performance Θέατρο Οι δημιουργοί γράφουν

Όταν « η Μικρή Χορεύτρια» συναντά το «Υπέρ Αδυνάτου»

Μια συνάντηση του Λυσία με τον Ντεγκά επιχειρεί η παράσταση «Υπέρ Αδυνάτου», που παρουσιάζεται στην Οικία Κατακουζηνού της Λεωφόρου Αμαλίας 4, σε σκηνοθεσία Θοδωρή Τσαπακίδη και ερμηνεία της Δέσποινας Σαραφείδου. Ο λόγος Υπέρ αδυνάτου του Λυσία γράφτηκε μετά την πτώση των Τριάκοντα Τυράννων (403 π.Χ.) και εκφωνήθηκε στη Βουλή των Αθηναίων, από έναν ανάπηρο και άπορο (αδύνατο) πολίτη, για να υπερασπιστεί το δικαίωμά του στο επίδομα που του παρείχε η πόλη. Το γλυπτό Μικρή χορεύτρια δεκατεσσάρων ετών του Ντεγκά εκτέθηκε πρώτη φορά το 1881 στο Salon des Indépendants μέσα σε μια γυάλινη προθήκη, όπως τα «αξιοπερίεργα» των Μουσείων Φυσικής Ιστορίας. Η «ασχήμια» του προκάλεσε σκάνδαλο στο φιλότεχνο κοινό. Το έργο σηματοδότησε βαθιά ρήξη στην ιστορία της γλυπτικής.

Ρωτήσαμε τον σκηνοθέτη και την ηθοποιό ποιες αξίες του δυτικοευρωπαϊκού πολιτισμού βλέπουμε να καταρρέουν μέσα από τα κείμενα που χρησιμοποιούνται στην παράσταση και πως αυτό σωματοποιείται στο έργο ;

Ο Θοδωρής Τσαπακίδης :

«Το μέτρο: Η αισθητικοποίηση της πολιτικής είναι μια ακραία εκδήλωση ένδυσης πολιτικού περιεχομένου (συνήθως παλιού) με (νέα) αισθητικά στοιχεία (φόρμα), που υποβιβάζει συνήθως την πολιτική σε ένα είδος θεάματος. Από την άλλη, η πολιτικοποίηση της αισθητικής, είναι μια ακραία αναγωγή της αισθητικής (φόρμας) σε πολιτικό διάβημα. Ενδιαμέσως, ασφαλώς, υπάρχουν διαβαθμίσεις, όπου η πολιτική διαθέτει σε έναν βαθμό αισθητικά χαρακτηριστικά (π.χ. πολιτικό κιτς) και η αισθητική ενέχει πολιτική θέση (π.χ. atenistas). Ο βαθμός αισθητικοποίησης της μεν, και πολιτικοποίησης της δε, αποτελούν ενδιαφέροντες δείκτες μια περιόδου. Η δραματουργία του Λόγου υπέρ του Αδυνάτου του Λυσία, σε συνδυασμό με τα σχετικά με το άγαλμα του Ντεγκά «Μικρή χορεύτρια δεκατεσσάρων ετών», επαμφοτερίζει μεταξύ αυτών, και η λειτουργία της «έκθεσης» παίζει πρωταρχικό ρόλο, και έτσι κι αλλιώς. Εικόνες μιας έκθεσης είναι, και, στην προθήκη της, η μικρή χορεύτρια κατοικείται από τον λόγο του Λυσία».

Η ηθοποιός Δέσποινα Σαραφείδου :

«Ο λόγος Υπέρ του αδυνάτου του Λυσία, είναι λόγος ρητορικός, δικανικός, που έχει σκοπό να πείσει το δικαστήριο για την ορθότητα μιας διεκδίκησης, μέσα από μια σειρά επιχειρημάτων λογικά οργανωμένων που ακολουθούν ένα σχολαστικό τυπικό. Από μια άποψη θα μπορούσε να δει κανείς σ’ αυτόν, σπερματικά, όλη τη μετέπειτα διαμόρφωση και εξέλιξη της πολύπλοκης, δαιδαλώδους νομικής επιστήμης (του λεγόμενου κράτους δικαίου) αλλά και την παράλληλη φιλοσοφική πορεία που κορυφώνεται στη Δύση με το καρτεσιανό cogito, τον Διαφωτισμό και τη Γαλλική Επανάσταση. Αυτό που καταρρέει, νομίζω, για να απαντήσω στο ερώτημά σας, είναι η πίστη στη βεβαιότητα μιας ευθύγραμμης αιώνιας προόδου, πως η ανθρωπότητα δηλαδή, βασιζόμενη στον ορθό λόγο, θα κινείται σταθερά προς ένα μέλλον ολοένα και πιο φωτεινό. Απόδειξη οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι του 20ού αιώνα, με τα εκατομμύρια νεκρών πίσω τους, αλλά και η έξαρση των εθνικισμών ήδη στην αυγή του 21ου αιώνα. Η λειτουργία της δημοκρατίας, οι αξίες της ελευθερίας, της ισονομίας, της ανεξιθρησκείας, της αυτοπραγμάτωσης, δεν είναι καθόλου δεδομένες στον σύγχρονο κόσμο.

Η τέχνη, από την άλλη, αντιλαμβανόμενη τον άνθρωπο ως άθροισμα ενστίκτων εξίσου δημιουργικών και σκοτεινών, λειτουργεί, κατά μία έννοια, εξισορροπιστικά ή και αφυπνιστικά. Ο Ντεγκά, παρουσιάζοντας τη μικρή χορεύτρια, ένα πρόσωπο που δεν διέθετε την αυτονόητη για την εποχή του ηθική βάση ώστε να λειτουργήσει ως έκθεμα, σπάει ή διευρύνει μια «ωραιοποιητική» θεματολογία. Θέτοντας το ζήτημα της σωματικότητας, της επώδυνης έκθεσης μπροστά σε κοινό του «άσχημου», το κέρινο ομοίωμα της χορεύτριας συνιστά μια από τις πρώτες εκφράσεις στην τέχνη του νεωτερικού και στη συνέχεια μετανεωτερικού κόσμου, όπου οι στέρεες πεποιθήσεις περί εξέλιξης του ανθρώπινου είδους κλονίζονται.

Η σκηνική σύνθεσή μας δεν αποτελεί, βέβαια, ολοκληρωμένη πραγματεία πάνω στα τεράστια αυτά ζητήματα – μπορεί μόνο να δώσει νύξεις, να θέσει ερωτήματα. Παρουσιάζοντας το λόγο του Λυσία με το σώμα και τη φωνή της Μικρής Χορεύτριας, η παράσταση εστιάζει περισσότερο στη σημασία διεκδίκησης χώρου για τον αδύνατο, τον ασθενή, τον κοινωνικά κατώτερο και στην ιδέα πως εντέλει ο άνθρωπος, δημιουργώντας έναν εαυτό, μπορεί ίσως να επικοινωνήσει με τον άλλο και να υπερβεί τα όρια της μοίρας του».

Ταυτότητα

Κείμενο: Λυσίας κ.ά.

Μετάφραση: Δήμος Σπαθάρας (Λυσίας, Υπέρ του αδυνάτου)

Σκηνοθεσία – Δραματουργία: Θοδωρής Τσαπακίδης

Σκηνικά – Κοστούμια: Βασίλης Μπαρμπαρίγος

Μουσική: Λάμπρος Πηγούνης

Χορογραφία: Δημήτρης Ράπτης

Φωτισμοί – Video teaser: Τάσος Παλαιορούτας

Βοηθός σκηνοθέτη: Μαρία Ρήγα

Επικοινωνία: Άρης Ασπρούλης

 

Φωτογραφίες: Δημήτρης Γερακίτης – Νικόλας Μαναίος

Αφίσα – Κάρτα: Dennis Spearman

 

Ερμηνεία: Δημήτρης Ράπτης – Δέσποινα Σαραφείδου

 

Παραγωγή: Εταιρεία θεάτρου 1+1=1

 

Παραστάσεις: 1 Μαρτίου – 1 Απριλίου

Πέμπτη – Παρασκευή – Σάββατο (εκτός Παρασκευής 30/3) και Κυριακή 1/4 21:15

Διάρκεια: 65 λεπτά | Τιμή εισιτηρίου: 10 ευρώ κανονικό, 5 ευρώ μειωμένο