Στο μόνιμο αγωνιώδες ερώτημα πώς απαντά η τέχνη όταν η ζωή την προσπερνά, οι καλλιτέχνες καταγράφουν και επινοούν ιστορίες που αφηγούνται τη ζωή με τους πόνους και τις χαρές τις, ξέροντας πως όταν η αφήγηση μοιράζεται γενναιόδωρα, είναι παρηγοριά.
Γοητευτικός παραμυθάς και ο πιο πολιτικός συγγραφέας της Λατινικής Αμερικής, που αποχαιρέτησε πρόσφατα τη ζωή και τις ιστορίες του, ο Εδουάρδο Γκαλεάνο αγωνίστηκε και στηλίτευσε με τη γραφή και τη στάση ζωής του τις αποικιοκρατίες, τους πολέμους, την αδικία και την καταπίεση, καταγράφοντας με τον τρόπο του το θέμα των προσφύγων, των συνθηκών ζωής τους, αλλά και το θέμα της ταυτότητας και της απώλειας της ρίζας τους, σε ένα από τα αποσπάσματα του βιβλίου του Καθρέφτες, μια σχεδόν παγκόσμια ιστορία, το οποίο καταδεικνύει πως με τα χρόνια τα πράγματα δεν έχουν καθόλου αλλάξει: “Οι άθλιες βάρκες με τους μετανάστες που καταποντίζονται στη θάλασσα είναι τα δισέγγονα εκείνων των δουλεμπορικών. Οι σημερινοί σκλάβοι, που δεν ονομάζονται πια έτσι, έχουν την ίδια ελευθερία που είχαν και οι πρόγονοί τους, όταν τους χτυπούσαν με το μαστίγιο και τους πετούσαν στις φυτείες της Αμερικής. Δεν φεύγουν: τους αναγκάζουν. Κανείς δεν μεταναστεύει επειδή το θέλει. Από την Αφρική κι από πολλά άλλα μέρη, οι απελπισμένοι προσπαθούν να γλιτώσουν από τον πόλεμο, την ξηρασία, τη χέρσα γη, τα μολυσμένα ποτάμια και την άδεια τους κοιλιά. Το εμπόριο ανθρώπινης σάρκας αποτελεί σήμερα μία από τις καλύτερες εξαγωγικές δραστηριότητες του Νότου”.
Ευαίσθητοι δέκτες της κοινωνικής πραγματικότητας, οι καλλιτέχνες στην Ελλάδα αφουγκράζονται χρόνια τώρα τα βάσανα και τους καημούς των κατατρεγμένων και ξεριζωμένων της ζωής που δεν σταματούν το ταξίδι της ελπίδας, με τον κίνδυνο να μην φτάσουν ποτέ ζωντανοί σε μια ακτή.
“Είμαστε οι Πέρσες”
Τα τελευταία χρόνια, στο Μεταξουργείο και στον πρώην βιοτεχνικό χώρο με το όνομα “Συνεργείο”, στη συμβολή των οδών Λεωνίδου και Κολωνού, η σκηνοθέτις Γιολάντα Μαρκοπούλου αθόρυβα αλλά ουσιαστικά έχει δημιουργήσει από κοινού με την ΜΚΟ ΑΜΑΚΑ τη θεατρική ομάδα Station Athens, αποτελούμενη από μετανάστες που κατά χιλιάδες διαβιούν στην περιοχή προσπαθώντας να στήσουν τη ζωή τους από την αρχή. Η ομάδα θα παρουσιάσει 3 και 4 Ιουνίου στο Φεστιβάλ Αθηνών και στον χώρο της Πειραιώς 260 την παράσταση – ντοκουμέντο Είμαστε οι Πέρσες! εμπνευσμένη από την ομώνυμη τραγωδία του Αισχύλου και ενσωματωμένα βιωματικά στοιχεία. «Οι μετανάστες είναι οι αγγελιοφόροι των ειδήσεων, οι Πέρσες που δεν παρουσιάζονται σαν θύματα αλλά σαν πολεμιστές της ζωής”, μας εξηγεί η σκηνοθέτις, που δουλεύει περισσότερο από πέντε χρόνια μαζί τους. “Αυτοί οι άνθρωποι αφηγούνται ιστορίες και εικόνες από βιώματά τους μοιάζοντας σαν σύγχρονοι πολεμιστές που διηγούνται τον δικό τους πόλεμο. Μέσα από το θέατρο οι πρόσφυγες μοιράζονται τις πικρές ιστορίες τους σε μια προσπάθεια να τις επικοινωνήσουν στην ίδια τους την κοινότητα αλλά κυρίως σε όλους όσους τις αγνοούν. Σε μια προσπάθεια να συνυπάρξουν, θεωρώντας με αυτό τον τρόπο το θέατρο ιερό και νιώθοντας περήφανοι γι’ αυτό που κάνουν”, διευκρινίζει η Γιολάντα.
Η αντιρατσιστική “Βρομιά”
Ένα σημαντικό αντιρατσιστικό κείμενο, μια αποκαλυπτική εξομολόγηση για τη μοναξιά, το θυμό, το φόβο και το οδυνηρό αίσθημα ματαίωσης κάθε ανθρώπου που βιώνει το περιθώριο και τον αποκλεισμό, το έργο του Ρόμπερτ Σνάιντερ Βρομιά ανεβαίνει κάθε Τρίτη από την Ομάδα Σελίδα 231 στο Τρίκυκλο του Νέου Κόσμου (Θ. Γεωμέτρου και Πυθέου) με τον Γιώργο Μοσκιού και τη Βίβιαν Κραββαρίτη στη σκηνοθεσία. “Η επιθυμία και η ανάγκη να καταπιαστούμε με αυτό το έργο ξεκίνησε από την ανάγκη μας, να επιχειρήσουμε έναν ανοιχτό διάλογο, μέσα και πέρα από τις δυνατότητες της θεατρικής πράξης, για την κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα. Είπαμε να βουτήξουμε λίγο πιο βαθιά. Η Βρομιά δεν είναι επίκαιρο έργο. Είναι διαχρονικό έργο. Δυστυχώς. Όσο άνθρωποι περιθωριοποιούν ανθρώπους, άνθρωποι στιγματίζουν ανθρώπους, κοινωνικά συστήματα αποκλείουν ανθρώπους, η Βρομιά είναι εκεί και ‘είναι μάλλον κάτι ψυχικό’ όπως αναφέρει και ο συγγραφέας”, υποστηρίζει η σκηνοθέτις. “Μέσα και κάτω από τον μονόλογο του Σαντ, κρύβεται ένας σπαραχτικός αναστεναγμός. Το μεγάλο ‘αχ’ της ματαίωσης, του θυμού, του πόνου, της θιγμένης περηφάνιας. Ωστόσο, μακριά από τη λογική του οίκτου και του μίσους, υπάρχει ένα ξέφωτο για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια”.
“Ο δρόμος για το σπίτι”
Αποτέλεσμα έρευνας βασισμένης στο θέμα της συνθήκης του πρόσφυγα, της ταυτότητάς του και της απώλειας της ρίζας του, η παράσταση Ο δρόμος για το σπίτι ανεβαίνει από αύριο στο Θέατρο του Νέου Κόσμου σε σύλληψη, σκηνοθεσία και παρουσίαση Λιάνκα Παντολφίνι, η οποία ξεκίνησε το 2011 με τη συλλογή μαρτυριών από Μικρασιάτες πρόσφυγες πρώτης γενιάς. “Αναζήτησα και ανακάλυψα τις δικές μου ρίζες στα προικιά της προγιαγιάς, μέσα στο μπαούλο με τα άσπρα μεσοφόρια”, αναφέρει η Λιάνκα. “Μαζί με μια κούκλα που κατασκευάστηκε στην Τσεχία της μεγάλης παράδοσης, ταξιδεύω μέσα από τα όνειρα και τις αναμνήσεις κάπου στην Ανατολή, στις αρχές του περασμένου αιώνα, στο σπίτι που γεννήθηκα. Μέσα από τις ιστορίες και τις αναμνήσεις ένας φόβος βαθύς αναδύεται: το φάντασμα του ξεριζωμού. Αυτές οι αναμνήσεις μπλέκονται με τα όνειρα και η ιστορία αναμετριέται με τις κομμένες ρίζες. Οι πρόσφυγες και οι ιστορίες τους ανήκουν σε όλη την ανθρωπότητα. Όλοι είμαστε πρόσφυγες κάπου”.
Μάνια Ζούση
Πηγή: Αυγή
