Εικαστικά Οι δημιουργοί γράφουν

Μαρία Βασαριώτου: ” Το Removement Athens 2017 φωνή αφύπνισης για μελλοντική χρήση των στοών”

“Το Removement Athens 2017 στις τρεις στοές, Καίρη, Πραξιτέλους και Αρσάκη προέκυψε από την ανάγκη παρουσίασης σε ένα διαφορετικό χώρο με πλούσια ιστορία και πολλές αφηγήσεις, δεδομένου ότι, ως ευρύτερο project είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τον χώρο στον οποίο παρουσιάζεται αλλά και τις ιστορίες που τον συνοδεύουν”, αναφέρει στο artplay.gr η Μαρία Βασαριώτου, που έχει την καλλιτεχνική διεύθυνση και επιμέλεια του εγχειρήματος, προσθέτοντας: 

“Μετά από έρευνα και συνεντεύξεις συλλέξαμε τις ιστορίες των τριών στοών οι οποίες αποτέλεσαν την πηγή έμπνευσης των καλλιτεχνών, με αποτέλεσμα τα προτεινόμενα έργα και δράσεις να έχουν εννοιολογικούς συσχετισμούς με την ιστορία των κτιρίων και της κάθε γειτονιάς. Στην Στοά Καΐρη, την τότε πολύβουη στοά με τις παλιές βιοτεχνίες ρούχων μέχρι τα σημερινά πωλητήρια ειδών περιτυλίγματος, την Σοκολατοποιΐα Γκλόρια και το  ιστορικό οπλοτεχνουργείο, οι καλλιτέχνες εκθέτουν τα έργα τους,  και μετατρέπουν τους χώρους της Στοάς σε μία έκθεση σύγχρονης τέχνης, συντελώντας στην αναβίωση της αστικής μνήμης και λειτουργώντας ως φωνές ενθάρρυνσης για νέους τρόπους επανάχρησης. Στην εντυπωσιακή Στοά Αρσάκη με την μακρόχρονη ιστορία, που πλέον έχει ερημώσει και περαστικοί την χρησιμοποιούν μόνο ως πέρασμα ανάμεσα στις δύο κεντρικές οδούς, παρουσιάζουμε τρεις διαφορετικές παραστατικές δράσεις- performances που προτείνουν η κάθε μία από άλλη οπτική γωνία την επαναφορά της Στοάς όχι μόνο ως πέρασμα, αλλά ως ένα χώρο συνάθροισης, ξεκούρασης και ανάπαυλας: μίας όασης στο κέντρο της πόλης. Στην μικρή θολωτή Στοά Πραξιτέλους  που φιλοξένησε υφασματάδικα και ραφτάδες, επισκευαστές ραπτομηχανών, παρουσιάζουμε μία παραστατική δράση που στόχο έχει την αναβίωση των ιστοριών της εποχής εκείνης που η στοά παρέμενε ανοιχτή όλη μέρα και γέμιζε από κόσμο που έραβε τα ρούχα του.

Μέσα από την διαδικασία συνεντεύξεων προέκυψε πολύ ενδιαφέρον υλικό για τις ιστορίες το οποίο μας ενέπνευσε όλους. Η στοά της Πραξιτέλους σύμφωνα  με μαρτυρίες των εναπομενόντων επιχειρηματιών δεν έχει αλλάξει καθόλου και παραμένει ίδια, όπως  όταν πρωτοκτίστηκε. Ο κύριος  Γιώργος,  ράφτης εν ενεργεία, στον τρίτο όροφο της στοάς μας εξήγησε πως «Τότε ο κόσμος έραβε πολύ. Δεν υπήρχαν έτοιμα ρούχα. Μόνο με παραγγελία. Ράβανε τα πάντα, και καλά και καθημερινά. Ούτε τζιν υπήρχανε να πάρεις έτοιμα. Και για κάθε μέρα και για καλό στο ράφτη πήγαινες». Αυτές οι συνθήκες ζωής καθώς και η ιδιαίτερη αρχιτεκτονική της στοάς που προστάτευε τις βιτρίνες των καταστημάτων από το φως του ηλίου διατηρώντας το χρώμα των υφασμάτων αναλλοίωτο,  προσέδιδαν έντονη κινητικότητα επισκεπτών και καταναλωτών. Στην Στοά Αρσάκη , που τα περισσότερα καταστήματα είναι κλειστά προσπαθήσαμε να συλλέξουμε υλικό από τα καταστήματα από το ίδιο οικοδομικό τετράγωνο. Μετά από επίσκεψη στο κατάστημα του κύριου Γιάννη πρώτη φορά, που μάθαμε πώς ήταν η Στοά στο παρελθόν, σχολίασε «Σου έβγαινε ο ώμος να περάσεις απ’ τη στοά  απ’ τον κόσμο, τώρα δεν πατάει ψυχή». «Είμαι εδώ απ’ το ΄69, πολλά χρόνια, έχω χάσει το λογαριασμό κορίτσι μου. Εμείς ζήσαμε εκτός στοάς αλλά τα μαγαζιά εδώ ήταν φτασμένα. Ήταν η πιάτσα της τσάντας, ανδρικές, γυναικείες , δερμάτινα τα περισσότερα» θυμάται ο κύριος Γιάννης. Και είχε και ομπρέλες και ταξιδιωτικά είδη και γεωγραφικούς χάρτες, να αγοράζεις μαζί με τη βαλίτσα και τον επόμενο προορισμό.  Ο κύριος Κώστας είχε ένα περίπτερο 50 επί 50 . Πουλούσε γραμματόσημα για τα δικαστήρια που ήταν απέναντι αλλά και τσιγάρα και χώραγαν εκεί μέσα τα πάντα. Και αυτό δίπλα στο καλύτερο καφενείο της Αθήνας, όπως το χαρακτηρίζουν, στο οποίο πίνανε τον καφέ τους οι δικηγόροι αλλά και καλλιτέχνες και συγγραφείς. Υπήρχε και ο κινηματογράφος Ορφεύς με είσοδο από τη Σταδίου.  Όπως μας είπε η Μάτα, που δραστηριοποιείται στη στοά από το ΄95,«Είχε συνεχώς κίνηση η στοά, από τα πιο ζωντανά σημεία της Αθήνας. Υπήρχαν επισκέπτες οι οποίοι περνούσαν τα απογεύματά τους εδώ και που τους άρεσε να διαβάζουν. Ανοίγαμε στις εννέα το πρωί και κλείναμε στις εννέα το βράδυ. Γινόντουσαν διάφορα δρώμενα με πιάνο, με μουσικές, με χορούς και διάφορα άλλα πολιτιστικά λόγω και της Στοάς Βιβλίου». Υπήρχαν όμως και αναπάντεχοι επισκέπτες. Από εκείνους που σπάνε τα στερεότυπα που έχεις για μια τέτοια στοά. Που δεν τους φτάνει ο νους σου. Και προς μεγάλη μας έκπληξη μας μίλησε η κυρία Μαρία για τους κρατούμενους. «Φέρνανε τους φυλακισμένους που τους πηγαίνανε αυτόφωρο, να τους ντύσουνε, να τους περιποιηθούν για να τους παρουσιάσουνε στο δικαστήιο.»

Η στοά Καίρη είναι η στοά  ‘της γειτονιάς’. Έτσι τη γνωρίσαμε εμείς, δημιουργήθηκαν προσωπικές σχέσεις και όλοι συντελούσαν καθημερινά στις εργασίες των καλλιτεχνών. Οι προσωπικές σχέσεις ,η απλότητα και  η προσφορά αυτών των ανθρώπων έκανε το Removement ακόμα πιο ιδιαίτερο. Η κυρία Ρίτσα μας έδινε ρεύμα, ο κ.Ανδρέας από το καφενείο μας δάνειζε την σκάλα, η κ.Δήμητρα που μάζευε τις υπογραφές από όλους τις ιδιοκτήτες για να κάνουμε το Removement, ο κ.Μιχάλης που βρισκόταν πάντα δίπλα μας, σε κάθε στήσιμο, και όλοι οι ιδιοκτήτες με την ένθερμη συμπαράσταση τους.

Η Στοά αυτή άνθισε για σαράντα περίπου χρόνια, τοποθετημένη όπως ήταν, εντός του εμπορικού τριγώνου της πόλης και κοντά στην Ομόνοια, «Το έλα να δεις γινόταν τότε από κόσμο. Τώρα δεν υπάρχει. Τα πιο παλιά χρόνια όλο το εμπόριο εδώ μέσα ήτανε. Αυτή εδώ η περιοχή ήτανε. Μετά ήτανε η αγορά η Βαρβάκειος παραδίπλα, η Ευριπίδου  με τα μπακάλικα, η Σοφοκλέους είχε τη χονδρική. Υπήρχε ζωή, ρε παιδί μου, ερχόταν όλοι από επαρχία, να ψωνίσουν, εδώ γινόταν χαμός», όπως θυμάται ο κύριος Ανδρέας, με το ομώνυμο καφενείο της Στοάς.

Το είδος προς πώληση, η χοντρική αλλά και τα δίκτυα που αναπτύχθηκαν με την επαρχία, τη βοήθησαν, ώστε να δημιουργηθεί  μία σταθερή πελατεία, η οποία ανατροφοδοτείται  στο σήμερα κυρίως μέσα από σχέσεις εμπιστοσύνης,  τηρουμένων βεβαίως  των συνθηκών της κρίσης. Και η διαφήμιση γινόταν δια στόματος.  Όπως μας περιέγραψε η κυρία Ρίτσα από το κατάστημα ειδών περιτυλίγματος «Δεν είχαμε διαφήμιση. Με τις καρτούλες και από λόγο σε λόγο. Βλέπω ότι οι πιο παλιοί λένε, ας πούμε, στους καινούργιους, τα παιδιά τους που κρατάνε ένα κατάστημα με ρούχα «θα πας εκεί να βρεις την τσάντα, θα πας εκεί να βρεις το κουτί» και πάρα πολλοί νέοι που έρχονται μου λένε « απ’ τον πατέρα μου ερχόμαστε, ερχόταν ο πατέρας μου, ερχόταν ο θείος μου».

Οι οικογενειακές επιχειρήσεις  κληροδοτούνταν από την προηγούμενη στην επόμενη γενιά και κάποιοι από τους σημερινούς εμπόρους έχουν συνδέσει όλο τους το μεγάλωμα  με ετούτη εδώ τη γωνιά της πόλης. «Από μικρούς μας φέρανε οι πατεράδες μας εδώ. Ο Κώστας ακολούθησε τη δουλειά του πατέρα του, ο Φάνης ακολούθησε τη δουλειά του πατέρα του, εγώ ακολούθησα τη δουλειά του πατέρα μου» . Η κυρία Δήμητρα από την αποθήκη κλωστικών-ψιλικών και εποχιακών έχει μια παρόμοια ιστορία «έχω την εμπορική ιδιότητα από το 1979 αλλά το μαγαζί το άνοιξε ο πατέρας μου το ’48 και με έφερνε απ’ όταν ήμουνα παιδί, ειδικά στις αργίες, να βοηθάω».

Πέρα από τις ιδιαίτερες σχέσεις που δημιουργήθηκαν με τους ανθρώπους των στοών, υπήρξε μια ιδιαίτερη σχέση και με τους συμμετέχοντες καλλιτέχνες οι οποίοι αγκάλιασαν το Removement, και το πλαισίωσαν με τις ιδέες και τα έργα τους. Το υλικό της έρευνας αλλά και οι πολύωρες συζητήσεις με τους καλλιτέχνες συνετέλεσαν στην καλλιτεχνική έμπνευση και δημιουργία των έργων. Ο καθένας με την σειρά του πρότεινε έργα που εναρμονίζονται με το βασικό θεματικό άξονα του Removement, αλλά λειτουργούν και ως εστίες έμπνευσης, ως απεικονίσεις της πραγματικότητας και ως φωνές αφύπνισης κι ενθάρρυνσης μελλοντικής χρήσης των στοών.

Το Removement Athens 2017, ξεκινά συμβολικά από αυτές τις τρεις στοές. Απώτερος στόχος μας είναι το Removement να αποτελέσει μία μόνιμη διοργάνωση δράσεων στις στοές και να συνεχιστεί και στο μέλλον”.

Μαρία Βασαριώτου

Φωτογραφία εξωφύλλου : Χρήστος Καρνάκης

 

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ Removement

Καλλιτεχνική Διεύθυνση – Επιμέλεια: Μαρία Βασαριώτου

Σχεδιασμός Παραγωγής – Καλλιτεχνικός Σύμβουλος: Κωνσταντίνος Σακκάς

Κοινωνιολογική Έρευνα: Πωλίνα Γιωλτζόγλου

Βοηθοί Επιμελητή – Εκτέλεση παραγωγής: Γιώργος Νομικός, Γεωργία Ελένη Τιγκινάγκα

Βοηθός Οργάνωσης Παραγωγή: Κατερίνα Κώτσου

Επικοινωνία: Γιώργος Κατσώνης

Οπτική επικοινωνία – σχεδιασμός: komodo

Φωτογραφία: Xρήστος Καρνάκης

Social Media: Φλώρα Κοπέλου

Οργάνωση Παραγωγής: Delta Pi