“Ακόμη μελετάω τζαζ, θα μελετάω πιθανά για όλη μου τη ζωή”, ομολογεί μεταξύ άλλων στο artplay.gr η Nana Simopoulos με αφορμή την εμφάνισή της στις 18 Δεκεμβρίου στο Half Note. Η διεθνής μουσικός και συνθέτρια με την ελληνική καταγωγή, που αγαπά όπως λέει να δημιουργεί μελωδίες από το χάος, μιλά για τις συναντήσεις και τις συνεργασίες της, τη Νέα Υόρκη, αλλά και το νέο υλικό που θα παρουσιάσει, το οποίο πηγαίνει τον αυτοσχεδιασμό ένα βήμα παραπέρα, όπως εξηγεί. “Θα παρεμβάλλω μία νέα φόρμα αυτοσχεδιασμού στη μουσική μου που με κάποιο τρόπο θα περιλαμβάνει το κοινό που θα μπορεί να συμμετέχει και να υποστηρίζει τους μουσικούς. Αυτή η παράσταση θα είναι διαφορετική, θα είναι πιο πειραματική, αυθόρμητη και αυτοσχεδιαστική γι’ αυτό και θα πρότεινα να έρθουν οι άνθρωποι με ανοιχτό μυαλό και διάθεση να τραγουδήσουν”, αποκαλύπτει και επισημαίνει πως “η μουσική βρίσκεται παντού στον εγκέφαλο. ‘Ετσι για παράδειγμα, όταν ένας άνθρωπος παθαίνει εγκεφαλική βλάβη που επηρεάζει την ομιλία, μπορεί ακόμη να τραγουδήσει. Αυτό το βρίσκω συναρπαστικό”.
-Ποια υπήρξε η μουσική σας καταγωγή, ποια τα ακούσματα με τα οποία μεγαλώσατε και τι ήταν αυτό που σας έκανε να ακολουθήσετε αυτόν τον δρόμο;
“Μεγάλωσα σε δύο διαφορετικές χώρες ταξιδεύοντας με τη μεγαλύτερη μου αδερφή στην Αθήνα από την Βαλτιμόρη όπου είχαν μεταναστεύσει οι γονείς μου. Οι παππούδες μας έμεναν ακόμη στην Ελλάδα όπου οι γονείς μας μας έστελναν κάθε καλοκαίρι. Έτσι τα καλοκαίρια ζούσα τον ελληνικό τρόπο ζωής και τον πολιτισμό και τον υπόλοιπο χρόνο τον αμερικάνικο. Στην ηλικία των 12 οι γονείς μου μετακόμισαν στην Ελλάδα. Άκουγα μουσική στο σχολικό λεωφορείο, τραγουδούσα τις τότε ελληνικές επιτυχίες με τους συμμαθητές μου και συμμετείχα στην χορωδία του σχολείου. Στα 13, σχηματίσαμε με άλλα παιδιά από την Ελλάδα ένα ροκ εντ ρολ συγκρότημα. Παίζαμε Neil Young, Bob Dylan, Janis Joplin, Rolling Stones μεταξύ άλλων. Αυτοί ήταν οι καλλιτέχνες της εποχής που όλοι άκουγαν και ήθελαν να μιμηθούν.
Η αδερφή μου είχε το άλμπουμ του John Coltrane, το A Love Supreme. Αυτό ήταν το πρώτο τζαζ άλμπουμ που άκουσα ποτέ. Όταν επέστρεψα στην Αμερική στην ηλικία των 19 για να πάω στο Πανεπιστήμιο, η συγκάτοικός μου άκουγε John Abercrombie, Ralph Towner και Chick Corea. Ο φίλος της ήταν ένας εξαιρετικός κιθαρίστας τζαζ που με εντυπωσίασε με την επιδεξιότητα και τη λυρικότητα με την οποία έπαιζε. Δεν είχα ξαναδεί ποτέ κάτι παρόμοιο. Ξεκίνησα τα πρώτα μαθήματα κιθάρας μαζί του. Όταν αποφοίτησα, μετακόμισα στο Boulder στo Colorado, και ξεκίνησα μαθήματα free jazz με τον Gerry Granelli και world jazz με τους Charlie Haden, Ralph Towner και το γκρουπ Oregon. Ήμουν 21 ετών και αυτό το καλοκαίρι έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωσή μου ως μουσικό.
-Ποιο είναι αυτό που σας ενδιαφέρει και σας συγκινεί στην τέχνη της μουσικής;
Κάτι που με ενδιέφερε πάντα ήταν να αναμιγνύω ήχους και υφές που τυπικά δεν πάνε μαζί. Στο πρώτο μου άλμπουμ χρησιμοποίησα ρυθμούς και κλίμακες από την Ελλάδα με τζαζ επιρροές. Αυτό ήταν αρχές της δεκαετίας του 80. Σε μεταγενέστερες ηχογραφήσεις, χρησιμοποίησα όργανα που δεν είχαν ξανακουστεί μαζί, όπως ινδικό σαράγκι και ινδιάνικο Apache Spirit φλάουτο, σαξόφωνο με σιτάρ, γυάλινη αρμόνικα με σαντούρι. Λατρεύω την ιδέα του να παντρεύω όργανα που δεν έχουν ξανακουστεί μαζί. Στο πιο πρόσφατο πρότζεκτ μου αρέσει να παντρεύω την τεχνολογία και τα ηχητικά εφέ με ακουστικά όργανα και να δημιουργώ μελωδίες από το χάος.
-Τι ιστορίες σας αρέσει να αφηγείστε με τη μουσική σας;
Πάντα με έλκυε ο μυστικισμός και η αγάπη. Αυτός είναι και ο λόγος που αποφάσισα να χρησιμοποιήσω ποίηση μυστικιστών όπως ο Ρούμι στο Skins, το πιο πρόσφατο άλμπουμ μου. Ο Ρούμι είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ποιητή, μυστικιστή και ρομαντικού ταυτόχρονα. Ταυτίζομαι και η ποίησή του με εκφράζει απόλυτα. Μία άλλη ιστορία που μου αρέσει να αφηγούμαι με τη μουσική μου είναι αυτή του ταξιδιού, το να ταξιδεύεις και να βρίσκεσαι σε κίνηση. Επιστρέφοντας πάντα στο ίδιο μέρος χωρίς να είναι ποτέ το ίδιο. Γι’ αυτό και ο αυτοσχεδιασμός είναι τόσο μεγάλο κομμάτι της μουσικής. Οι μουσικοί έχουν την ελευθερία να παίζουν σόλο που εμπνέονται από τη στιγμή, τους άλλους περφόρμερ, το κοινό ή από ό,τι μπορεί να συμβαίνει στη ζωή τους εκείνη τη στιγμή.
-Πόσο η Νέα Υόρκη υπήρξε καθοριστική στην εξέλιξη της τέχνης σας και στις συναντήσεις με τους ανθρώπους που σας ενδιέφεραν;
Όταν μελετούσα με τον βιρτουόζο κιθαρίστα Ralph Tower στο Colorado, μου είπε ότι πρέπει οπωσδήποτε να πάω στη Νέα Υόρκη. Δεν είχα άλλη επιλογή αν ήθελα να γίνω σοβαρή τζαζ μουσικός. Εκεί πηγαίνανε όλοι για να παίξουν, να μάθουν και να ανταλλάξουν ιδέες. Ήμουν τυχερή γιατί εκεί ζούσε ο θείος μου και μπόρεσα να βρω δουλειά. Η πρώτη μου δουλειά ήταν σοφέρ. Πήγαινα ανθρώπους στο αεροδρόμιο σε μαύρες και ασημένιες λιμουζίνες! Δούλευα το πρωί και το βράδυ πήγαινα στο Blue Note και στο κλαμπ των Brecker Brothers που λεγόταν Seventh Avenue South. Πήγαινα επίσης και στο 55 Bar στη γειτονιά μου για να ακούσω τον Mike Stern, τον κιθαρίστα του Miles Davis. Ήμουν “εντοιχισμένη” εκεί, τόσο πολύ που μια παραμονή Χριστουγέννων που ο Mike έλειπε, με φώναξε ο μπάρμαν και με έβαλε στο πόδι του. Έπρεπε λοιπόν να συγκροτήσω γρήγορα ένα τζαζ τρίο. Έτσι απέκτησα τη δική μου βραδιά και έπαιζα εκεί για έξι χρόνια. Είμαι πλέον στη Νέα Υόρκη τριάντα χρόνια. Τελευταία, είμαι σε μία ομάδα φωνητικής και συναντιόμαστε μία φορά την εβδομάδα και εξασκούμαστε στους φωνητικούς αυτοσχεδιασμούς. Ακόμη μελετάω τζαζ, θα μελετάω πιθανά για όλη μου τη ζωή. Οι δάσκαλοι μου στην Νέα Υόρκη είναι οι Sheila Jordan και Jay Clayton. Πηγαίνω συχνά στο διαμέρισμά τους για ομαδικούς φωνητικούς αυτοσχεδιασμούς.
Ένα πράγμα που μπορώ να πω ζώντας τις δύο κουλτούρες στη ζωή μου είναι ότι οι Αμερικανοί λειτουργούν καλά σε ομάδες και είναι πολύ υποστηρικτικοί με τη δουλειά των άλλων. Το αποδίδω αυτό στο γεγονός ότι όταν ήρθαν από την Ευρώπη, η συνεργασία ήταν ο μόνος τρόπος για να επιβιώσουν. Βοηθούσαν ο ένας τον άλλο να κρατηθούν στη ζωή. Οι συνθήκες ήταν πολύ δύσκολες τότε στην βορειοανατολική ακτή. Η τζαζ είναι επίσης έτσι, είναι δύσκολο να επιβιώσεις ως μουσικός.
– Τι περιέχει και από τι αποτελείται το νέο υλικό που θα παρουσιάσετε στο Half Note;
Το νέο υλικό πηγαίνει τον αυτοσχεδιασμό ένα βήμα παραπέρα. Θα παρεμβάλλω μία νέα φόρμα αυτοσχεδιασμού στη μουσική μου που με κάποιο τρόπο θα περιλαμβάνει το κοινό που θα μπορεί να συμμετέχει και να υποστηρίζει τους μουσικούς. Δουλεύω πολλά χρόνια προσπαθώντας να σπάσω τη σύμβαση του ορίου μεταξύ κοινού και μουσικών επί σκηνής. Έτσι γίνεται πιο ολοκληρωμένη εμπειρία και για τις δύο πλευρές. Ξέρω ότι στο ελληνικό κοινό αρέσει να τραγουδά στις συναυλίες. Έχω υπάρξει σε πολλές συναυλίες που το κοινό ξέρει τους στίχους και τραγουδά. Αυτή η παράσταση θα είναι διαφορετική, θα είναι πιο πειραματική, αυθόρμητη και αυτοσχεδιαστική γι’ αυτό και θα πρότεινα να έρθουν οι άνθρωποι με ανοιχτό μυαλό και διάθεση να τραγουδήσουν.
-Τι είναι αυτό που προκύπτει από τους φωνητικούς αυτοσχεδιασμούς που οργανώνετε;
Το τραγούδι υπάρχει από τότε που υπάρχουν και οι άνθρωποι. Πιστεύω ότι όλοι μπορούν να τραγουδήσουν. Για την ακρίβεια, σύμφωνα με την Επιστήμη, υπάρχει μία κεντρική περιοχή όπου τοποθετείται η ομιλία, αλλά δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο σημείο στον εγκέφαλο όπου τοποθετείται η μουσική. Η μουσική βρίσκεται παντού στον εγκέφαλο. ‘Ετσι για παράδειγμα, όταν ένας άνθρωπος παθαίνει εγκεφαλική βλάβη που επηρεάζει την ομιλία, μπορεί ακόμη να τραγουδήσει. Αυτό το βρίσκω συναρπαστικό. Η μουσική είναι τόσο μεγάλο μέρος της ζωής μας. Δεν μπορώ να φανταστώ την ζωή χωρίς μουσική. Το να τραγουδάς ακόμη και μόνο με έναν ακόμη άνθρωπο ενισχύει τόσο την εμπειρία της μουσικής.
-Μιλήστε μας για την ομαδική διαδραστική έκθεση The Flutter Experience στο Λος Άντζελες και τον τρόπο με τον οποίο συμμετέχετε.
Δουλεύω εδώ και κάποιο καιρό με δύο εικαστικούς καλλιτέχνες στη Νέα Υόρκη. Η τελευταία μας συνεργασία αποτελεί μία βιωματική εμπειρία σε μία γκαλερί στο Λος Άντζελες. Έχουμε ένα τετράγωνο δωμάτιο στη γκαλερί όπου οι τέσσερις τοίχοι και το ταβάνι έχουν βίντεο αρτ προβολές και ένα πάτωμα καθρέπτη που αντανακλά τις προβολές. Έτσι περιβάλλεσαι από κινούμενες εικόνες. Με κάμερες που καταγράφουν την κίνηση των επισκεπτών που μπαίνουν στο χώρο και την προβάλλουν στους τοίχους δημιουργείται μία διάδραση των επισκεπτών με τις εικόνες που αλλάζουν με την κίνηση. Στο δωμάτιο παίζει το μουσικό τοπίο που έχω δημιουργήσει στο οποίο έχω μπερδέψει τον ήχο του μπάσου και της ακουστικής κιθάρας με ηχητικά εφέ που αλλάζουν μαζί με τις εικόνες.
-Τι περιλαμβάνουν τα σχέδια του μέλλοντος;
Θα παίξω στο Nardis Jazz Club στην Κωνσταντινούπολη ακριβώς μετά το Half Note. Συνεχίζω τη συνεργασία μου με εικαστικούς καλλιτέχνες, κινηματογραφιστές και χορογράφους. Συνεχίζω να δημιουργώ μουσική για το μέλλον.
Μάνια Ζούση
