«Τις πρόβες τις ξεκινήσαμε με το ερώτημα ποιος είναι ήρωας – αντιήρωας και ποιος αφανής ήρωας», αναφέρει στο artplay.gr η Θεανώ Μεταξά με αφορμή την παράσταση «Ένας ακόμη ήρωας» που εμπνεύστηκαν από κοινού με τον Ηλία Βογιατζηδάκη και ανεβαίνει από στο Bios.
«Τελικά τα κείμενα που διαλέξαμε, μιλάνε για ανθρώπους που υπομένουν μια δύσκολη κατάσταση που για καιρό τους ταλαιπωρεί και η οποία καθορίζεται από το κοινωνικό κατεστημένο και τη γνώμη των “άλλων”.
Συνήθως οι άνθρωποι θεωρούν ήρωα αυτόν που κάνει μία ύστατη Ηρωική πράξη, δηλαδή κάνει κάτι πολύ συγκεκριμένο, για πολύ συγκεκριμένο διάστημα και υποτίθεται ότι αυτή η πράξη χαρακτηρίζει όλη την ύπαρξή του, όλη τη φύση του. Δηλαδή εγώ o τάδε ξαφνικά μπαίνω μπροστά σε έναν πυροβολισμό, και σώζω ένα παιδί. Αυτό με κάνει ήρωα.
Υπάρχει και μία άλλη προσέγγιση. Φαντάσου έναν άνθρωπο σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης που υπομένει για τρία χρόνια κάθε μέρα το ενδεχόμενο να μπει σε έναν φούρνο και να πεθάνει. Αυτός ο άνθρωπος όχι για μία ημέρα, αλλά για τρία χρόνια ζει και επιβιώνει με αυτή τη συνθήκη. Και αυτή δεν είναι μία στιγμιαία πράξη, είναι μία κατάσταση και συνθήκη της ύπαρξης του μια ακραία συνθήκη που τον κάνει να γίνει κάτι διαφορετικό από αυτό που ήταν.
Αυτό που με ενδιαφέρει περισσότερο δεν είναι ο ίδιος που ξεχωρίζει, αλλά αυτοί που τον ξεχωρίζουν, από πού προέρχεται η ανάγκη να ξεχωρίσεις κάποιον, πώς του φέρεσαι πριν και μετά, πώς λειτουργεί η αποθέωση ή η αποκαθήλωσή του. Τι είναι και πώς λειτουργεί το κοινωνικό κατεστημένο και πώς η κοινή γνώμη, τα κείμενα του “Μr freeman” αφορούν αυτόν τον προβληματισμό.
Δηλαδή πέρα από το ποιος είναι ο ήρωας, μ’ ενδιαφέρει κι η διάσταση του ποιος ανακηρύσσει τον ήρωα. Αυτόν που κρίνει αν κάποιος είναι ήρωας ή όχι. Αυτός που ανακηρύσσεται ήρωας τί απολαμβάνει; Αναγνώριση και δόξα. Αυτοί που ανακηρύσσουν τον ήρωα τι απολαμβάνουν, τι παίρνουν μέσα από αυτή την πράξη.
Δεν είναι ότι μια κοινωνία γενικά και αόριστα θεωρεί κάποιον ήρωα. Ορισμένοι από αυτή την κοινωνία θεωρούν ορισμένους άλλους, ήρωες Πχ ένας δεξιός θεωρεί ήρωες τους αστυνομικούς. Ένας αριστερός, θεωρεί ήρωα έναν βιοπαλαιστή, έναν άνεργο που μεγαλώνει και δύο παιδιά. Ποιος είναι αυτός τελικά που ανακηρύσσει κάποιον ή κάποια ήρωα. Είναι ένας άνθρωπος που είναι βαθειά αλτρουιστής ή βαθειά εγωιστής;
Ηλίας Βογιατζηδάκης
Επιλέξαμε να έχουμε ένα ευρύ πλαίσιο έρευνας γύρω από την έννοια του ήρωα· όχι απαραίτητα του ανθρώπου που φτάνει στην αυτοθυσία για κάποιο μεγάλο ιδανικό ή για το κοινό συμφέρον, αυτού που γίνεται πρότυπο για τους άλλους και μ’ έναν τρόπο έχει πια δικαιωθεί, όσο γι’ αυτούς που παλεύουν να δικαιώσουν την ύπαρξη τους σε έναν κόσμο που έχει φτιαχτεί για τους δυνατούς. Τους ήρωες συνήθως τους βλέπουμε σε αγάλματα που έχουν φτιαχτεί γι’ αυτούς σε κεντρικές πλατείες ή τους αποδίδουμε τιμές και στεφάνια ενώ αυτοί είναι άνθρωποι μόνοι, απογοητευμένοι, ίσως αδύναμοι να υπερασπιστούν τον εαυτό τους απέναντι στη βία που εισπράττουν και ίσως καταδικασμένοι να ηττηθούν από τους άλλους, τους πιο δυνατούς. Ωστόσο είναι κι αυτοί σε κάτι γενναίοι. Στο να μπορούν να ξανασηκωθούν όρθιοι παρά τις αντιξοότητες που είναι επιβεβλημένες, να μιλούν ειλικρινά και να ζουν τη ζωή –που ο δρόμος για την ευτυχία είναι μακρύς. Είναι άνθρωποι ασήμαντοι, που δεν είναι ήρωες και κανείς δε θα σκεφτόταν να τους στήσει ένα άγαλμα. Με αυτή λοιπόν τη λογική, ερχόμαστε εμείς να στήσουμε έναν εναλλακτικό «ανδριάντα» για αυτούς στη σκηνή, να δείξουμε μια «φέτα» από τη ζωή τους –που άλλοτε κινείται στη σφαίρα του δημόσιου λόγου και άλλοτε στη σφαίρα του ιδιωτικού. Ερχόμαστε στη σκηνή όχι μόνο για να βάλουμε τα λόγια τους στο στόμα μας όσο και να τους αμφισβητήσουμε, να τους υπερασπιστούμε ή να τους αποκηρύξουμε. Κι όλ’ αυτά όχι απαραίτητα εμείς –δηλαδή η Θεανώ, ο Γιώργος, η Μυρτώ, ο Ηλίας– όσο η κοινή γνώμη, δηλαδή ο ρυθμιστής της κοινωνικής ζωής, που είμαστε όλοι μας και που πολλές φορές και ειδικά κάτω απ’ την ομπρέλα της ανωνυμίας επαινούμε ή απορρίπτουμε –κάτι σαν αυτό που συμβαίνει δηλαδή κατά κύριο λόγο στον κόσμο του ίντερνετ. Η ροή της παράστασης θέλαμε να δημιουργεί ερωτήματα που κι εμάς μας απασχόλησαν κατά τη διάρκεια της έρευνας και των προβών, όπως το αν είναι δυνατό να δικαιωθεί ένας ακόμη ήρωας, «ποιος είναι ήρωας» ή «αν υπάρχουν» αληθινοί ήρωες. Μήπως είναι απλά η ανάγκη μας να πιστεύουμε στους δυνατούς ή σ’ αυτούς που έχουν υπερδυνάμεις; Προκειμένου να μιλήσουμε για όλα αυτά έχουμε αντλήσει –παραφρασμένο ως επί το πλείστον– υλικό από τη σύγχρονη δραματουργία, από το διαδίκτυο, όπως επίσης έχουμε βασιστεί σε ένα διήγημα του Ντίνου Χριστιανόπουλου, ένα διήγημα της Γαλάτειας Καζαντζάκη, μια νουβέλα του Σάλιντζερ, κινούμενα σχέδια, πολλή μουσική και άλλα πολλά που προέκυψαν από αυτοσχεδιασμούς. Έχουμε επιλέξει συνειδητά, κείμενα αρκετά διαφορετικά το ένα από το άλλο, ως προς το ύφος ή τη γραφή διότι όλη αυτή η ποικιλότητα εκφράζει καλύτερα και τη λογική του πολυσυλλεκτικού σύμπαντος που θέλαμε να στήσουμε επί σκηνής –του ψηφιδωτού. Βάζοντας στη συνέχεια κάποιους περιορισμούς, που είναι αναγκαίοι, επιλέξαμε πως όλοι αυτοί οι αντιήρωες κινούνται σε έναν κόσμο που οι μισοί είναι οι αγοραστές και οι άλλοι μισοί πουλιούνται, σ’ έναν κόσμο δηλαδή σαν κι αυτόν που ζούμε σήμερα.
Για τον Ντίνο Χριστιανόπουλο
Αυτό που με συγκινεί πολύ στον Χριστιανόπουλο είναι που έχει καταφέρει να μιλήσει μέσα απ΄ τα ποιήματα και τα πεζά του, με τον πιο απλό και ευαίσθητο τρόπο, για τον έρωτα, τη μοναξιά –για τον έρωτα που τελικά οδηγεί στη μοναξιά. Έχει μιλήσει για όλους αυτούς που μάλλον δεν ανήκουν πουθενά. Με συγκινεί όπως εκφράζει στα ποιήματα του την αίσθηση του εφήμερου· που έχει άλλοτε γλυκιά και άλλοτε πικρή γεύση. Η γοητεία της Θεσσαλονίκης, τα ρεμπέτικα –που σχεδόν ακούς όταν διαβάζεις τα διηγήματα του. Στα έργα του σχεδόν πάντα εκφράζεται και ο ‘κοινωνικός περίγυρος’, αυτός ο περίγυρος που σχολιάζει τα πάντα, που επικρίνει και πληγώνει. Κάποιες φορές μπορεί να εξυμνεί, μα ακόμη και τότε μοιάζει να μην έχει νόημα –φαίνεται σαχλό και υποκριτικό. Μάλιστα και ο ίδιος ο Χριστιανόπουλος αν και έχει κυνηγηθεί πολύ σε άλλες εποχές , σήμερα, αρνείται πεισματικά τις διακρίσεις και τα βραβεία που του δίνονται. Αν και συγκεκριμένα εγώ, συμβαίνει –μέσω της παράστασης «Ένας ακόμη ήρωας»– να καταπιάνομαι για δεύτερη φορά με έργο του Χριστιανόπουλου στη σκηνή –η πρώτη φορά ήταν με τα «Χταποδάκια και άλλα διηγήματα»– δεν έχω την απάντηση στο πώς γίνεται ο Χριστιανόπουλος θέατρο. Δε νομίζω βέβαια πως υπάρχει κάποιος μαγικός τρόπος που γίνεται ο Χριστιανόπουλος –ή οποιοσδήποτε άλλος συγγραφέας– θέατρο. Περισσότερο σημασία έχει να κατανοήσεις ή να αγαπήσεις τον κόσμο του και να βρεθεί ο λόγος για τον οποίο εντάσσεις αυτό το κείμενο στην παράσταση. Έτσι βρίσκεται και ο τρόπος. Στη δική μας περίπτωση αυτό έγινε· αγαπήσαμε τον κόσμο και του ήρωα και του ποιητή. Θέλαμε να φτιάξουμε μια ατμόσφαιρα γύρω απ’ αυτό, ένα μικρό σύμπαν, να ακουστεί ο λόγος του διηγήματος, να πάρει ζωντάνια, να σκιαγραφηθεί αυτό το πρόσωπο του διηγήματος –που επιλέξαμε να είναι και στην παράσταση μας ποιητής. Αυτός λοιπόν, ο ήρωας-ποιητής, δε θα μπορούσε να μην είναι σ’ αυτήν την «ελεγεία» ή να μην παραβρεθεί σ’ αυτήν την τελετή –όπως ονομάζουμε τη συνθήκη της παράστασης μας. Και είναι συμβολικό που έρχεται στη σκηνή, όχι για να πάρει κάποιο βραβείο ή να τιμηθεί. Τί να το κάνει το άγαλμα ή την τιμητική πλακέτα; Έτσι κι αλλιώς κάνει το πιο γενναίο πράγμα, αφού –ακόμα και χωρίς καμιά παράτολμη ή σπουδαία πράξη– καταφέρνει να υπερασπιστεί, ολομόναχος, την αλήθεια του ως το τέλος. Κι αν τελικά γονατίζει ή πέφτει ως το πάτωμα, έχει τη δύναμη να ξανασηκωθεί.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ
«Ένας ακόμη ήρωας»
μια ελεγεία για τον αδύναμο άνθρωπο
Δευτέρα – Τρίτη 21:00
BIOS main
Σύλληψη – Σκηνοθεσία:
Ηλίας Βογιατζηδάκης, Θεανώ Μεταξά
Ερμηνεία:
Ηλίας Βογιατζηδάκης, Θεανώ Μεταξά, Μυρτώ Πανάγου, Γιώργος Ορφανουδάκης
Δραματουργία: Παναγιώτα Κωνσταντινάκου
Σκηνικά: Πουλχερία Τζόβα
Κοστούμια: Άρτεμις Φλέσσα
Φωτισμοί: Νίκος Βλασόπουλος
Επιμέλεια κίνησης: Κατερίνα Τούμπα
Βοηθός σκηνοθέτη: Τζο Νασιοπούλου
Β΄ βοηθός σκηνοθέτη: Σοφία Ιωάννου
Φωτογραφίες – Video teaser: Oliwia Twardowska
Video trailer: Ρεβέκκα Βάρναλη
Υπεύθυνη επικοινωνίας: Φωτεινή Βενιέρη
Σχέδιο αφίσας: Σπύρος Αγγελόπουλος
Συμπαραγωγή BIOS
Πειραιώς 84 & Σαλαμίνος, Αθήνα
Τηλέφωνο: 210 3425335
Διάρκεια παραστάσεων: Δευτέρα 4 Δεκεμβρίου 2017 – Τρίτη 30 Ιανουαρίου 2018
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ : ΒΙΚΤΩΡΙΑ ΑΛΕΞ
