Το κείμενο του Κωνσταντίνου Μίχου, γράφτηκε πριν την πρεμιέρα της παράστασης «La Strada», που παίζεται στο Θέατρο Βικτώρια και στην οποία υπογράφει τη χορογραφία.
Σε αυτό ο γνωστός χορογράφος μιλά για το πώς αντιμετωπίζεται γενικώς η χορογραφία στο θέατρο, επισημαίνοντας παράλληλα το ιδιαίτερο κλίμα που βρήκε στην «παρέα» των συντελεστών του «La Strada». Σε επικοινωνία που είχαμε μαζί του, μας είπε ότι μπορούμε να κρατήσουμε ότι θέλουμε από το κείμενο που έγραψε. Είναι όμως τόσο πηγαίο και αυθόρμητο που δεν μπορέσαμε να αφαιρέσουμε σχεδόν τίποτα.
Το κείμενο του Κωνσταντίνου Μίχου
«Αρκετοί φίλοι με ρωτούν γιατί δεν χορογραφώ συχνά για το θέατρο. Η πραγματικότητα είναι ότι έχω δοκιμάσει να συνεργαστώ με σκηνοθέτες θεάτρου και τις περισσότερες φορές κατέληγα να πηγαίνω επί ώρες στις πρόβες και να μην κάνω τίποτα
Η ιδέα του χορογράφου σαν τεχνίτη μου φαινόταν αδιανόητη. Τι σημαίνει το «εδώ θέλουμε να κοιτάξεις την κινησιολογία»; σαν να ζητούν να κάνω ένα μερεμετάκι ηλεκτρολόγου, σαν κάποιος που δεν θέλει να λερώσει τα χέρια του να σου λέει εδώ έχουμε ένα χορευτικό και θέλουμε τα φώτα σου. Πως είναι δυνατόν καλλιτέχνες να πιστεύουν ότι ένα τμήμα του έργου μπορεί να φτιαχτεί χωρίς την συνύπαρξη κατά την σύλληψη του; λες και ο χορός δεν είναι πρώτη ύλη αλλά φιοριτούρα; Έπιανα τον εαυτό μου να σκέφτεται «σηκωθείτε φύγετε μια στιγμή να φτιάξω εγώ όλο το έργο και μετά ελάτε και κρατήστε ότι θέλετε».
Το επόμενο πρόβλημα που αντιμετωπίζεις στο θέατρο, μετά τη μη αναγνώριση του ολικού χαρακτήρα του χορογράφου είναι η ανεπαρκής εκπαίδευση των ηθοποιών, ναι – ναι όλοι λένε «το σώμα το σώμα» και μετά στις σχολές θεάτρου κάνουν μπαλέτο για γραμμές και τζαζ για να προετοιμαστούν για το τωρινό Εθνικό, (μειδίαμα υπομονής). Αυτή η παγιωμένη κατάσταση ορίζει τα όρια, του τι μπορείς να ζητήσεις από τους ηθοποιούς αλλά και της υπομονής των ηθοποιών, που όσο και καλοδιάθετοι να είναι προς εσένα, καθώς πλησιάζει η πρεμιέρα γυρνάνε στο «να πω τα λόγια σωστά».
Όταν μου τηλεφώνησε η Κάτια Γέρου να περάσω να “βοηθήσω” στο ανέβασμα του Λα Στράντα φοβήθηκα ότι θα αντιμετωπίσω τα ίδια και ότι πιθανά θα έπρεπε να βρω τρόπο να πω όχι ή να έχω ελάχιστη παρουσία. Όμως η Κάτια είναι συντρόφισσα, όχι δεν εννοώ το αριστερό παρελθόν, αλλά την άμεση ανταπόκριση της να συμμετάσχει στην παράσταση μου στα Προσφυγικά το 2003. Και έτσι πήγα ένα απόγευμα στο θέατρο Βικτωρια, συγκρατημένος. Και βρέθηκα σε μια τρυφερή παρέα ανθρώπων, που με περίμεναν ανοικτοί σε ότι διαολιά σκεφτόμουν.
Η Κάτια σαν ένας Κασπαρ Χάουζερ με κινησιολογία τετραπληγικού μπούτο; ο τρελός Νίκος Νίκας αντίθετα από την ταινία να εκτεθεί σαν ένας επηρμένος εγωμανής καλλιτέχνης; πως θα καταρρεύσει στο τέλος ο Τζαμπανο του Θανάση Κουρλαμπά χωρίς να θυμηθούμε τον Αντονυ Κουίν; πως συνολικά δεν θα θυμίσουμε το έργο του Φελίνι που ήταν πολύ γλυκερό για το γούστο μου, από τους Ιταλούς εγώ ταυτίζομαι με τον Αντονιόνι, θα βάλουν λίγο θόρυβο αλα Τομ Γουέιτς στην γλύκα της μουσικής που έχουν συνθέσει και παίζουν ο Λεωνίδας και ο Μέλιος, ενώ παράλληλα θα αντέξουν να κρεμιούνται από σίδερα; πως το σώμα του ακροβάτη Κίμωνα θα αποκτήσει βάρος; το περπάτημα των φλαμίνγκο ή της καμηλοπάρδαλης ταιριάζει στη πόρνη της Έφης; θα διαφοροποιήσει η πανταχού παρούσα Ευγενία Μαραγκού το σώμα μιας καλόγριας από αυτό μιας ξαναμμένης χήρας και μιας ζογκλέρ, ενώ ταυτόχρονα θα συζητούμε την έννοια της εντροπίας στην μέθοδο μου;
Το μέτρο της παρουσίας ενός χορογράφου σε ένα έργο βγαίνει από την εξίσωση όπου χ τα εκατοστά της απόστασης που κάθεται κοντά στον σκηνοθέτη, ψ ο αριθμός που τα κεφάλια τους θα σκύψουν για να μιλήσουν μέσα στο σκοτάδι, υ ο χρόνος ανταπόκρισης όταν ο ένας προτείνει στον άλλο μια ιδέα.Και ο Βασίλης Νικολαΐδης ήθελε να κάθομαι δίπλα του, σκύβαμε να μιλήσουμε και βρίσκαμε να λέμε τα ίδια ταυτόχρονα.
Το βάρος της δουλειάς ενός χορογράφου φαίνεται από την αλληλοεμπιστοσύνη που έχει με τον σκηνοθέτη και εγώ έπιασα τον εαυτό μου να τον εμπιστεύομαι λες και είναι ο Κάπτεν Ζαν Λουκ Πικάρντ. Καθισμένος στην καρέκλα του κυβερνήτη διαστημόπλοιου, ο Βασίλης παρά τα 40 χρόνια παραστάσεις θεάτρου και όπερας δεν τον ξέρει αλλά είναι ίδιοι στην έμπειρη ηρεμία τους και εμένα μου άρεσε να είμαι μόνο ο Τσέχωφ (ο Παβελ, ο σπιρτόζος πλοηγός από το Σταρ Τρεκ ντεεε…).
Το βάθος της παρουσίας ενός χορογράφου διακρίνεται στο πόσο έρχονται προς αυτόν οι ηθοποιοί καθώς πλησιάζει η ημέρα της πρεμιέρας. Εδώ και μέρες η παράσταση είναι έτοιμη, (σ.σ. Το κείμενο γράφτηκε πριν την πρεμιέρα του έργου) πηγαίνω και απολαμβάνω το πως έχει αρχίσει να φουσκώνει, οι ηθοποιοί σαν τα δόντια του Δράκοντα γιγαντώνονται. Όμως ακόμα και δυο μέρες πριν την πρεμιέρα, η Κάτια θα προστρέξει για λεπτομέρειες όχι μόνο στην κίνηση, ο Νίκος σημειώνει στο τετράδιο του ακόμα και ανάσες, ο Θανάσης θα δοκιμάσει την νέα μου αλλαγή, δεν ξέρει ότι όταν του λέω κάτι όσο και τρελό όσο και τελευταία στιγμή προσβλέπω στο αν θα περάσει, αν θα αντέξει την κριτική του, ψημένου στο θέατρο είκοσι χρόνια.
Ο χορός, είναι μια τέχνη με την γλώσσα έξω, διότι η γνωστή παπαριά που όλοι αναμασούν ότι μία κίνηση λέει την αλήθεια χιλίων λέξεων, δεν οδηγεί σε υπαινικτικότητα αλλά σε επιδεικτικότητα. Το να χορογραφείς σε θέατρο είναι σαν να έχεις τσάμπα δοκιμαστήριο ιδεών και ένα καθρέφτη κοινωνικότητας. Τι είναι ένας χορογράφος στο θέατρο, παρά ένας σκηνοθέτης με μέσο την κίνηση; τι είναι η κινησιολογία στο θέατρο παρά μια ευκαιρία να δούμε αν η τέχνη μας μπορεί να επικοινωνήσει σε ένα περιβάλλον όπου το νόημα και η κοινωνική σύνδεση είναι γενεσιουργός αιτία. Τι είναι ένας χορογράφος παρά ένα επιπλέον μάτι, ένας καρβουνιάρης ιδεών, ένας παρατηρητής πορείας.
Και έτσι πήγα ένα απόγευμα στο θέατρο Βικτώρια, και έτσι με δέχτηκαν δίπλα τους. Και έτσι κατέληξα να “βοηθήσω” σε μια παράσταση, όπου η δημιουργία της συνέπεσε με βράδια που πέρασα μαζί με ταλαντούχους φίλους ανταλλάσσοντας ευφυολογήματα και συγκίνηση.
Φυσικά όσοι έχετε λιμάρει το νύχι σας, θα πείτε: γιατί αυτή η παράσταση, αν είναι τόσο καλή δεν παίζεται σε ένα μεγάλο θέατρο σουπερ μάρκετ κεντρικών δρόμων, ώστε να έχετε ένα σίγουρο έσοδο/αμοιβή; Διότι όλοι είμαστε στον δρόμο, διότι όσο άγρια και να φερθώ μπορώ και να κλάψω, διότι ακόμα θυμάμαι όλους τους ανθρώπους που πλήγωσα και μου λείπουν. Διότι δεν υπάρχει συγχώρεση. Λύτρωση βρίσκουμε στην αναγνώριση.
Κωνσταντίνος Μίχος
