέζι».
Ο Περικλής με έμαθε τι σημαίνει αγώνας, τι σημαίνει να είσαι βαθιά αγωνιστής. Να υπηρετείς τις ιδέες σου, την προσωπική σου ιδεολογία, χωρίς στεγανά, μια ιδεολογία που πλάθεται μαζί σου, διαμορφώνεται κι αυτή όσο ο κόσμος σου αλλάζει. Έφηβος. Για πάντα. Δεν περίμενε να δει πως θα εξελιχθεί η κατάσταση. Θα υπερασπιζόταν το δίκαιο, ακόμα και μόνος. Κι αυτό έκανε. «Δεν ξεσηκώσαμε και κανέναν» είπε γελώντας. «Μοναχικός ο δρόμος του αγώνα, αισθάνεσαι κομμάτι μιας συλλογικότητας, της επανάστασης, αλλά σαν τον ηθοποιό, γυρνάς σπίτι και κοιμάσαι μόνος σου».
Το πρώτο καλοκαίρι του πραξικοπήματος τον βρήκε στον θίασο του Ροντήρη, στο χορό. Θα παίζανε τους Πέρσες στο Ηρώδειο. Δεν το σκέφτηκε καθόλου. Μαζί με τον φίλο του, τον Γιάννη Ευαγγελίδη, φτιάχνουν ένα πανό με μονάχα μια λέξη, ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, και το βράδυ μετά τη γενική τρυπώνουν κρυφά στο Ηρώδειο να το κρεμάσουν. Το σχέδιο ήταν, μόλις ο χορός έλεγε τον στίχο «Δούλοι δε λογιούνται ανθρώπου, ουδ᾽ υπήκοοι κανενός», με έναν αυτοσχέδιο μηχανισμό θα ξεδιπλωνόταν το πανό στη μέση της σκηνής. Κίνδυνος. Γλίστρησε στις πέτρες την ώρα που σκαρφάλωνε. Και γίνεται η πρεμιέρα 6 Ιουλίου του ’67 και ο μηχανισμός δεν δούλεψε. Μα δεν το παράτησαν. Το παίρνουν και πάνε και το ξεδιπλώνουν σε μια οικοδομή στην πλατεία Συντάγματος.
Το ευχαριστώ που μου πες στην πρεμιέρα, στο στέλνω τώρα διπλό και τρίδιπλο, να σε συντροφεύει. Σε ευχαριστώ εκ μέρους όλων μας, που υπερασπίστηκες την τιμή του να είσαι πολίτης. Και δεν θα λυπηθώ, γιατί έζησες τη ζωή μέχρι το μεδούλι. Με πιάνει μόνο ένα σφίξιμο, που έχασα εκείνο το τραγούδι σου. Μια μέρα που έπρεπε να γυρίσω σπίτι νωρίς, κι εσύ είπες θα μείνεις με τα παιδιά απ’ τη παράσταση και τους σιγοτραγούδησες το Μια γυναίκα πέρασε. Τα υπόλοιπα θα τα κρατήσω για κάποιες βραδιές με φίλους, όπως έκανες κι εσύ.
Μάνος Βαβαδάκης
Την Κυριακή 12/4 στις 21:00, το κανάλι της Βουλής θα προβάλει τις δύο ημίωρες εκπομπές από το Θεατροσκόπιο του Σωκράτη Σπανού, για την παράσταση του Θεάτρου Τέχνης, Ανθρωποφύλακες.
