Έχοντας καταλάβει ένα μεγάλο μέρος της παγκόσμιας εκδοτικής παραγωγής και αγοράς, με φανατικό κοινό που συνεχώς αυξάνεται και θεματολογία που επικεντρώνεται πλέον στην ιστορία, την πολιτική, την οικονομία και με παντοτινή εμμονή στην κοινωνία, η αστυνομική λογοτεχνία αποτελεί ήδη αντικείμενο πανεπιστημιακής μελέτης και έρευνας. Ο Φίλιππος Φιλίππου, συγγραφέας, ερευνητής και μελετητής του είδους, ο οποίος ολοκληρώνει αυτές τις μέρες την συγγραφή της «Ιστορίας της ελληνικής αστυνομικής λογοτεχνίας» η οποία αναμένεται να κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Πατάκη, σημειώνει πως για το συγκεκριμένο είδος που για χρόνια χαρακτηριζόταν ως παραλογοτεχνία και οι κριτικοί δεν ασχολούνταν μαζί του, ήδη γράφονται διπλωματικές εργασίες, πτυχιακά, μεταπτυχιακά και διδακτορικά. «Η αστυνομική λογοτεχνία, ένα είδος παραπεταμένο, παραγνωρισμένο και κατασυκοφαντημένο, βρίσκεται στον αφρό του εκδοτικού και του αναγνωστικού ενδιαφέροντος και έχει πια απενοχοποιηθεί», εξηγεί ο συγγραφέας.
Ο Φιλίππου επιχειρεί μέσα από το βιβλίο του μια καταγραφή της ιστορίας της ελληνικής αστυνομικής λογοτεχνίας –που έκανε τα πρώτα της βήματα στις αρχές του εικοστού αιώνα–σε συνάρτηση, όπως λέει, με το έργο του εισηγητή της στην Ελλάδα, Γιάννη Μαρή. Πρόκειται για τον καρπό μιας πολύχρονης έρευνας σε βιβλιοθήκες και αρχεία, καθώς και πληροφοριών και στοιχείων που συγκέντρωσε από πρωταγωνιστές και επιγόνους συντελεστών.
Ο ίδιος υπογραμμίζει πως ως λογοτεχνία λαϊκής μορφής, απέκτησε τους πρώτους οπαδούς της στην Ελλάδα στα τέλη του 19ου αιώνα, καθώς σε ποικίλα έντυπα δημοσιεύονταν διηγήματα και μυθιστορήματα μυστηρίου, γραμμένα από Γάλλους και Άγγλους συγγραφείς. Μέσα στον εμφύλιο κυκλοφορούν τα περιοδικά Μυστήριο και Μάσκα, ενώ από την δεκαετία του ΄50 αρχίζουν να γράφονται αστυνομικά διηγήματα. Αυτοί ωστόσο που ανοίγουν τον δρόμο, σύμφωνα με τον Φιλίππου, είναι οι Μαρής, Μαράκης και Μαρκάκης. « Υπήρχε ήδη ένα αντρικό αναγνωστικό κοινό που ήθελε μια αστυνομική περιπέτεια και η ζήτηση ήταν μεγάλη. Για να ανταποκριθούν μετέφραζαν και έγραφαν ιστορίες με πρωταγωνιστές ήρωες από ξένα περιοδικά χρησιμοποιώντας πολλές φορές άλλο όνομα. Στο τέλος της δεκαετίας του 50 εμφανίζεται στο περιοδικό Ταχυδρόμος και η Αθηνά Κακούρη».
Δεν παραλείπει να αναφέρει τον μετέπειτα ακαδημαικό Παύλο Νιρβάνα «που έγραψε το 1927 ένα πολύ ωραίο κλασικό μυθιστόρημα, «Το Έγκλημα του Ψυχικού » που είχε δημοσιευτεί αρχικά σε συνέχειες και θεωρείται το πρώτο αστυνομικό αλλά ως παρωδία. Το 1937 η Ελένη Βλάχου στην Καθημερινή έγραψε το «Μυστικό της ζωής του Πέτρου Βερίνη», ένα καθαρά αστυνομικό μυθιστόρημα που δεν έχει εκδοθεί ωστόσο ποτέ και λείπει από την ελληνική βιβλιογραφία. Το 1952 στην εφημερίδα Εμπρός δημοσιεύεται το πρώτο αστυνομικό μυθιστόρημα της νέας εποχής με τίτλο «Τα καλλιστεία του θανάτου» του Χρήστου Χαιρόπουλου, μουσικού και δημοσιογράφου που έγραφε μόνο αισθηματικά.
Το 1953, ο Γιάννης Μαρής, δημοσιογράφος στην εφημερίδα Μάχη, που κλείνει, μένει χωρίς δουλειά και αρχίζει να συνεργάζεται με άλλες εφημερίδες, μεταξύ των οποίων και το πολύ καλό περιοδικό Οικογένεια όπου άρχισε να δημοσιεύει σε συνέχειες το Έγκλημα στο Κολωνάκι. Το περιοδικό κλείνει, το μυθιστόρημα μένει ατελείωτο κι έτσι ο Μαρής μετακινείται στο εκδοτικό συγκρότημα Μπότση όπου μένει έως το τέλος της δημοσιογραφικής του καριέρας. Εκεί έγραφε διάφορες ιστορίες με ψευδώνυμα, το Έγκλημα στα παρασκήνια και πολλά άλλα. Έτσι κατάφερε να μπει στα ελληνικά σπίτια. Έγραφε έως το θάνατο του το 1979».
Κεντρικός ήρωας στο βιβλίο του Φιλίππου είναι ο Μαρής, κάτι που είναι εμφανές και στον υπότιτλο «Ο Γιάννης Μαρής και οι άλλοι». Ωστόσο η ιστορία συνεχίζεται και μετά τον Μαρή, « αν και όσοι ασχολούνται και γράφουν αστυνομική λογοτεχνία είναι ελάχιστοι. Υπήρχε ο Στάθης Βαλούκος, η Τιτίνα Δανέλη, ο Μάνος Κοντολέων και ο Φώντας Λάδης. Η δεκαετία του 1980 ήταν μια εποχή επανεκκίνησης στη συγγραφή του ελληνικού αστυνομικού μυθιστορήματος, όπου βγήκαν καινούριοι συγγραφείς, μεταξύ των οποίων ο Στέλιος Κούλογλου με το «Έγκλημα στο Προεδρικό Μέγαρο». Μετά την άνοιξη του αστυνομικού μυθιστορήματος την δεκαετία του 80, έρχεται το μεγάλο μπουμ της δεκαετίας του 90 με τους Πέτρο Μάρκαρη, Ανδρέα Αποστολίδη, Πέτρο Μαρτινίδη και οι κριτικοί αρχίζουν να ασχολούνται με τους συγγραφείς αστυνομικών μυθιστορημάτων”.
Ο Φιλίππου καταγράφει την ιστορία της ελληνικής αστυνομικής λογοτεχνίας επιμένοντας πως ο Γιάννης Μαρής είναι αυτός που παίζει καθοριστικό ρόλο στο να αναπτυχθεί αυτή στη χώρα μας, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που να υποστηρίζει πως “όλοι εμείς είμαστε παιδιά του Γιάννη Μαρή”.
Μάνια Ζούση
“Νέα Σελίδα” 22 / 10/ 2017
