Βιβλίο Εικαστικά

Οικία Σικελιανού: υπόδειγμα μουσείου μονογραφίας στη Λευκάδα

Υπάρχουν πολλοί τρόποι να προσεγγίσουμε τους παλαιότερους συγγραφείς αυτού του τόπου. Ανάμεσα σ’ αυτούς, όποτε υπάρχει η δυνατότητα, η βούληση και το ενδιαφέρον, είναι οι τόποι που γεννήθηκαν, μεγάλωσαν ή δημιούργησαν μερικοί από τους ανθρώπους που όρισαν την εποχή τους και τη λογοτεχνία μας. Σε διάφορες πόλεις της χώρας σπίτια όπου γεννήθηκαν ή έζησαν κάποιο διάστημα της ζωής τους λογοτέχνες του διαμετρήματος π.χ. του Παλαμά, του Καρυωτάκη ή του Σολωμού λειτουργούν σαν ψηφίδες της διαδρομής τους, αλλά και σαν ιδιαίτερο κάλεσμα στους επισκέπτες της κάθε πόλης. Τα προσωπικά αντικείμενα των ιδίων ή της οικογένειάς τους που εκτίθενται -όσα έχουν διασωθεί- είναι ένας τρόπος να προσεγγίσουμε τις πρώτες αισθητικές ή πολιτισμικές προσλαμβάνουσες του καθενός.

Μόλις το περασμένο φθινόπωρο η Λευκάδα απέκτησε επισήμως το δικό της τοπόσημο, αναδεικνύοντας, μέσω της αρωγής και της πλήρους χρηματοδότησης από την Εθνική Τράπεζα, το σπίτι όπου γεννήθηκε ο Αγγελος Σικελιανός και έζησε εκεί τα πρώτα χρόνια της ζωής του.

Ενα κτίριο ερειπωμένο, που η Εθνική  Τράπεζα παρέλαβε το 2007 και δέκα χρόνια αργότερα, το φθινόπωρο του 2017, το παρέδωσε στον δήμο της Λευκάδας. Στην καρδιά του ιστορικού κέντρου της πόλης η οικογενειακή εστία Σικελιανού ανακαινίστηκε με έξοχο τρόπο δίνοντας στην πόλη στην πρώτη του μορφή ένα από τα παλαιά της κτίρια (και αυτό με έξοδα της Εθνικής Τράπεζας). Σ’ αυτό το τριώροφο οίκημα φιλοξενείται πλέον ένα μουσείο μονογραφίας υπόδειγμα, αξιοποιώντας την τελευταία λέξη της μουσειολογίας και της τεχνολογίας, χάρη στις άοκνες προσπάθειες της μουσειολόγου  και καθηγήτριας στο ΑΠΘ Ματούλας Σκαλτσά και του αρχιτέκτονα-μηχανικού Πάνου Τζώνου, ομότιμου καθηγητή στο ΑΠΘ.

Γιατί η έμφαση αυτού του μουσείου δεν είναι τα προσωπικά αντικείμενα του Σικελιανού. Είναι το σύμπαν, το έργο, όσα οραματίστηκε, όσα τον ενέπνευσαν, οι άνθρωποι που τον επηρέασαν και τον στήριξαν (πρωτίστως εκείνη η τεράστια προσωπικότητα της Εύας Πάλμερ), οι διαδρομές του στην τέχνη, οι συνομιλίες του με άλλους ομότεχνους, οι φάσεις της γραφής του. Κι όλα αυτά με πολλά, πάρα πολλά τεκμήρια, στημένα με τρόπο κατατοπιστικό, γοητευτικό, εύγλωττο, ακόμα και για τους επισκέπτες που ελάχιστα γνωρίζουν για το βίο και το έργο του μεγάλου ποιητή. Ολα δίπλα στο έργο, όλα δίπλα στις ιδέες που υπήρξαν μέσα στους στίχους του.

Χωρίς υπερβολές και χωρίς καμία αμφιβολία το Μουσείο Σικελιανού στη Λευκάδα είναι ένα μουσείο-μονογραφία διεθνούς επιπέδου, το καλύτερο που υπάρχει αυτή τη στιγμή στο είδος του στον ελληνικό χώρο. Ο Δήμος Λευκάδας που το διαχειρίζεται πλέον θα πρέπει να αναδείξει όπως του αξίζει αυτό το μοναδικό θησαυρό που έχει στα χέρια του.

Κατ’ αρχήν θα ήθελα να δω στην είσοδο, το ωράριο λειτουργίας του Μουσείου, δίγλωσσο ή και τρίγλωσσο. Πάντως, φέτος το καλοκαίρι, στο Μουσείο Σικελιανού δεν υπήρχε πωλητήριο (οι υπάλληλοι μας ενημέρωσαν ότι θα λειτουργήσει το ερχόμενο καλοκαίρι), δεν υπήρχαν καν κάποια βιβλία του ποιητή ώστε να αγοράσει ο επισκέπτης που φεύγει γεμάτος από την επίσκεψη στο χώρο. Η έξοχη αυλή που διαθέτει το σπίτι, που λειτουργεί ως χώρος εκδηλώσεων του δήμου αρκετές καλοκαιρινές βραδιές, θα μπορούσε, ασφαλώς να διαθέτει μερικές πολυθρόνες και τραπεζάκια για τους επισκέπτες, για να ενταχθούν περισσότερο στο περιβάλλον του ποιητή και της πόλης, για να στοχαστούν στον ίδιο χώρο όσα γοητευτικά είδαν λίγο πριν. Κι αν υπήρχαν προς πώληση κάποια έργα του, ποιος καλύτερος χώρος θα υπήρχε να συνεχίσει κανείς την επαφή με το έργο του Σικελιανού, στον δικό του χώρο;

 

Την ημέρα που το επισκέφτηκα υπήρχαν άλλοι τρεις επισκέπτες στο χώρο. Ο ένας από αυτούς ήταν ο παλιός ηθοποιός Δημήτρης Ζακυνθινός (που παρά το επίθετό του είναι Λευκαδίτης, όπως μου είπε), ο οποίος, στη διάρκεια της σύντομης συναναστροφής μας, απήγγειλε και στίχους του Σικελιανού, με τη βαθιά φωνή του.

Θέλω να πω ότι ο Δήμος Λευκάδας, οι άνθρωποι που το διαχειρίζονται πλέον, θα πρέπει να κάνουν γνωστό -με τρόπο φορτικό θα μπορούσα να πω-, το αριστούργημα που διαθέτουν στους χιλιάδες επισκέπτες του νησιού τους. Θα πρέπει ασφαλώς να βρουν τρόπους να περνούν από το κτίριο, τις μέρες και τις ώρες λειτουργίας του, δεκάδες, εκατοντάδες επισκέπτες. Ισως να είναι στους σχεδιασμούς τους, πάντως, ασφαλώς ένα τέτοιο μουσείο είναι η καλύτερη επαφή με τον Σικελιανό και τον κόσμο του για τους φοιτητές Φιλοσοφικής των Πανεπιστημίων Πατρών και Ιωαννίνων που είναι τόσο κοντά πλέον στη Λευκάδα, μέσω των νέων οδικών αξόνων. Κι επειδή και τα δύο πανεπιστήμια διαθέτουν αξιολογότατους επιστήμονες, ίσως η δημιουργία μιας επιστημονικής επιτροπής θα βοηθούσε περαιτέρω την ανάδειξη αυτού του ξεχωριστού μουσείου και τη μελέτη του έργου του Σικελιανού.

Ασφαλώς υπάρχουν πολλοί τρόποι αξιοποίησης και ανάδειξης ενός τέτοιου μουσείου. Μέχρι τότε, όταν και όποτε επισκεφθείτε τη Λευκάδα, μην παραλείψετε, για κανέναν λόγο, να αφιερώσετε ένα μικρό μέρος των διακοπών σας για να γνωρίσετε έναν σημαντικό ποιητή, «μια δύναμη καμωμένη από τον Απόλλωνα, τον Διόνυσο, τον Χριστό», όπως είπε ο  Γιώργος Σεφέρης. Εναν άνθρωπο που «ήταν ωραίος και το ήξερε… ήταν μεγάλος λυρικός ποιητής και το ήξερε», όπως είπε ο Νίκος Καζαντζάκης.

ΟΛΓΑ ΣΕΛΛΑ