Για τον Γιαννούλη Χαλεπά, έναν «άνθρωπο που είναι κοντά μας, είναι ο άνθρωπός μας», χαρακτηρίζοντάς τον την «εύθραυστη πλευρά μας», μιλά στο artplay.gr η σκηνοθέτις Αργυρώ Χιώτη, με αφορμή την πρεμιέρα της παράστασης «Χαλεπάς» στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, 10-27 Φεβρουαρίου.
Ήταν φθινόπωρο του 2018, όταν η Αργυρώ βρέθηκε στην Τήνο και στο χωριό του Γιαννούλη Χαλεπά, τον Πύργο. Ήταν τότε που ξεκίνησε την έρευνά της για τη ζωή και το έργο του.
«Από την αρχή και χωρίς να ξέρω γιατί, έλεγα ότι πρέπει να κάνω κάτι με τη ζωή αυτού του ανθρώπου και μάλιστα αρκετά μουσικό», αποκαλύπτει . «Σκεφτόμουν μήπως γίνει κάτι σαν όπερα. Σιγά σιγά άρχισε να διαμορφώνεται με έναν έναν συντελεστή, σε μια πολύτιμη συνεργασία με τον Αλέξανδρο Βούλγαρη, κινηματογραφιστή και ποιητή και μουσικό, καθώς σκέφτηκα ότι είναι ο κατάλληλος να γράψει το λιμπρέτο. Του άρεσε πολύ το θέμα και ταιριάξαμε.
Aρκετοί συντελεστές άλλαξαν με το πέρασμα του χρόνου, ήρθε η πανδημία, η καραντίνα, αργότερα το πρότεινα στη Στέγη, όπου άρεσε αρκετά, χωρίς να ξέρω τότε ότι διαθέτουν συλλογή έργων του Χαλεπά που εκτίθενται στο Τελλόγλειο της Θεσσαλονίκης», λέει και εξηγεί.
«Όσο βουτούσα στη ζωή και το έργο του τόσο άνοιγα δρόμους και πιθανότητες, από λεπτομέρειες που μαθαίναμε σιγά σιγά. Έως το υλικό του μαρμάρου που εξετάζαμε τι σημαίνει σκαλίζω και τι η εμπειρία των ανθρώπων που γεννιόντουσαν σε αυτόν τον τόπο. Δίπλα και μέσα στο μάρμαρο και τα εργαλεία. Και όλο το δισυπόστατο του έργου του που με κέντρισε από την αρχή, βασικό κομμάτι της παράστασης, της αφήγησης και δραματουργίας. Προσπαθούμε να κάνουμε μια βουτιά στη σκέψη του. Στον εσωτερικό του κόσμο, πως ο ίδιος αντιλαμβάνεται τα πράγματα, τον κόσμο, τους άλλους, τη μάνα του».
Και τι αποκόμισες για αυτόν τον άνθρωπο;
«Ίσως το ξέραμε αλλά δεν στεκόμασταν τόσο και είναι πολύ σημαντικό, κυρίως στους καιρούς που ζούμε, τόσο παράξενοι και δυσοίωνοι, ότι τελικά νίκησε το ανέλπιστο που δεν είναι ο φόβος, ούτε η τρομοκρατία ούτε η βία, αλλά η φύση του. Είναι που βρήκε τον τρόπο να επανέλθει και να ισορροπήσει με το περιβάλλον και το γύρω του. Αυτό που μου μένει είναι η τρυφερότητα και αυτό θα ήθελα να μείνει και από την παράσταση, μια ησυχία, μια εξισορρόπηση των πραγμάτων και των δυνάμεων, και μέσα του και σε σχέση με το περιβάλλον του, με τον έξω κόσμο.
ARVE Error: Mode: lazyload not available (ARVE Pro not active?), switching to normal mode
Για κάποιον που έχει λίγο διαβάσει ή μελετήσει την ιστορία του Χαλεπά, μπορεί να αντιληφθεί όλους τους σταθμούς της ζωής του. Έχουμε δυο σημαντικά μέρη, αλλά περνάμε από όλες τις φάσεις της ζωής του, από τα εννιά του χρόνια και τη σχέση του με την τέχνη και τον έρωτά του με τη Μαριγώ, μέχρι τη δημιουργία της Κοιμωμένης, τις αρχές της παραληρηματικής του φάσης, τα πολύ δύσκολα χρόνια στο ψυχιατρείο, και την επιστροφή στην Τήνο, με τη μάνα του και τους συγχωριανούς, που ήταν δύσκολη και σκοτεινή περίοδος για τον ίδιο, μέχρι την εξισορρόπηση, την επιστροφή του στην Αθήνα, την επαναδημιουργία του. Όλα υπάρχουν, με αρκετά μουσικό τρόπο, για αυτό και λέμε λιμπρέτο το κείμενο, καθώς δεν έχει πολλούς διαλόγους, έχει αρκετά τραγούδια, πολύ βασικές πληροφορίες για τη ζωή του, κυρίως σαν να τον παρακολουθούμε να περνάει όλα αυτά τα στάδια, να τρελαίνεται και να βρίσκει ξανά τον τρόπο και να αναζητά την επαφή με την τέχνη του, να σκιτσάρει και να μην του αρκεί τίποτα, και να ξαναψάχνει».
Τα δέντρα του σκηνικού που θα φυτευτούν
«Σε αυτή την παραγωγή, εξαιτίας και της Τήνου, μου ήταν πολύ σημαντική η φύση και η ισχύς της, όπως είναι άλλωστε και στον ψυχισμό του Χαλεπά. Ο άνεμος και τα βουνά, είναι στοιχεία σημαντικά που θέλαμε να υπάρχουν στην παράσταση, για αυτό και το σκηνικό μας θα είναι φυσικά δέντρα που θα αποτελέσουν ένα μικρό δάσος, έναν κυπαρισσώνα, τα οποία στη συνέχεια κάπου θα μεταφυτευτούν. Αυτή η φύση καταλαμβάνει τη σκηνή, στη συνέχεια μεταλλάσσεται σε κάτι άλλο, συνεχίζει να υπάρχει αλλιώς. Η βουτιά που θέλαμε να κάνουμε ήταν μέσα στο κεφάλι του Γιαννούλη, που σημαίνει στο δάσος της σκέψης του, που μπορεί να είναι πολύ πιο δαιδαλώδης από ένα γυμνό τοπίο ενός βουνού στην Τήνο».
Τι κρατάει από αυτό το ταξίδι, ρωτάμε την Αργυρώ κι εκείνη δε διστάζει να απαντήσει : «Έχει να κάνει με την εμπιστοσύνη στη σωστή στιγμή. Όπως κι ο ίδιος έτσι κι εγώ, κι όλη η ομάδα βιώσαμε πως τα πράγματα γίνονται όπως γίνονται και έχε εμπιστοσύνη, καθώς το αναπάντητο ερώτημα θα εμφανιστεί, θα απαντηθεί μαγικά».
Ταυτόχρονα με την παράσταση προβάλλεται στο Onassis Channel, η μικρού μήκους ταινία ΧΑΛΕΠΑΣ του The Boy και της Αργυρώς Χιώτη που εγκαινιάζει ένα μεγάλο αφιέρωμα στον σπουδαίο καλλιτέχνη, με μια παράσταση, μια έκθεση και μια έκδοση να συμπληρώνουν το παζλ της μυθιστορηματικής του ζωής και δημιουργίας.
ARVE Error: Mode: lazyload not available (ARVE Pro not active?), switching to normal mode
Η ταινία πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο υποτροφίας Καλλιτεχνικής Έρευνας και Ανάπτυξης από τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση. Κατά τη διάρκεια της έρευνας η καλλιτεχνική ομάδα επισκέφτηκε αρχικά την Τήνο και πήρε συνεντεύξεις από κατοίκους του νησιού. Ταυτόχρονα αναπτύχθηκε μια πρώτη μορφή του λιμπρέτου από τον The Boy και της μουσικής από τον Jan Van Angelopoulos για την παράσταση, ενώ τα γυρίσματα της ταινίας ολοκληρώθηκαν στο Λαύριο Αττικής, με πρωταγωνιστές τους Σίμο Κακάλα, Μαρία Πανουργιά, Τζωρτζίνα Χρυσκιώτη.
Παράλληλα στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης εγκαινιάζεται στις 18 Φεβρουαρίου με διάρκεια έως τις 5 Ιουνίου, η έκθεση «Γιανούλης Χαλεπάς: Δούναι και Λαβείν» που συνοδεύεται από πολύτιμη έκδοση.
Συντελεστές παράστασης
Λιμπρέτο: The Boy
Σύλληψη & Σκηνοθεσία: Αργυρώ Χιώτη
Μουσική Σύνθεση & Ηχητικός Σχεδιασμός: Jan Van Angelopoulos
Σκηνικό & Κοστούμια: Έφη Μπίρμπα
Σχεδιασμός Φωτισμών: Τάσος Παλαιορούτας
Σωματική προετοιμασία: Χαρά Κότσαλη
Συνεργασία στις πρόβες (ερμηνεύτρια): Αλίκη Στενού
Καλλιτεχνικός συνεργάτης: Ευθύμης Θέου
Α΄ Βοηθός σκηνοθέτριας: Κατερίνα Κώτσου
Βοηθός σκηνογράφου: Βάσια Λύρη
Βοηθός ενδυματολόγου: Αλέξανδρος Γαρνάβος
Β’ Βοηθός σκηνοθέτριας: Κωνσταντίνος Καρδακάρης
Ερμηνεύουν (με αλφαβητική σειρά): Σίμος Κακάλας, Χαρά Κότσαλη, Αντώνης Μυριαγκός, Γιώργος Νικόπουλος, Δημήτρης Σωτηρίου, Αργυρώ Χιώτη, Τζωρτζίνα Χρυσκιώτη
Εκτέλεση Παραγωγής: Μαρία Δούρου / VASISTAS
Ταυτόχρονος υπερτιτλισμός: Γιάννης Παπαδάκης
Παραγωγή: Στέγη Ιδρύματος Ωνάση
Συμπαραγωγή: ERT Emilia Romagna Teatro (Ιταλία)
ΜΑΝΙΑ ΖΟΥΣΗ
