Είναι ένας νέος άνθρωπος ο Άρης Μπινιάρης, που έχει όμως ήδη αφήσει το στίγμα με τις δουλειές που έχει παρουσιάσει μέχρι σήμερα είτε στο Φεστιβάλ Αθηνών παλαιότερα, είτε σε αθηναϊκές σκηνές. Φέτος κατεβαίνει για πρώτη φορά στην Επίδαυρο, σκηνοθετώντας μία από τις πιο εμβληματικές τραγωδίες: τους «Πέρσες» του Αισχύλου, το παλαιότερο από τα σωζόμενα έργα του αρχαίου ελληνικού δράματος, το μοναδικό που βασίζεται σε ιστορικά γεγονότα, και καταγράφει την ήττα της περσικής αλαζονείας και το θρίαμβο του ελληνικού πνεύματος, υιοθετώντας μια ξεχωριστή αφηγηματική φόρμα.
Είναι μια παραγωγή του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου, που έρχεται έπειτα από πέντε χρόνια ξανά στην Επίδαυρο στις 11 και 12 Αυγούστου. Ήταν ιδέα του Άρη Μπινιάρη οι «Πέρσες», την πρότεινε στο Φεστιβάλ Αθηνών και «ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος εισηγήθηκε τη συνεργασία με τον ΘΟΚ και από τότε ξεκίνησε η δουλειά».
Πώς προσέγγισε αυτή την τραγωδία ο Άρης Μπινιάρης; «Εστίασα στον κλονισμό αυτού του μονωμένου χώρου, του βασιλείου των Περσών και στον τρόπο λειτουργίας του. Ο Αισχύλος περιγράφει ένα παροπλισμένο πεδίο, που δεν διαλέγεται, επιβάλλεται, ένα πεδίο αλαζονικό, ναρκισσιστικό, που αδηφάγα εφορμά για απόκτηση περισσότερου πλούτου. Αρχικά κοιτάζοντας το έργο θαύμασα προφανώς την ανδρεία των Ελλήνων του τότε στη Σαλαμίνα, είδα όμως μετά ότι ο Αισχύλος σε πηγαίνει στις αξίες των Ελλήνων του τότε, της ελευθερίας, της ανδρείας, της δημοκρατίας, περιγράφει την Αθήνα σαν έναν χώρο που αξιακά δεν εστιάζει στον πλούτο, αλλά στις ιδέες και τον πολιτισμό, και στην ουσία αντιπαραβάλλει αυτούς τους δύο ξεχωριστούς αξιακά χώρους. Μιλάμε πια για αρχέτυπα. Ο Αισχύλος θέλησε να μας ταυτίσει με τις αξίες των Περσών επιδιώκοντας να μας αποταυτίσει. Υμνεί τον πολεμιστή της ελευθερίας, της δημοκρατίας, του πολιτισμού, δείχνοντας πώς λειτουργεί ένας χώρος ανελεύθερος, που αναφέρεται στον ισόθεο βασιλιά. Εστίασα ασφαλώς στον αντιπολεμικό χαρακτήρα του έργου, αλλά το βασικότερο όλων είναι το εξής: αναρωτήθηκα, σε καθαρά ψυχικό επίπεδο, υπάρχει μια περιοχή που λειτουργεί ακριβώς σαν το βασίλειο των Περσών; Υπάρχει. Κι εγώ έχω μια περιοχή μέσα μου που δεν ακούει τίποτα, λειτουργεί μανιακά, ναρκισσιστικά. Υπάρχει μια άλλη περιοχή μέσα μας που διαλύει αυτόν τον χώρο, που επικοινωνεί και συνδιαλέγεται; Η συνειδητοποίηση σε ψυχικό επίπεδο, μιας ήττας, μιας απώλειας κι ο χώρος που δίνεις για να πενθήσεις αυτό που χάθηκε, από μόνο του είναι θεραπευτικό. Στην παράσταση ο θρήνος και η έκφραση της θλίψης έρχονται μετά την επέμβαση του βασιλιά Δαρείου. Έρχονται ως λύτρωση πια».
Κλισέ ερώτηση, αλλά πόσο παραπάνω άγχος του δημιουργεί η πρώτη του παρουσία στην Επίδαυρο; «Προφανώς το ανέβασμα μιας τραγωδίας στην Επίδαυρο έτσι κι αλλιώς δημιουργεί συναισθήματα ευθύνης, άγχους και αγωνίας. Όλα αυτά ήθελα να μεταστοιχειωθούν σε δημιουργία και σε δημιουργικό ρυθμό και έμπνευση. Αυτό συνέβη με τη συνεργασία των συντελεστών αρχικά, των ηθοποιών και δεν σου κρύβω με τη συνεργασία με τον ΘΟΚ. Η παράσταση έχει ήδη παιχτεί οκτώ φορές σε θέατρα της Κύπρου και το κοινό έχει ανταποκριθεί πολύ θετικά. Στην Επίδαυρο φτάνουμε μέσα από αυτή την πορεία. Προφανώς η Επίδαυρος είναι η Επίδαυρος, αλλά ερχόμαστε με τη δυναμική της Κύπρου».
Ήταν μια πολύ σύντομη συζήτηση με τον Άρη Μπινιάρη, το απόγευμα της περασμένης Δευτέρας, και λίγο πριν ξεκινήσουν οι τελικές πρόβες στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου. Μια συζήτηση που μου έδειξε ότι αυτός ο νέος άνθρωπος σκύβει με έγνοια και σεβασμό πάνω στο αρχαίο κείμενο, και παράλληλα αναζητάει τα σημεία με τα οποία αυτό το κείμενο επικοινωνεί διαχρονικά με την τρέχουσα πραγματικότητα και των ψυχισμό των σημερινών ανθρώπων. Αυτό δεν είναι το ζητούμενο με τα αρχαία κείμενα;
Οι «Πέρσες» του Αισχύλου, του Αρη Μπινιάρη και του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου, παρουσιάζονται με Άτοσσα την Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Αγγελιαφόρο τον Χάρη Χαραλάμπους, Δαρείο τον Νίκο Ψαρρά, Ξέρξη τον Αντώνη Μυριαγκό.
Χορός: Ηλίας Ανδρέου, Πέτρος Γιωρκάτζης, Γιώργος Ευαγόρου, Νεκτάριος Θεοδώρου, Μάριος Κωνσταντίνου, Παναγιώτης Λάρκου, Δαυίδ Μαλτέζε, Γιάννης Μίνως, Άρης Μπινιάρης, Ονησίφορος Ονησιφόρου, Μάνος Πετράκης, Στέφανος Πίττας, Κωνσταντίνος Σεβδαλής
Η μετάφραση είναι του Παναγιώτη Μουλλά και η μουσική δραματουργία του Άρη Μπινιάρη.
Στις 30 Αυγούστου η παράσταση θα παρουσιαστεί και στο Ηρώδειο.
Όλγα Σελλά
