Το έργο του Γάλλου Gerald Sibleyras, «Ηρωες», γράφτηκε το 2003. Στο διάστημα αυτό έχει διακριθεί στη Γαλλία και έχει ήδη παρουσιαστεί και εκτός των συνόρων της (στη Ρωσία, στο θέατρο Vakhtangov στην Ρωσία σε σκηνοθεσία του Rimas Touminas και στο Λονδίνο, στο West End). Φέτος, το έργο μεταφράστηκε από τη Μαριάννα Τόλη, σκηνοθετήθηκε από τον Νικίτα Μιλιβόγιεβιτς και παρουσιάζεται ήδη στο Νέο Θέατρο Βασιλάκου.
Το έργο έχει μιαν απλή, φαινομενικά, ιστορία. Παρακολουθούμε, τρεις βετεράνους στρατιωτικούς προς το γέρμα της ζωής τους, που ζουν σ’ έναν οίκο ευγηρίας, να ονειρεύονται πώς θα φύγουν από εκεί, πώς θα κάνουν περιπλανήσεις και ταξίδια μακρινά και μαγικά. Τα όνειρά τους μένουν μόνο όνειρα, αφού οι φυσικές τους δυνάμεις τους έχουν εγκαταλείψει προ πολλού. Όχι όμως η φαντασία, οι επιθυμίες και τα όνειρα. Είναι ένα έργο με χιούμορ, συχνά πικρό χιούμορ, που αγγίζει με τρυφερότητα και κατανόηση αυτά που συμβαίνουν στον ψυχισμό των ανθρώπων της τρίτης ηλικίας και κυρίως αγγίζει τη συμφιλίωση με την ανθρώπινη σωματική αδυναμία. Διόλου εύκολο θέμα.
Στη σκηνή του έχει στηθεί ένα πολύ απλό πατάρι, που παραπέμπει στη βεράντα του χώρου όπου ζουν οι τρεις υπερήλικες (σκηνικά Γιώργος Γαβαλάς). Έπιπλα βεράντας: ένα τραπέζι και τρεις καρέκλες, μία για τον καθένα, αλλά μία συγκεκριμένη. Δεν μπορεί να καθίσει κανείς τους όπου θέλει. Υπάρχει και το άγαλμα ενός σκύλου, ο «τέταρτος» της παρέας, που έχει τον δικό του… ρόλο σ’ αυτή την ιστορία. Αυτός ο… σκύλος είναι εκείνος που «τσεκάρει» την επαφή του καθενός με την πραγματικότητα.
Ο Νικίτα Μιλιβόγιεβιτς επέλεξε τρεις έμπειρους και δημοφιλείς ηθοποιούς για να ζωντανέψουν αυτούς τους τρεις γκρινιάρηδες και παράξενους ήρωες και να αφηγηθούν την ιστορία του Gerald Sibleyras: τον Ιεροκλή Μιχαηλίδη, τον Δημήτρη Πιατά και τον Γιάννη Φέρτη. Και βασίστηκε εν πολλοίς στο ταλέντο τους και στην εμπειρία τους. Όλες οι αποχρώσεις του κειμένου, όλες οι μικροανατροπές, όλες οι χιουμοριστικές καταστάσεις, όλες οι «εντάσεις» και οι «συγκρούσεις», όλες οι μελαγχολίες, πέρασαν στην πλατεία μέσα από τους τρεις ηθοποιούς. Οι «Ήρωες» είναι, αναμφίβολα, ένα έργο «στατικό», όπως ακριβώς η ζωή των τριών υπερηλίκων, κι ας ονειρεύονται την κίνηση και την περιπέτεια. Έχω την αίσθηση όμως ότι ο επίσης έμπειρος Νικίτα Μιλιβόγιεβιτς, που μας έχει χαρίσει μερικές σπουδαίες παραστάσεις, βασίστηκε ιδιαιτέρως στην εμπειρία των τριών ηθοποιών και στη δύναμη του κειμένου.
Κάπως «φάλτσο» έκαναν και τα κοστούμια (Μιχάλης Σδούγκος), που δεν παρέπεμπαν ακριβώς σε ένοικους γηροκομείου, αλλά σε μέλη βρετανικού club. Ασφαλώς οι τρεις γέροντες αξιωματικοί δεν παρέπεμπαν σε κάποιους παραιτημένους λαϊκούς παππούδες, αλλά σε ανθρώπους που είχαν ζήσει δραστήρια και περιπετειώδη ζωή και… είχαν ζήσει τη ζωή τους. Αλλά μάλλον παραήταν κομψοί και μοντέρνοι.
Οι «Ήρωες» είναι ένα έργο γλυκόπικρο, ένα έργο που σε κάνει να γελάς και την επόμενη στιγμή να μελαγχολείς. Αλλά είναι ένα έργο που προσεγγίζει με αγάπη και χάδι την τρίτη ηλικία, τις ανάγκες και τις αγωνίες της. Η παράσταση στο Νέο Θέατρο Βασιλάκου σεβάστηκε το κείμενο απολύτως, στηρίχτηκε στη δύναμή του αλλά και στους τρεις πρωταγωνιστές της. Θα ήταν αδικία να μην ξεχωρίσω τον Δημήτρη Πιατά, ο οποίος παρότι συχνά κατέφυγε σε όσα καλά γνωρίζει, μετέδωσε την γκάμα των συναισθημάτων του ήρωα που υποδυόταν με περισσότερες αποχρώσεις, χωρίς να παραλείπει τη σοφία και την καρτερικότητα της τρίτης ηλικίας. Ο πιο νεάζων απ’ όλους ήταν ο Ιεροκλής Μιχαηλίδης (εδώ φάνηκε περισσότερο το φάλτσο των κοστουμιών). Όσο για τον Γιάννη Φέρτη, ίσως επειδή τον έχουμε πάντα στο νου μας ως τον ζεν πρεμιέ (αδύνατον να φύγουμε από αυτή την εικόνα), πιθανότατα να μη θελήσαμε να συμφιλιωθούμε με την εικόνα του απόμαχου γέροντα, με κενά μνήμης, την οποία υποδύθηκε.
Όμως, εν τέλει, ήταν μία παράσταση που μας βοηθάει να κατανοήσουμε τους εαυτούς μας και το μέλλον μας, να κατανοήσουμε την τρίτη ηλικία.
ΟΛΓΑ ΣΕΛΛΑ
