«Κάθε μέρα γράφω, για να φεύγω και να χάνομαι μέσα σε ξένες ζωές. Δεν το βλέπετε, συνάνθρωπε, φίλε, αδελφέ μου, πως όπου να ναι πεθαίνω;» γράφει ο Γιόζεφ Ροτ στον Στέφαν Τσβάιχ το 1936 στην Οστάνδη, όταν και οι δυο συναντώνται σε αυτήν την βελγική παραθαλάσσια πόλη που δέχεται στα θέρετρά της πλήθος καλλιτέχνες, διανοούμενους αλλά και αλλόφρονες, που βρίσκονται εκεί μετέωροι μπροστά στο θέαμα της αβύσσου που θα προκαλέσουν σύντομα ο φασισμός και ο πόλεμος στην Ευρώπη.
Το βιβλίο του Φόλκερ Βάιντερμαν «Οστάνδη 1936-Στέφαν Τσβάιχ και Γιόσεφ Ροτ – Τα καλοκαίρια πριν από το σκότος» που μόλις κυκλοφόρησε σε μετάφραση Μαρίας Αγγελίδου από τις εκδόσεις Άγρα, είναι όπως γράφει η Rebecca Abrams στους Financial Times «Ένα θαυμάσιο βιβλίο για πολλά ζητήματα – για την πολιτική, τον έρωτα, την ταυτότητα, την καταγωγή. Αλλά στην καρδιά του βρίσκεται η σπουδαία και βασανισμένη φιλία μεταξύ δύο σπουδαίων και βασανισμένων συγγραφέων. Λογοτεχνική βιογραφία στις καλύτερες στιγμές της. Πιστή στα γεγονότα, διαβάζεται σαν μυθιστόρημα. Με την ελεγειακή της ατμόσφαιρα, τους ακραίους πρωταγωνιστές της, το έντονο πολιτικό σκηνικό και τις τραγικές σχέσεις που βρίσκονται στον πυρήνα της, σίγουρα θα γινόταν καταπληκτική ταινία, σαν τον Θάνατο στη Βενετία, αλλά με περισσότερο έρωτα, περισσότερο αλκοόλ και πολύ περισσότερους διαλόγους».
Το καλοκαίρι του 1936 στην Οστάνδη βρίσκεται ο Στέφαν Τσβάιχ, ένας άνθρωπος σε κρίση, καθώς ο Γερμανός εκδότης του τον έχει μόλις απορρίψει, ο γάμος του είναι στα πρόθυρα της διάλυσης και το σπίτι του στην Αυστρία δεν το νιώθει πια οικείο. Εδώ επανασυνδέεται με τον αποξενωμένο φίλο του Γιόζεφ Ροτ. Μια αναπάντεχη και εξωπραγματική φιλία μεταξύ του ευκατάστατου Τσβάιχ και του γερού πότη Ροτ.
Στην Οστάνδη αυτό το καλοκαίρι βρίσκονται επίσης όλοι όσοι δεν έχουν πλέον σπίτι στη ναζιστική Γερμανία. Ο Έγκον Κις και ο Έρνστ Τόλλερ, ο Άρθουρ Καίστλερ και ο Χέρμαν Κέστεν, οι «απαγορευμένοι» ποιητές και συγγραφείς. Ο Φόλκερ Βάιντερμαν αφηγείται τα όνειρά τους, τους έρωτές τους, την απελπισία τους.
Προς στιγμήν μια εύθραυστη ευδαιμονία δημιουργείται· καθώς όμως η Ευρώπη βυθίζεται στο σκοτάδι, οι φίλοι βρίσκονται παγιδευμένοι σε ένα αλλόκοτο είδος διακοπών, κοιτάζοντας τον κόσμο γύρω τους να τυλίγεται στις φλόγες.
«Καθώς η Ευρώπη βυθίζεται στο σκοτάδι, οι συγγραφείς της Οστάνδης δημιουργούν ένα απάγκιο έρωτα και λογοτεχνίας –παρόλο που ξέρουν ότι είναι καταδικασμένο κι αυτό να χαθεί– το οποίο ο Βάιντερμαν ζωντανεύει με επιδεξιότητα και λεπτότητα», γράφουν για το βιβλίο οι The Sunday Times.
Μ.Ζ
