«To playforPLACE είναι ένα καλλιτεχνικό και εκπαιδευτικό πρόγραμμα που ταξιδεύει εδώ και τέσσερα χρόνια σε διαφορετικές πόλεις της Ελλάδας και του εξωτερικού», αναφέρει στο σημείωμα της στο artplay.gr
για τις δράσεις που γίνονται αυτές τις μέρες στο Ουέλινγκτον (playforWELLINGTON) της Νέας Ζηλανδίας, η εμπνευστής του playforPLACE Σοφία Μαυραγάννη.
Αφετηρία για τη δημιουργία και το σχεδιασμό του προγράμματος υπήρξε η φιλοσοφία πάνω στο homo ludens (παίζων άνθρωπος), όπως διατυπώθηκε από τον Ολλανδό ιστορικό Γιόχαν Χουϊζίνγκα (Johan Huizinga). Στο ομώνυμο βιβλίο του υποστηρίζει με ποικίλα παραδείγματα ότι «το παιχνίδι είναι μία θεμελιώδης ανθρώπινη λειτουργία και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι όλων των πολιτισμών από τη γέννησή τους».
Σήμερα, έχοντας απομακρυνθεί αρκετά από την εποχή που στήνονταν τα θεμέλια του πολιτισμού αναρωτιέται κανείς ποιά είναι η πορεία του παιγνιώδους πνεύματος; Τι να του έχει συμβεί;
Το παιχνίδι έχει έξι βασικά χαρακτηριστικά: είναι ελεύθερο, συμβαίνει στα δικά του όρια χώρου και χρόνου, δεν έχει προκαθορισμένο αποτέλεσμα, είναι μη παραγωγικό, διέπεται από κανόνες-συμβάσεις οι οποίες αναστέλλουν τις υπάρχουσες συνθήκες, απαιτεί συνείδηση για την ύπαρξη μιας παράλληλης πραγματικότητας ή μιας ελεύθερης μη πραγματικότητας.
Αυτό που βρίσκω γοητευτικό είναι η πεποίθηση ότι η έννοια του παιχνιδιού, όλα μαζί και κάθε ένα από τα χαρακτηριστικά του χωριστά, εμπεριέχει την έννοια της ανατροπής. Το παιχνίδι είναι ανατρεπτικό. Και το πρώτο που ανατρέπει είναι την ίδια του την έννοια.
Βασική παρατήρηση που επαναλαμβάνεται σε κάθε πόλη που έχω βρεθεί είναι η δυσκολία μας να αποδεσμεύσουμε την έννοια του παιχνιδιού από όλα αυτά που της έχει προσδώσει ο σύγχρονος πολιτισμός και να αγγίξουμε την ουσία της. Τι σημαίνει “παίζω” σήμερα; Με ποιούς κανόνες;
Αυθαίρετα μεν, υπεύθυνα δε, τολμώ να διαπιστώσω ότι είμαστε τόσο συνηθισμένοι να δεχόμαστε και να ενσωματώνουμε στην καθημερινότητά μας ετοιμοπαράδοτους «κανόνες» που ξεχνάμε εντελώς τη δυνατότητα που έχουμε να τους ορίζουμε εμείς οι ίδιοι και κατά συνέπεια να ορίζουμε το δικό μας παιχνίδι. Παίζουμε λοιπόν σε ήδη διαμορφωμένο πλαίσιο, αγνοώντας τη δυνατότητα δημιουργίας νέου. Ως συνέπεια αποδυναμώνεται όχι μόνο η ευρηματικότητα μας αλλά και η ίδια η ικανότητα ενεργούς συμμετοχής στα «παιχνίδια» της τρέχουσας πραγματικότητας – καλλιτεχνικά και μη.
Το playforPLACE σε κάθε τόπο παρατηρεί, αλληλεπιδρά και ερευνά τα εργαλεία και τη μεθοδολογία δημιουργίας πρωτότυπων ανατρεπτικών παιχνιδιών. Οι ιδιαιτερότητες και οι κοινοτυπίες κάθε πόλης γίνονται το υλικό μιας καλλιτεχνικής διαδικασίας που εφαρμόζει τα χαρακτηριστικά του παιχνιδιού σε όλα της τα στάδια. Ως αποτέλεσμα, οι συμμετέχοντες συνειδητοποιούν ότι υπάρχει μια πληθώρα δυνατοτήτων αλληλεπίδρασης με το άμεσο περιβάλλον και αρχίζουν να αντιλαμβάνονται τόσο την πόλη όσο και το ρόλο τους μέσα σε αυτή διαφορετικά, ξεφεύγοντας από το προκαθορισμένο πλαίσιο.
Η ιδέα ότι ο τόπος που κατοικούμε μπορεί να είναι ένας τόπος παιχνιδιού, τους κανόνες του οποίου έχουμε την ικανότητα να ορίσουμε οι ίδιοι είναι ο βασικός άξονας του προγράμματος. Η ευρύτερη έρευνα και ο στόχος των εργαστηρίων είναι η ανάπτυξη μιας μεθοδολογίας που γυμνάζει ακριβώς αυτή την ικανότητά δημιουργίας πρωτότυπων ανατρεπτικών παιχνιδιών. Μιας μεθοδολογίας που εξισώνει τη πνευματική και σωματική λειτουργία, γοητεύεται από τη δυσκολία, αγκαλιάζει το ρίσκο, αποδέχεται την αποτυχία και διαχειρίζεται την ευθύνη του αποτελέσματος.
Το playforPLACE παίζει ελεύθερα με τα στοιχεία κάθε τόπου, δημιουργώντας παράλληλες πραγματικότητες. Στόχος είναι να απελευθερώσει τις έμφυτες αλλά καλά κρατημένες δυνατότητες τόσο του μέρους όσο και των ανθρώπων που το κατοικούν.
Σοφία Μαυραγάννη
Πληροφορίες
playforWELLINGTON / Ουέλινγκτον (Νέα Ζηλανδία)
09-13 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2015
Σε συνεργασία με τη συγγραφέα, δραματουργό και ερμηνεύτρια Μιράντα Μανασιάδη στο πλαίσιο του προγραμματισμού του Circa Theatre για το 2015.
playforZAGREB / Ζάγκρεμπ (Κροατία)
19-21 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2015
Σε συνεργασία με τη συγγραφέα και ερμηνεύτρια Σόνια Πρέγκραντ (Sonja Pregrad) στο πλαίσιο του φεστιβάλ Improspections.
Το πρόγραμμα πραγματοποιείται με την ευγενική υποστήριξη του Ιδρύματος Ιωάννου Φ. Κωστόπουλου.
