Είναι, ασφαλώς, από τους γνωστότερους, μαζί μ’ εκείνον της Μήδειας, μύθους της αρχαιότητας. Μόνο που ο Ευριπίδης, αφηγούμενος στην τραγωδία του «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» την ιστορία των Ελλήνων που θέλουν να πλεύσουν προς την Τροία, και τη σκληρή απαίτηση των θεών προκειμένου να φυσήξει ούριος άνεμος για να σπρώξει τα πλοία τους, αγγίζει πολλά και σύνθετα θέματα -της εξουσίας, του ήθους της πολιτικής, της ζωής, του έρωτα και του θανάτου. Τρεις από τους πιο ταλαντούχους ηθοποιούς της γενιάς τους (η Αθηνά Μαξίμου, η Λένα Παπαληγούρα και ο Αιμίλιος Χειλάκης), πάνω σε τεράστια ξύλινα βάθρα που κινούνταν πάνω σε ρόδες και με τη βοήθεια του χορού (σκηνικά-κοστούμια Κωνσταντίνος Ζαμάνης), ανέλαβαν να ερμηνεύσουν όλα τα βασικά πρόσωπα του ευριπίδειου κειμένου. Ο καθένας από δύο. Η Αθηνά Μαξίμου έγινε Μενέλαος και Κλυταιμνήστρα, η Λένα Παπαληγούρα έγινε Γέροντας και Ιφιγένεια και ο Αιμίλιος Χειλάκης έγινε Αγαμέμνων και Αχιλλέας.
Και οι τρεις, στην αρχή της παράστασης, εμφανίζονται πάνω σ’ αυτά τα κινούμενα βάθρα ακίνητοι, σαν αγάλματα. Τους υποδέχεται ο χορός των κοριτσιών της Χαλκίδας, που με την καθοριστική συμβολή της μουσικής του Σταμάτη Κραουνάκη και με μόνο μουσικό όργανο ένα ακορντεόν επί σκηνής, αφηγείται τα πριν και τα μετά, αναρωτιέται, απορεί, συμπάσχει, αγωνιά. Έχει τον ρόλο που χορού δηλαδή, τον ρόλο του δήμου, των πολιτών. Και είναι τα τραγούδια που τραγουδάει ο χορός, ποιήματα του Γιώργου Μπλάνα, μελοποιημένα, ειδικά για την παράσταση, από τον Σταμάτη Κραουνάκη. Και η ιστορία του φιλόδοξου και δεσποτικού Αγαμέμνονα αρχίζει να ξετυλίγεται. Και μαζί ξετυλίγονται τα πάθη εκείνης (;) της κοινωνίας. Τα διλήμματα των αρχόντων, τα κριτήρια με τα οποία παίρνουν τις αποφάσεις τους, ακόμα κι όταν αυτές πλήττουν το πιο βαθύ τους συναίσθημα, τους πιο ακριβούς δεσμούς αίματος, τις σκοπιμότητες που υπηρετούν με κάθε μέσον, «τα ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα» μέσα στα οποία κρύβουν τους πραγματικούς σκοπούς τους, την απόλυτη αδιαφορία για αξίες, αρχές, ήθος. Τον εγκλωβισμό στην εξουσία, δηλαδή και την απεμπόληση της ευθύνης.
Όλα αυτά θίγει ο Ευριπίδης, όλα αυτά θίγονται στην παράσταση με εξαιρετικά εύγλωττο τρόπο, χάρη και στην ποιητική, πάντα, μετάφραση του Γιώργου Μπλάνα. Και ο λόγος του, ο σύγχρονος λόγος του, η «γέφυρά» του με τον λόγο του Ευριπίδη, μπολιασμένη και με άλλα κείμενα, που έβαλαν οι σκηνοθέτες της παράστασης Αιμίλιος Χειλάκης και Μανώλης Δούνιας, (μέχρι στίχος του Διονύσιου Σολωμού ακούστηκε -«γλυκιά η ζωή/ κι ο θάνατος μαυρίλα»-), αλλά απολύτως χωνεμένα μέσα σ’ αυτήν, φτάνει κατευθείαν στο κοινό της κάθε παράστασης που έχει περιοδεύσει μέχρι σήμερα σε όλη σχεδόν την Ελλάδα.
Είδα την παράσταση χθες Τετάρτη στο Δημοτικό Θέατρο της Ηλιούπολης, χωρητικότητας 1.200 θέσεων. Ήταν ασφυκτικά γεμάτο. Και κανείς από τους θεατές δεν κουνήθηκε, δεν σάλεψε, δεν έβγαλε να χαζέψει το κινητό του. Μετείχαν όλοι ο θεατές στην ιστορία της Ιφιγένειας, που μεγαλώνει και μεστώνει σ’ αυτή την τρομακτική στιγμή της ζωής της, που αντιλαμβάνεται το ψέμα και τον πραγματικό λόγο της θυσίας στην οποία πρόκειται να υποβληθεί ακουσίως, που αναγνωρίζει ότι «με λόγια τρέφεται ο διχασμός», που αναλαμβάνει το κόστος και την ευθύνη. Γιατί αυτό είναι το ζητούμενο σ’ αυτή την ιστορία: Κάποιος που θα αναλάβει την ευθύνη την λόγων, των πράξεων, των αποφάσεων. Γιατί πάντα αυτό είναι το ζητούμενο… Κι από αυτό το σημείο ξεκινούν οι διχασμοί…
Ήταν μια παράσταση ανάλαφρη, αλλά διόλου αβαθής. Ήταν μια παράσταση με σκέψη και γνώση, που έτερπε και καλούσε σε σκέψη, που είχε πολλά και δύσκολα θέματα που σε καλούσε να τα σκεφτείς, αλλά χωρίς να το επιδεικνύει, με ξεχωριστούς συντελεστές στην κάθε θέση (με πρώτους τους τρεις ηθοποιούς, κανέναν δεν μπορώ να ξεχωρίσω), που ήθελε η ιστορία της Ιφιγένειας, αλλά και η ιστορία των ανθρώπων της εξουσίας να φτάσει αβίαστα στον σημερινό θεατή, που επεδίωκε, και απ’ ό,τι φάνηκε το πέτυχε, να κάνει τους σημερινούς θεατές να αναγνωρίζουν όψεις της δικής τους κοινωνίας και πολιτείας σε φράσεις όπως «κουφάθηκε ο άνθρωπος βαθιά από τις ιαχές της ανομίας. Και το χειρότερο είναι ότι το συνηθίζει».
Μια παράσταση αρχαίου δράματος που μετέφερε με τον καλύτερο τρόπο το τότε στο σήμερα.
Μια παράσταση που μόλις έγινε γνωστό ότι θα μπορέσει να δει το κοινό της Αθήνας και στο Ηρώδειο την Τρίτη 12 Σεπτεμβρίου. Εν τω μεταξύ όμως, έχει ακόμα παραστάσεις σε θέατρα της Αττικής και της περιφέρειας. Δείτε πιο κάτω το υπόλοιπο πρόγραμμα της περιοδείας.
Όλγα Σελλά
Απόψε Πέμπτη 31 Αυγούστου στο Δημοτικό Θέατρο Μ. Θεοδωράκη στο Μενίδι, Παρασκευή 1η Σεπτεμβρίου στο Θέατρο Μοσχοποδίου στην Θήβα, το Σάββατο 2 Σεπτεμβρίου στο Δημοτικό Αμφιθέατρο Θανάσης Βέγγος στον Κορυδαλλό, την Τετάρτη 6 Σεπτεμβρίου στο Θέατρο Αλίκη Βουγιουκλάκη στα Βριλήσσια, την Δευτέρα 18 Σεπτεμβρίου στο Δημοτικό Θέατρο “Αλέξης Μινωτής” στο Αιγάλεω
Ταυτότητα
Μετάφραση: Γιώργος Μπλάνας
Σκηνοθεσία: Αιμίλιος Χειλάκης – Μανώλης Δούνιας
Μουσική: Σταμάτης Κραουνάκης
Σκηνικά – Κοστούμια: Κωνσταντίνος Ζαμάνης
Φωτισμοί: Νίκος Βλασόπουλος
Κίνηση: Αγγελική Τρομπούκη
Βοηθός Σκηνοθετών: Αλέξανδρος Βάρθης
Μουσική Διδασκαλία: Άννα Λάκη
Βοηθός Σκηνογράφου: Βάσια Χριστοπούλου
B Bοηθός Σκηνοθετών: Μαρία Χανδρά
Πρωταγωνιστούν
Αιμίλιος Χειλάκης, Αθηνά Μαξίμου, Λένα Παπαληγούρα
και οι Δήμητρα Βήττα, Ελεάνα Γεωργούλη, Σμαράγδα Κάκκινου, Άννα Κλάδη, Άννα Λάκη, Βάσια Λακουμέντα, Φραγκίσκη Μουστάκη, Δώρα Στυλιανέση, Μαρία Τζάνη.
