Βιβλίο Οι δημιουργοί γράφουν

Βασίλης Δανέλλης: «Προτιμώ τους «μικρούς» ήρωες που περνούν απαρατήρητοι»

«Η Μαύρη Μπίρα είναι ένα νουάρ μυθιστόρημα με κεντρικό ήρωα την Αθήνα, ένα βιβλίο που έχει γραφτεί στην αρχή της κρίσης, το 2010, και καταγράφει την υπαρξιακή αγωνία της πόλης, ως

κοινωνίας,  που αλλάζει ραγδαία χωρίς  να μπορεί να αφομοιώσει αυτές τις δραστικές αλλαγές που βιώνει», εξηγεί στο artplay.gr ο συγγραφέας Βασίλης Δανέλλης, με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου του στην τουρκική γλώσσα σε µετάφραση Μουσταφά Φωτουµατζή. Ο Βασίλης μιλά επίσης για την Κω/πολη όπου ζει, δηλώνοντας «ερωτικός μετανάστης», καθώς είναι παντρεμένος με Τουρκάλα, για τους μικρούς εκδοτικούς οίκους που εκδίδουν ενδιαφέροντα βιβλία χωρίς να σκέφτονται την εμπορικότητά τους και πανέμορφα βιβλιοπωλεία που εκτός από βιβλία πουλάνε και δεκάδες διαφορετικά λογοτεχνικά περιοδικά μικρής κυκλοφορίας. «Το αναγνωστικό κοινό είναι περιορισμένο –αναλογικά- αλλά έχει αναπτύξει μια ενδιαφέρουσα υπόγεια λογοτεχνική κουλτούρα», επισημαίνει ο συγγραφέας, που δείχνει να αγαπά  “συνηθισμένους ανθρώπους με ιστορίες ασυνήθιστες».

 

siyah bira

  1. Πώς φτάσατε στην ιστορία του Αντρέα, ενός πλανόδιου μουσικού που αποφασίζει να βρει χρήματα για να θάψει τον Λάζαρο, καλλιτέχνη του δρόμου, ο οποίος δολοφονήθηκε;

Η Μαύρη Μπίρα είναι ένα νουάρ μυθιστόρημα με κεντρικό ήρωα την Αθήνα. Το έγκλημα είναι απλώς η αφορμή και ενώ η αστυνομική πλοκή είναι η ραχοκοκαλιά του μυθιστορήματος, οι μικρές, δευτερεύουσες ιστορίες που τη διανθίζουν είναι αυτές που σκιαγραφούν το σκοτεινό πρόσωπο, τη νουάρ πλευρά της πόλης. Να σημειώσω ότι το βιβλίο έχει γραφτεί στην αρχή της κρίσης, το 2010, και καταγράφει την υπαρξιακή αγωνία της πόλης –ως κοινωνίας- που αλλάζει ραγδαία χωρίς να μπορεί να αφομοιώσει αυτές τις δραστικές αλλαγές που βιώνει.

Για κεντρικό χαρακτήρα δεν ήθελα να επιλέξω έναν αστυνομικό που απλά κάνει τη δουλειά του, αλλά κάποιον που να ταιριάζει στην ιδιοσυγκρασία της πόλης. Ο Αντρέας είναι ο ιδανικός αφηγητής, καθώς περνάει την ίδια κρίση ταυτότητας, τα ίδια προβλήματα επιβίωσης και κινείται συνεχώς στους δρόμους της συνομιλώντας με όλους τους κατοίκους της, από εκείνους των βορείων προαστίων μέχρι τους μετανάστες του κέντρου.

  1. Ποιο είναι το πρόσωπο και η ιστορία που θα ακολουθήσει μετά τον Αντρέα;

Μετά την Μαύρη Μπίρα έχω γράψει άλλα δύο μυθιστορήματα, τα οποία δεν είναι αστυνομικά. Το «Λιβάδια από ασφοδίλι» (Καστανιώτης 2014), είναι η ιστορία του Παντελή, ενός ανθρώπου με απλά όνειρα και μικρές φιλοδοξίες, ο οποίος σιγά σιγά χάνει τα πάντα: Το σπίτι του, την γυναίκα του, το μαγαζί του, το αυτοκίνητό του και μένει στον δρόμο. Το βιβλίο εξετάζει αν ένας συνηθισμένος άνθρωπος, όχι ένας πεφωτισμένος λογοτεχνικός ήρωας, μπορεί να βρει τον τρόπο να ζήσει με αξιοπρέπεια –κι όχι απλώς να επιβιώσει- όταν ό,τι θεωρεί δεδομένο κι αδιαπραγμάτευτο έχει καταρρεύσει κι εκείνος έχει συρθεί βίαια σε μια σκληρή πραγματικότητα, η οποία του είναι άγνωστη και τον τρομάζει.

Το τρίτο μου μυθιστόρημα, «Άνθρωπος στο τρένο», κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη πριν λίγες εβδομάδες και είναι οι ιστορία πέντε άγνωστων ανθρώπων, οι οποίοι γίνονται μάρτυρες δύο θανάτων. Ένας άντρας πέφτει στις ράγες όταν είναι αργά για να φρενάρει ο μηχανοδηγός, ενώ ο δεύτερος παθαίνει ανακοπή. Ένας δημοσιογράφος επιχειρεί να μάθει τι ακριβώς συνέβη: Ατύχημα, αυτοχειρία ή φόνος; Οι πέντε αυτόπτες μάρτυρες είναι άγνωστοι μεταξύ τους και δεν γνώριζαν τους νεκρούς. Δεν έχουν καμία συναισθηματική εμπλοκή και κανέναν λόγο να πουν ψέματα. Κι όμως! Όλοι λένε μια διαφορετική ιστορία. Γιατί άραγε;

  1. Πώς βρεθήκατε στην Πόλη και πόσο σας εμπνέει για τις επόμενες ιστορίες σας;

Ζω στην Κωνσταντινούπολη από το 2009. Είμαι παντρεμένος με Τουρκάλα, επομένως θα έλεγα ότι είμαι «ερωτικός μετανάστης». Είναι μια πολύ όμορφη πόλη γεμάτη ιστορία, πολιτισμό και αντιφάσεις. Προς το παρόν δεν έχω αποφασίσει να την χρησιμοποιήσω ως σκηνικό σε κάποια ιστορία, το να ζεις στο εξωτερικό όμως και να έρχεσαι σε επαφή με ανθρώπους διαφορετικής κουλτούρας μέσω μιας ξένης γλώσσας σίγουρα διευρύνει τον τρόπο σκέψης σου και σου προσφέρει τη δυνατότητα να «δεις» τον κόσμο διαφορετικά. Υπό αυτή την έννοια, με έχει εμπνεύσει ήδη, καθώς σε όλα μου τα μυθιστορήματα κεντρικά θέματα είναι η αναζήτηση ταυτότητας και η εναλλαγή οπτικής γωνίας.

  1. Πως θα χαρακτηρίζατε το αναγνωστικό κοινό της Αθήνας και αυτό της Κων/πολης;

Σε απόλυτους αριθμούς δεν υπάρχει σύγκριση. Η Κωνσταντινούπολη έχει περίπου 20 εκατομμύρια κατοίκους. Στην Ελλάδα όμως διαβάζουμε αναλογικά περισσότερο. Εδώ, παρόλα αυτά, υπάρχουν πάρα πολλοί μικροί εκδοτικοί οίκοι που εκδίδουν ενδιαφέροντα βιβλία χωρίς να σκέφτονται την εμπορικότητά τους και πανέμορφα βιβλιοπωλεία που εκτός από βιβλία πουλάνε και δεκάδες διαφορετικά λογοτεχνικά περιοδικά μικρής κυκλοφορίας. Με άλλα λόγια, το αναγνωστικό κοινό είναι περιορισμένο –αναλογικά- αλλά έχει αναπτύξει μια ενδιαφέρουσα υπόγεια λογοτεχνική κουλτούρα.

  1. Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σας ήρωες αστυνομικών βιβλίων αλλά και οι συγγραφείς;

Μεγάλωσα διαβάζοντας Αγκάθα Κρίστι και Άρθουρ Κόναν Ντόυλ. Ύστερα γνώρισα την Αμερική των Χάμετ, Τσάντλερ, Σπιλέιν, Ελρόυ κ.α. και μαγεύτηκα από το hardboiled. Πιο πολύ όμως μου αρέσει η ευρωπαϊκή εκδοχή του, κυρίως το neo-polar, όπως εκφράζεται από τον Μανσέτ και τον Ιζζό. Επίσης λατρεύω τον Σάσα και τα μη αστυνομικά μυθιστορήματα –που και πάλι όμως σχετίζονται με το έγκλημα- των Σιμενόν και Καμιλιέρι. Μου αρέσουν όλοι οι κεντρικοί χαρακτήρες αυτών των συγγραφέων, αλλά προτιμώ τους «μικρούς» ήρωες που περνούν σχεδόν απαρατήρητοι. Η Χάισμιθ έχει δημιουργήσει πολλούς τέτοιους, ειδικά στα διηγήματά της. Άνθρωποι συνηθισμένοι με ιστορίες ασυνήθιστες.

  1. Τι πρέπει να διαθέτει μια καλή αστυνομική ιστορία;

Ό,τι πρέπει να διαθέτει ένα καλό βιβλίο γενικώς. Δυνατούς χαρακτήρες, ενδιαφέρουσα πλοκή και καλή γραφή. Από εκεί και πέρα, ανάλογα με το είδος, υπάρχουν διάφορες «πινελιές» που κάνουν μια ιστορία καλή ή λιγότερο καλή. Αν είναι νουάρ, για παράδειγμα, η ατμόσφαιρα είναι ουσιώδης. Αν είναι whodunit ο γρίφος πρέπει να είναι καλοδουλεμένος και ειδικά οι λεπτομέρειες που οδηγούν στη λύση του κ.ο.κ.

  1. Στην Πόλη του Ορχάν Παμούκ ποιες είναι οι βιβλιοφιλικές τάσεις και τα είδη που κυκλοφορούν και ανθίζουν;

Υπάρχει ευρεία γκάμα επιλογών. Το ερωτικό μυθιστόρημα κυριαρχεί βεβαίως, όπως σε όλες τις χώρες, το αστυνομικό μυθιστόρημα έχει γίνει αρκετά δημοφιλές τα τελευταία χρόνια, η φιλοσοφία του Μεβλάνα επηρεάζει πολλούς συγγραφείς που έχουν φιλοσοφικές και υπαρξιακές αναζητήσεις. Επίσης υπάρχουν πολλοί δοκιμιογράφοι, το οποίο το βρίσκω εξαιρετικά ενδιαφέρον. Γενικώς όμως θα έλεγα ότι η παρουσία της Πόλης είναι έντονη σε όλα τα βιβλία. Είναι τόσο βαριά η ιστορία και η πολιτιστική κληρονομιά της, καθώς και τόσο μεγάλη η ομορφιά της που κανείς συγγραφέας δεν μπορεί να την αγνοήσει.

Μάνια Ζούση