Ήταν το 1945 όταν η Τούβε Γιάνσον, επηρεασμένη από τα τρολ του βορρά γράφει το πρώτο βιβλίο της σειράς των Μούμιν που έμελλε να αναδειχθεί σε μια από τις πιο δημοφιλείς, κλασικές σειρές ιστοριών για παιδιά.
«Τα Μούμιν είναι και ζώα και άνθρωποι, μοιάζουν με παχουλά όρθια ιπποποταμάκια, αποτελούν μια μεγάλη εκκεντρική οικογένεια με αμέτρητους συγγενείς, φίλους, γνωστούς και φιλοξενούμενους και έχουν ευδιάκριτα κι αναγνωρίσιμα ανθρώπινα χαρακτηριστικά», γράφει στον πρόλογο των βιβλίων που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Πατάκη, η μεταφράστρια Μαρία Αγγελίδου.
Το πρώτο βιβλίο μπορεί να κυκλοφόρησε το 1945 αλλά η αναγνώριση ήρθε με την κυκλοφορία του Κομήτη στην Κοιλάδα των Μούμιν το 1946 και της Αστείας Οικογένειας Μούμιν δυο χρόνια αργότερα. Τα βιβλία γρήγορα μεταφράστηκαν στα αγγλικά και σε άλλες γλώσσες και έτσι άρχισε η διεθνής σταδιοδρομία τους. Από το 1952 ως το 1970 η λονδρέζικη Evening News δημοσιεύει καθημερινά μια ιστοριούλα των Μούμιν σε comic strip.
Η Τούβε Γιάνσον έχει πει για τους ήρωές της: «Η οικογένεια Μούμιν που προσπάθησα να περιγράψω είναι τόσο ολοφάνερα ευτυχισμένη, που δεν το ξέρει καν. Είναι καλά μαζί και παραχωρούν ο ένας στον άλλον απόλυτη ελευθερία – την ελευθερία να είναι ο καθένας μόνος του όποτε το θέλει, την ελευθερία να σκέφτεται και να αισθάνεται με τον δικό του τρόπο, να κρατάει τα μυστικά του ώσπου να νιώσει ο ίδιος έτοιμος να τα μοιραστεί. Κανείς δεν δημιουργεί ενοχές στους άλλους».
Ο κόσμος των Μούμιν είναι ωραίος αλλά κι επικίνδυνος. Έχει τοπία ειδυλλιακά, δέντρα απίστευτα, ζώα που μιλάνε, νόστιμα φαγητά, όμορφα παιχνίδια. Έχει, όμως, και πλημμύρες, φουρτούνες, στεναχώριες, ακόμα και κομήτες που απειλούν να πέσουν πάνω στη Γη – και μάλιστα ειδικά πάνω στην Κοιλάδα, πάνω στο σπίτι των Μούμιν. Τα Μούμιν, ωστόσο, επιβιώνουν και τα όπλα τους είναι απλά, χειροπιαστά …κι αναπάντεχα: φροντίζουν να έχουν ξύλα για τη φωτιά τους, να μη στάζει η στέγη τους, να φέρονται ευγενικά στους ξένους όσο απειλητικοί ή παράξενοι κι αν φαίνονται. Το σπίτι στην κοιλάδα είναι μια όαση ασφαλής και οικεία, όχι μόνο για τα μέλη της οικογένειας, αλλά και για τους φίλους, τους μακρινούς συγγενείς, τους περαστικούς. Ένα σπίτι-σπιτικό, όπου όλοι είναι πάντα καλοδεχούμενοι, χωρίς ποτέ να οφείλουν εξηγήσεις για τις πράξεις ή τις σκέψεις τους.
Σαν όλους τους κόσμους της φαντασίας, έτσι και ο κόσμος των Μούμιν έχει τους χάρτες του. Η Τούβε Γιάνσον αγαπούσε τους χάρτες. Οι κάρτες που έστελνε από τα πολλά ταξίδια της στους δικούς της ήταν γεμάτες αυτοσχέδιους χάρτες. Το ίδιο και τα βιβλία της: τόσο η ίδια όσο και οι ήρωές της σχεδιάζουν πολλά και διάφορα σημεία του κόσμου των Μούμιν. Ολοκληρωμένος όμως ο χάρτης του κόσμου αυτού δεν υπάρχει – αν και κάποιοι από τους λάτρεις των Μούμιν έχουν δοκιμάσει τις δυνάμεις τους και τις εμπνεύσεις τους στο πεδίο αυτό.
Μούμιν: ένας κόσμος που σκέφτεται
Έχουμε έναν πατέρα που ζει γράφοντας τα Απομνημονεύματά του – τα οποία όμως δεν είναι απλώς απομνημονεύματα, είναι φυσικά κάτι περισσότερο: κάτι σαν επιστημονική αφήγηση του κόσμου, κάτι σαν φιλοσοφική και φυσιοδιφική ερμηνεία της ζωής, κάτι σαν λογοτεχνική μεταφορά και ποιητικός συμβολισμός του χρόνου και του χώρου.
Έχουμε έναν μόνιμο φιλοξενούμενο, που είναι επαγγελματίας φιλόσοφος. Ο Μάουζιν καταφθάνει απρόσκλητος, εγκαθίσταται στο φιλόξενο σπίτι και γίνεται μέλος της οικογένειας, χωρίς στιγμή να βγει από τους φιλοσοφικούς του στοχασμούς.
Έχουμε Χέμουλιν, που αρχειοθετούν, αποδελτιώνουν, καταλογογραφούν και τακτοποιούν τον κόσμο γύρω τους με την υπομονή του Ιμμάνουελ Καντ, το πάθος του Νίτσε, την επιμονή του Κίρκεγκωρ.
Έχουμε τέλος τη Μικρή Μυ: αυτή την απολαυστική μικρογραφία μιας νιότης που σκέφτεται άγρια και γρήγορα και εντυπωσιακά, που αμφισβητεί τα πάντα, που κατακτά τον κόσμο, τον αγαπά και τον γκρεμίζει την ίδια στιγμή. Ένα παιδί αναρχικό, που αναλύει με καυστικότητα και σαρκασμό τις σκοτεινές πλευρές της ύπαρξης και της κοινωνίας.
Με λίγα λόγια: έχουμε ήρωες, που σκέφτονται ασταμάτητα. Σκέφτονται την ώρα που παίζουν, την ώρα που κολυμπούν, την ώρα που περπατάνε, την ώρα που κινδυνεύουν, ακόμα και την ώρα που χαζεύουν. Η σκέψη τους είναι ο κόσμος τους.
Κι ας μην ξεχνάμε οτι την πρώτη εικόνα των Μούμιν η Τούβε την έφτιαξε θέλοντας να σατιρίσει τον …Κάντ! Η ίδια γράφει: “Σε μια από τις καλοκαιρινές σπουδαίες συζητήσεις με τον αδερφό μου, που τώρα κι οι δυο έχουμε ξεχάσει, ο μικρός με έβαλε κάτω με κάποιο τσιτάτο του Κάντ. Το μόνο που μπορούσα να κάνω ήτα να ζωγραφίσω το πιο άσχημο πλάσμα που μπορούσα και να γράψω από κάτω Κάντ. Αυτό το σκίτσο ήταν το πρώτο Μούμιν!”
Από τις εκδόσεις Πατάκη κυκλοφορούν τα βιβλία «Το καπέλο του μάγου Μουμέρλιν», «Καλοκαιρινή μπόρα», «Θαλασσινό ταξίδι», «Κομήτης στην κοιλάδα».
