“Oh captain, my captain!” Δύσκολο να βρεθεί άνθρωπος της γενιάς μου με μια έστω στοιχειώδη σχέση με τον κινηματογράφο και με κάποια ευαισθησία που να μην ψιθύρισε σήμερα αυτή τη φράση… Είδα πολλές φορές ύστερα από την πρώτη του προβολή τον Κύκλο των Χαμένων Ποιητών προκειμένου να πεισθώ ότι ήταν τότε, μόνο το ρίγος μιας καταπιεσμένης εφηβικής καρδιάς που με δόνησε…
Κι όμως καμιά φορά δεν μπόρεσα να πείσω τον εαυτό μου ότι o βασικός λόγος που κάνει έναν πεπαιδευμένο ενήλικα να εξακολουθεί να έχει ως αγαπημένη του ταινία ένα έργο στα όρια του μελοδράματος –και ενδεχομένως όπως πολλοί επισημαίνουν στα όρια της κινηματογραφικής συμβατικότητας – είναι απλώς και μόνο ότι όταν την πρωτοείδε ήταν άγουρο γυμνασιοκόριτσο…
Θυμάμαι ότι από τότε δεν μπορούσα να καταλάβω τις έστω λιγοστές αρνητικές κριτικές ειδικών, «ειδικών» και ανειδίκευτων που περίπου εμφάνιζαν τη μοναδική ταινία – εξ όσων θυμάμαι τουλάχιστον εγώ – που χειροκροτήθηκε στις αίθουσες, σχεδόν σαν όργανο χειραγώγησης της νεολαίας, λαϊκίστικης προπαγάνδας και δεν ξέρω εγώ τι άλλο… 25 χρόνια μετά από τότε στα δικά μου μάτια ο καθηγητής Τζον Κίτινγκ του Ρόμπιν Ουίλιαμς παραμένει το σύμβολο της ενθάρρυνσης της πνευματικής χειραφέτησης, της μαχητικότητας για την επιβίωση της μικρής καθημερινής δημιουργικότητας αλλά και των μεγάλων ονείρων, της υπεράσπισης της μοναδικότητας του εαυτού…
Με σόκαρε όταν άνοιξα σήμερα το artplay.gr να ρίξω μια γρήγορη ματιά στα καλλιτεχνικά τεκταινόμενα η πρώτη είδηση κάτω από τη φωτογραφία του: «Πέθανε ο Ρόμπιν Ουίλιαμς». «Δεν είναι δυνατόν!» σκέφτηκα, «ο δικός μου Ρόμπιν Ουίλιαμς;». Και πριν καλά καλά καταλάβω την ακατάληπτη εσωτερική μου διατύπωση τα μάτια μου σχημάτισαν ένα δάκρυ. Αυτό το δάκρυ με αναγκάζει να γράψω αυτό το σημείωμα υποθέτοντας ότι δεν είμαι η μόνη που συγκινήθηκε από έναν θάνατο ενός τόσο μακρινού προσώπου θεωρώντας το ταυτόχρονα τόσο κοντινό και οικείο.
Η κριτική δεν φέρθηκε πάντα με αβρότητα στον Ρόμπιν Ουίλιαμς ενώ σίγουρα στη συνείδηση του κοινού του σε όλο τον κόσμο είναι κυρίως καταχωρισμένος ως ο χαρισματικός κωμικός με το πηγαίο χιούμορ… Για τη γενιά στην οποία ανήκω εγώ ωστόσο, δηλαδή για εκείνα τα άγουρα γυμνασιόπαιδα του 1989 που βίωναν τον επαρχιωτικό συντηρητισμό μιας πολλά, αλλά μόνο υποσχόμενης μεταπολίτευσης, ο Ρόμπιν Ουίλιαμς αποτελεί ένα ορόσημο ψυχικής μετάβασης σε έναν κόσμο που ακόμη κι αν υπήρξε ουτοπικός, τουλάχιστον υπήρξε.
Ίσως, από όσα μαθαίνουμε για την προσωπική ζωή και το τέλος του να βγάζουμε το συμπέρασμα ότι το Carpe Diem του Τζον Κίτινγκ δεν το είπε ο Ρόμπιν Ουίλιαμς… Δεν θέλω να το δω έτσι. Κρατώ στην ψυχή μου ζωντανό όσο λίγα πράγματα εκείνο το βαθύ βλέμμα του καθηγητή της αγαπημένης μου ταινίας, εκείνο το βαθύ βλέμμα που μπορεί να «υποδυθεί» μόνο όποιος στα αλήθεια έχει υποφέρει, που μπορεί να έχει μόνο ένας καλός ηθο-ποιός, εκείνο το βαθύ βλέμμα που δημιουργεί συγγένειες στην άλλη άκρη του πλανήτη…
Όλες αυτές και πολλές περισσότερες αναφορές που μπορεί να έχει στη ζωή ενός ανθρώπου η τέχνη γενικά ή ένας καλλιτέχνης ειδικά, η κριτική ακόμη κι όταν θέλει, δεν μπορεί να τις αποτιμήσει. Ανεξάρτητα λοιπόν από όσα έγραψαν, ή θα γράψουν οι κριτικοί για «τον δικό μου Ρόμπιν Ουίλιαμς» οι άνθρωποι της «γενιάς» μου θα εξακολουθούμε να τον ευγνωμονούμε είτε γιατί μας ανέβασε στα θρανία να δούμε τι όψη έχει ο κόσμος από εκεί, είτε γιατί τουλάχιστον σκεφτήκαμε ότι κι αυτό μπορεί να γίνει… Όποιος κι αν ήταν τελικά ο δικός σου δρόμος, χαίρε, oh captain, my captain!
Αργυρώ Λύτρα
