Γοητευτικό αρχιτεκτονικό αστικό στοιχείο, οι στοές περικλείουν και αποτυπώνουν σε μικρογραφία το σώμα της πόλης καταδεικνύοντας την άνοδο και την πτώση, την αίγλη και την παρακμή του πολεοδομικού ιστού
και του ιστορικού κέντρου της Αθήνας, βαθιά πληγωμένου από μια κρίση που αφήνει έντονα ίχνη παντού.
“Εντός Στοάς – Αθηναϊκά Περάσματα”
Εκεί όπου κάποτε δοξάζονταν η ζωή, η κίνηση, η επικοινωνία, η συναλλαγή, το εμπόριο, οι συναντήσεις και τα περάσματα των ανθρώπων, τώρα συναντάς άδεια καταστήματα, κλειστά γραφεία και χώρους που υπολειτουργούν. Τις νύχτες βρίσκουν εκεί πολλές φορές απάγκιο άστεγοι και πλάνητες. Ωστόσο με το φως της μέρας, εδώ και κάποιο καιρό, δειλά και αργά, το κέντρο, μαζί και οι στοές δείχνουν να ξαναζωντανεύουν αποκτώντας έναν ρόλο που πάντα είχαν και ήταν ζωτικός για την πόλη και την εμπορική ζωή.
Μικρά μαγαζάκια, κυρίως cafe μπαρ και επιχειρήσεις που ανοίγουν και λειτουργούν από νέους ανθρώπους, συνεχίζουν την ιστορία της πόλης. Μαζί και οι στοές με τη δική τους ιστορία και ταυτότητα, με πιστούς θαμώνες και επισκέπτες και κυρίως φανατικούς και αμετανόητους επαγγελματίες που δεν την εγκαταλείπουν. Μετά από μεγάλη περιπλάνηση στους δρόμους και προσεκτική παρατήρηση, μια νεαρή γραφίστρια, η Νατάσσα Παππά, επιστρέφοντας από το μεταπτυχιακό της ανακαλύπτει τις στοές και δημιουργεί έναν οδηγό πόλης με βάση αυτές.
“Οι στοές μου τράβηξαν την προσοχή ίσως γιατί είναι ένα χαρακτηριστικό στοιχείο της μεσογειακής αρχιτεκτονικής, ενώ ταυτόχρονα αποτελούν ήσυχες οάσεις του ηχητικά και οπτικά μολυσμένου αθηναϊκού τοπίου” εξηγεί στην “Αυγή”. Και αποφασίζει να τινάξει τη σκόνη του χρόνου από αυτά τα ξεχασμένα υποφωτισμένα στολίδια χαρίζοντας στις σκοτεινές γωνιές τους τη χαμένη τους αίγλη.
” Πρόκειται για έναν οδηγό που συντάχθηκε με αφορμή τις υπό εξαφάνιση πινακίδες εξόδων στις εισόδους αυτών των στοών”, όπως εξηγεί. “Στοές που δημιουργούσαν πρακτικά ένα εναλλακτικό δίκτυο διαδρομών μέσα στην πόλη” διευκρινίζει και δηλώνει γοητευμένη από τον κόσμο που επιμένει να εργάζεται εμμονικά σε αυτές “ακόμα και τώρα μέσα στην παρακμή τους. Άνθρωποι με μικρές επιχειρήσεις, καταστήματα και καφενεία, που δεν τα παρατάνε”.
Οι αμετανόητοι των στοών
Μικρογραφία της πόλης οι στοές, μια πόλη σε μικρή κλίμακα, διαθέτει όλων των ειδών τα μαγαζιά, αλλά και κάποια που συναντάς μόνον εκεί: κατάστημα με επαγγελματικά αυστηρής γραμμής και ραφής κοστούμια και ταγιέρ κατάλληλα για δικηγόρους, τραπεζικούς και ναυτιλιακούς, σπάνια είδη ραπτικής, καπέλα, χαρτικά, αντίκες, γραφεία ταξιδίων και φυσικά το απαραίτητο καφενείο. Στη στοά επί της οδού Καραγεώργη Σερβίας 7, απέναντι από το Υπουργείο Οικονομικών, ο κ. Γιάννης σκυμμένος πάνω από τον πάγκο διορθώνει υπομονετικά ένα ρολόι χειρός. «Είμαι στο Σύνταγμα από το 1964″ θυμάται και αρχίζει την αφήγηση: “Στις στοές υπήρχαν μαγαζιά που δούλευαν πολύ καλά, όλα τα είδη, από παπούτσια και βιβλία έως ρούχα και καλλυντικά. Και από καθαριστήρια και στιλβωτήρια έως χρυσοχοεία και αντίκες. Στις στοές έβρισκες απ’ όλα, σε αντίθεση με το κέντρο που μόνο στους κεντρικούς εμπορικούς δρόμους συναντούσες καταστήματα. Με τα χρόνια την άνοιξη αντικατέστησε το φθινόπωρο και εν τέλει η βαρυχειμωνιά.
Με την κρίση οι δουλειές και οι τιμές έπεσαν, τα μαγαζιά έκλεισαν και το κέντρο, μαζί με τις στοές, ερήμωσαν. Εάν δεν έχεις συγκεκριμένη πελατεία, δεν έχεις καμία τύχη, κανείς δεν φτάνει έως εδώ. Εγώ δουλεύω με συγκεκριμένους πελάτες όλα τα χρόνια και ο ένας φέρνει τον άλλο. Ωστόσο η δουλειά του χρυσοχοείου, όπου ανήκει και το ρολόι, σιγά σιγά εξαφανίζεται, καθώς το αντικείμενο δεν είναι πρώτης ανάγκης. Παρόλα αυτά ο κόσμος διορθώνει τα ρολόγια του αφού δεν έχει χρήματα να αγοράσει καινούρια” παραδέχεται στωικά.
“Περνούσαν, γυαλιζόντουσαν και έφευγαν”
Στη στοά της Όπερας στην οδό Ακαδημίας, ο κ. Φώτης έζησε την άνοδο και την πτώση των στοών πολλές φορές. Ανάμεσα σε καταστήματα καλλυντικών και δίσκων, τον ομώνυμο κινηματογράφο που δίνει και το όνομα στην στοά, το στιλβωτήριο « Ο Φώτης». Σαράντα χρόνια, με σταθερή και φανατική πελατεία. Διανοούμενο τον χαρακτήρισε μια πελάτισσα που πέρασε για να γυαλίσει βιαστικά τα τακούνια της.
Περικυκλωμένος από αμέτρητα παπούτσια, έχει τον απόλυτο έλεγχο του χώρου του τον οποίο παρέλαβε από τον πατέρα του. “Διάσημη στοά, από όπου κάποτε περνούσε όλος ο καλός κόσμος της Αθήνας. Από υπουργούς και ηθοποιούς έως τους πάντες, ό,τι μπορείς να φανταστείς” εξηγεί. “Περνούσαν, γυαλιζόντουσαν και έκαναν τις δουλειές τους” συμπληρώνει.
“Η άνθηση του δύσκολου αυτού επαγγέλματος κράτησε έως το 2008. Από την ημέρα του Μνημονίου και μετά τα πράγματα αγρίεψαν πάρα πολύ. Φτάσαμε να φτιάχνουμε παπούτσια κινέζικα αγορασμένα 5 ευρώ για τα οποία ντρέπεσαι να ζητήσεις χρήματα. Την ίδια ώρα αυξήθηκε το κόστος και έτσι αδυνατώ να αντεπεξέλθω ακόμα και στα πάγια έξοδα. Με τόση δουλειά και έχω χρέη. Αν ρωτήσεις και άλλους, θα σου πουν ότι θα έπρεπε να είχαμε φύγει όλοι από εδώ, κρατιόμαστε με νύχια και με δόντια. Δεν θέλουμε να φύγουμε” καταλήγει.
Μετά τις στοές έρχονται οι ταράτσες
Η γραφίστρια Νατάσσα Παππά επισκέφθηκε για τη δημιουργία του οδηγού της πολλές στοές, αλλά κατέληξε να συμπεριλάβει στον χάρτη μόνο τις διαμπερείς. “Η τελική ιδέα ήρθε από τις υπό εξαφάνιση πινακίδες εξόδων στις εισόδους τους και ήθελα να σχεδιάσω κάτι που θα είχε αναφορές σε αυτές, κάτι που κατά κάποιον τρόπο θα τις διατηρούσε μέσα στον χρόνο” εξηγεί.
Την ρωτάμε τι διαπίστωσε από αυτήν την περιήγηση και εκείνη απαντά αυθόρμητα πως “στις στοές μπορείς να βρεις καθημερινά χρηστικά αντικείμενα που δεν μπορείς να βρεις αλλού. Ακόμα και η διαδικασία να τα προμηθευτείς είναι πολύ πιο ευχάριστη από το να κολλήσεις στην κίνηση, να λουστείς με επιθετικές διαφημίσεις και να επικοινωνήσεις με έναν απρόσωπο υπάλληλο”.
Για το εαν σκέφτεται να συνεχίσει την περιπλάνηση στην πόλη, η Νατάσσα αποκάλυψε τα σχέδια μιας ακόμη ευφάνταστης ιδέας για… ταράτσες:
“Η πόλη μας είναι γεμάτη όμορφο υλικό που αγνοούμε, με ασαφή τα όρια του ιδιωτικού και του δημοσίου χώρου. Τελευταία, με τον φωτογράφο του βιβλίου Πέτρο Νικόλτσο, ψάχνουμε ως πεζοί ποια κτήρια τριγύρω από την Ομόνοια έχουν ανοιχτή πρόσβαση σε ταράτσες. Νομίζω πως αυτός θα είναι και ο επόμενος χάρτης. Πάλι δηλαδή ενδιάμεσοι χώροι ανάσας στην πυκνή πόλη, αλλά αυτή τη φορά σε άλλο επίπεδο, με άπλετο φως και θέα. Η ιδέα βρίσκεται σε πολύ πρώιμο στάδιο και δημιουργεί αρκετά ερωτηματικά για το τι σημαίνει δημόσιος και ημιδημόσιος χώρος, αλλά και πολλά άλλα.
Η περιπλάνηση σε ταράτσες είναι μια τελείως διαφορετική εμπειρία από αυτήν των στοών. Συναντάς θυρωρούς που μπορεί να σε κοιτάνε καχύποπτα, αναρωτιέσαι αν θέλεις να μπεις στο ασανσέρ ή αν θα διαλέξεις τις σκάλες και, όταν καταφέρνεις να περάσεις όλα τα εμπόδια, φτάνεις σε μια ταράτσα που έχει τσιμέντο και κεραίες, αλλά και τραπεζάκια με καρέκλες. Έχω ακούσει και για ταράτσες ολόκληρους κήπους! Από τις ταράτσες βιώνεις την πόλη σε άλλη κλίμακα. Το να βλέπεις τη θάλασσα από την Ομόνοια μοιάζει σχεδόν σουρεαλιστικό, κι όμως συμβαίνει. Η πόλη μας τελικά δεν απέχει πολύ από ένα νησί” καταλήγει.
Info
* Ο οδηγός πόλης “Εντός Στοάς – Αθηναϊκά Περάσματα” έχει εκδοθεί από το Χαρτοβασίλειον και προς το παρόν είναι διαθέσιμος στο Forget Μe Νot στην Πλάκα. Σύντομα θα κυκλοφορήσει και σε κεντρικά καταστήματα.
Μάνια Ζούση
Πηγή: Αυγή
