Αποτέλεσμα μιας δεκαετούς έρευνας πάνω στην ιδιαίτερα σημαντική και αχαρτογράφητη έως σήμερα, μεταλλευτική και εξορυκτική ιστορία της χώρας, το βιβλίο «Η φλέβα της γης – Τα μεταλλεία της Ελλάδας 19ος – 20ος αιώνας» της ιστορικού Λήδας Παπαστεφανάκη, αποτελεί την πρώτη σύνθεση στον συγκεκριμένο κλάδο της οικονομίας και επιχειρεί να καλύψει ένα κενό σε σχέση με την ιστορία των συγκεκριμένων επιχειρήσεων.
Το βιβλίο που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Βιβλιόραμα», καταδεικνύει την σημασία της εξορυκτικής δραστηριότητας στην ελληνική οικονομία για διάστημα ενός αιώνα και φωτίζει διαφορετικές πτυχές, από την επιχειρηματική δραστηριότητα και την πολιτική αντιπαράθεση , έως τις μεθόδους εκμετάλλευσης, την οργάνωση και τις συνθήκες εργασίας.
Η σχετικά περιορισμένη βιβλιογραφία για την ιστορία των ελληνικών ορυχείων και το κενό στην ιστορία της μεταλλευτικής δραστηριότητας και στην σφαιρική εικόνα του ορυκτού πλούτου της χώρας, ήταν ένα στοιχείο που όπως εξηγεί η συγγραφέας, αύξησε το ενδιαφέρον της.
«Διαπίστωσα, καθώς ασχολούμαι με την οικονομική ιστορία της χώρας και ιδιαίτερα το θέμα της βιομηχανίας, πως δεν υπήρχε κάποια συγκεντρωτική συνθετική μελέτη για τα μεταλλεία κι ενώ η μεταλλευτική δραστηριότητα είχε μια σημαντική παρουσία στις εξαγωγές και στον δημόσιο πλούτο », σημειώνει η κ. Παπαστεφανάκη η οποία διδάσκει σύγχρονη ελληνική ιστορία στο τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
«Η ιδέα μου ήταν να δω τις γενικές τάσεις, ποιες ήταν οι επιχειρήσεις που ενεπλάκησαν στην εξόρυξη, ποια τα προβλήματα, οι συζητήσεις και το προϊόν. Όταν ξεκίνησα την μελέτη δεν ήξερα τα προβλήματα που θα αντιμετώπιζα, καθώς δεν υπάρχουν μεγάλα και οργανωμένα αρχεία»
Το βασικό ερώτημα που απασχολεί το βιβλίο είναι σε ποιο βαθμό και με ποιους τρόπους μια οικονομική δραστηριότητα που είχε κυρίως εξαγωγικό προσανατολισμό συμμετέχοντας σε μια διεθνοποιημένη οικονομία , συνέβαλε στην εγχώρια οικονομική ανάπτυξη , επηρέασε τις κοινωνικές σχέσεις και διαμόρφωσε πολιτικές.
«Κατέληξα στα εξής συμπεράσματα: στην ύπαρξη επιχειρήσεων δυο η τριών ταχυτήτων, μικρού ή και μεσαίου βεληνεκούς, που ορισμένες από αυτές δούλεψαν πολύ ευκαιριακά, χωρίς δηλαδή να κάνουν επενδύσεις, εγκαταστάσεις σε τεχνολογία κλπ. Αυτό συνεπάγεται και κάποια προβλήματα στην διαχείριση της εργασίας και στην μέθοδο με την οποία γινόταν η εξόρυξη. Υποστηρίζω πως έγινε μια κατασπατάληση των ορυκτών πόρων της χώρας κι όχι συστηματική και μεθοδική εκμετάλλευση. Το λιγότερο που μπορώ να πω είναι πως η εκμετάλλευση ήταν ληστρική. Κάτι που σημαίνει ότι δεν υπήρχε ούτε πρόνοια και μέριμνα για τους εργάτες, ακόμα και από την μεριά του κράτους. Αν και εισήγαγε πρώιμα σχετική νομοθεσία, αδιαφόρησε τελικά για τον έλεγχο των επιχειρήσεων».
Το βιβλίο παρουσιάστηκε στο Πόλις Art Café της Στοάς του Βιβλίου, Πεσµαζόγλου 5 και Πανεπιστηµίου από τους : Χριστίνα Αγριαντώνη, ομότιμη καθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Δημήτρη Καλιαμπάκο, κοσμήτορα Σχολής Μηχανικών Μεταλλείων Μεταλλουργών ΕΜΠ, Δημήτρη Πόρτολο, ιστορικό-επιχειρηματία, ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ, Χρήστο Χατζηιωσήφ, ομότιμο καθηγητή Πανεπιστημίου Κρήτης και τη συγγραφέα. Τη συζήτηση συντόνισε ο δημοσιογράφος και ιστορικός Δημήτρης Στεμπίλης.
Μάνια Ζούση
Νέα Σελίδα 26/11/2017
