Για την παράσταση «Αρτώ / Βαν Γκογκ avec un pistolet» που παρουσιάζεται κάθε Σάββατο και Κυριακή στο Θέατρο Σημείο, γράφει στο artplay.gr η σκηνοθέτις Ιόλη Ανδρεάδη.
«Κανείς δε γεννιέται μόνος του. Κανείς δεν πεθαίνει μόνος του. Κανείς δεν αυτοκτονεί μόνος του.» Αντονέν Αρτώ
Από τον τίτλο ακόμη του δοκιμίου του «Βαν Γκογκ, ο αυτόχειρας της κοινωνίας», ο Αρτώ εμπλέκει στο θέμα της αυτοκτονίας του Βαν Γκογκ το κοινωνικό σύνολο. Μέσα σε κάθε θέατρο, εκπρόσωποι της κοινωνίας είναι και οι θεατές, συμβολικοί και πραγματικοί. Οι θεατές που φαντάζεται ο ηθοποιός και οι θεατές που βλέπει. Απ’ τη μεριά του, ο θεατής φαντάζεται με τη σειρά του. Φαντάζεται το πώς θα είναι κάτι που θα δει, ανάλογα με τις αναμνήσεις που ξυπνούν και τις σκέψεις που γεννιούνται από ένα τίτλο ή από ένα όνομα. Ο θεατής φαντάζεται και την ώρα που βλέπει μια παράσταση. Φαντάζεται έναν άλλο χώρο, έξω από τον θεατρικό, και κάποιες φορές, όταν μια παράσταση του αρέσει, ένα χώρο πέρα από τον θεατρικό. Ταυτόχρονα βλέπει και αυτό που συμβαίνει μπροστά του.
Μέσα στο έργο «Αρτώ – Βαν Γκογκ avec un pistolet» τίθεται ένα ζήτημα ταύτισης. Κατά πόσο είναι δυνατό να ταυτιστούν οι σημερινοί θεατές με την κοινωνία στην οποία απευθύνεται ο Αρτώ απ’ τη μια, και με την κοινωνία στην οποία έζησε ο Βαν Γκογκ απ’ την άλλη – πενήντα χρόνια πριν από τη διάλεξη του Αρτώ – και κατά συνέπεια κατά πόσο θα αναλάβουν μερίδιο της ευθύνης; Η σχέση ηθοποιού/σκηνής και ακροατηρίου/πλατείας είναι κάτι που ο σκηνοθέτης μπορεί να επηρεάζει πρώτα απ’ όλα με τη δική του συγκέντρωση σε κάτι. Σε κάτι συγκεκριμένο που θέλει να αναδείξει. Σε αυτή τη φάση ψάχνουμε με τον Ιωάννη Παπαζήση τις διάφορες αναλογίες: πόσο κεντρική είναι η θέση κάποιου στοιχείου, πόσο κεντρική είναι η θέση κάποιου άλλου. Το κατά πόσο ο Αρτώ κατηγορεί το θεατή, ή, πιο σωστά, τον θεωρεί συνυπεύθυνο, είναι μέρος αυτής την έρευνας. Το κατά πόσο ο θεατής στην Ελλάδα του σήμερα θα κάνει συνδέσεις με πρόσφατα βιώματα θα εξαρτηθεί.
Αυτό το έργο προέκυψε από ένα ενδιαφέρον για το Βαν Γκογκ που πρωτοπαρουσιάστηκε στην έκθεση The Real Van Gogh: The Artist and His Letters στο Λονδίνο και, τρία χρόνια μετά, από ένα ενδιαφέρον για τον Αρτώ που με έκανε να επισκεφτώ την έκθεση Van Gaugh / Artaud. Le suicide de la societe στο Παρίσι. Με μια περιέργεια για το γιατί να ασχολήθηκε ο Αρτώ με την αυτοκτονία του Βαν Γκογκ. Για το τι να έψαχνε να βρει. Ποια να ήταν η σχέση τους. Στη συνέχεια η πρόταση του Φώτη Καγγελάρη να παρουσιάσω κάτι στα πλαίσια του «Τέχνη και Τρέλα» μου έδωσε την ιδέα να φτιάξω ένα προσχέδιο του έργου. Αυτό παρουσιάστηκε ως θεατρικό αναλόγιο και έκτοτε το δούλεψα για την παράστασή μας.
Ιόλη Ανδρεάδη