Καταπιάστηκε εξ αρχής με τη μικροϊστορία, με τις μικροϊστορίες των ανθρώπων ο Γιάννης Καλαβριανός και στο «Γιοι και κόρες» και στις «Παραλογές» του. Έφτιαχνε εξ αρχής ο ίδιος τον καμβά των ιστοριών που θεατροποιούσε. Στην αρχή το έκανε αυτό με τα λόγια άλλων ανθρώπων, και τις σύγχρονες ιστορίες του. Αργότερα, στο «Αβελάρδος και Ελοΐζα» έσκυψε στη μεγαλύτερη ιστορία, τη λιγότερο γνωστή, και στα μυστήρια που έκρυβε. Στο τελευταίο έργο που έγραψε, τη «Γρανάδα» (παρουσιάζεται ήδη στο «Από Μηχανής Θέατρο») προχώρησε περισσότερο. Συνδύασε τη μικροϊστορία με τη μεγάλη ιστορία. Συνδύασε την ιστορία μιας σύγχρονης μεσοαστικής οικογένειας -μιας οποιασδήποτε- με την Ιωάννα της Καστίλλης ή αλλιώς την Ιωάννα την Τρελή όπως έμεινε γνωστή μέχρι σήμερα, και έφτιαξε ένα έργο που καταπιάνεται με το θέμα που απασχολεί ή θα απασχολήσει κάποια στιγμή τους πάντες: την απώλεια και τη διαχείρισή της. Και κυρίως με το χρόνο που χρειάζεται ο καθένας για να αποδεχτεί και να διαχειριστεί μιαν απώλεια.
Γιατί Γρανάδα; Γιατί με τη Γρανάδα συνδέεται και η Ιωάννα η Τρελή και κάποιοι από τους πρωταγωνιστές αυτής της ιστορίας. Ήταν ο προορισμός για την Ιωάννα την Τρελή και το ταριχευμένο σώμα του άντρα της, ήταν και ο τόπος όπου δύο από τα μέλη της σημερινής ιστορίας είχαν μνήμες ανεξίτηλες και μυστικά κρυμμένα. Δύο αδελφές (Έφη Σταμούλη και Φιλαρέτη Κομνηνού), ο σύζυγος της μίας, καθηγητής ιστορίας, (Γιώργος Γλάστρας σε μία από τις καλύτερες ερμηνείες του) τα παιδιά του ζευγαριού (Διαμαντής Αδαμαντίδης και Στέφη Πουλοπούλου) και η σύντροφος του νεαρού (Αλεξία Μπεζίκη). Το σκηνικό που έστησε η Ευαγγελία Θεριανού ένα μεσοαστικό σαλόνι με πολλά μικρά αντικείμενα (οι μνήμες που εναποθέτουμε στα διάφορα αντικείμενα που μας τριγυρίζουν, τα υλικά σπαράγματα της διαδρομής των ανθρώπων), και αντίγραφα έργων ζωγραφικής που συνδέονται με την ιστορία της Ιωάννας της Τρελής. Κυριαρχεί εκείνο του Φρανθίσκο Πραδίγια, που απεικονίζει την Ιωάννα την Τρελή να στέκεται πάνω από το φέρετρο του συζύγου της, στο δρόμο προς τη Γρανάδα, ένα έργο που σήμερα βρίσκεται στο Μουσείο Πράδο. Στο βάθος της σκηνής υπάρχει μια μεγάλη οθόνη. Κατά διαστήματα εμφανίζεται εκεί μια μορφή (η Ιωάννα, που υποδύθηκε μοναδικά η Λυδία Φωτοπούλου) που μιλάει για την ύλη, για τα άστρα, για το σύμπαν, για το χρόνο, για τη συνέχεια της ύλης στο σύμπαν.
Αυτή είναι σε γενικές γραμμές η «Γρανάδα» και η ιδέα του Γιάννη Καλαβριανού, ο οποίος επωμίζεται τα δύο βασικά στοιχεία μιας παράστασης: το κείμενο και τη σκηνοθεσία.
Σε ό,τι αφορά την παράσταση, είδα έμπειρους ηθοποιούς, δουλεμένους ρόλους, ρυθμό, έξυπνα ευρήματα. Από τους νεότερους ξεχώρισε ιδιαιτέρως η Στέφη Πουλοπούλου, ενώ η Αλεξία Μπεζίκη και ο Διαμαντής Αδαμαντίδης υπηρέτησαν σωστά τους ρόλους τους. Ήταν δώρο η εμφάνιση της Έφης Σταμούλη (από τις σπάνιες σε αθηναϊκές σκηνές), ήταν θαυμάσιο δίδυμο με τη Φιλαρέτη Κομνηνού. Συνολικά, ήταν ένα πολύ καλό casting.
Σε ό,τι αφορά το κείμενο, ο Γιάννης Καλαβριανός καταπιάστηκε με κάτι δύσκολο, κάτι που αρκετοί άνθρωποι δεν τολμούν ν’ αγγίξουν (όπως τα ρούχα του μέλους της οικογένειας που δεν υπάρχει πια και εξακολουθούν να βρίσκονται στη ντουλάπα). Ήταν μια ωραία ιδέα κι ένα δύσκολο εγχείρημα. Που όμως είχε αρκετές ατέλειες. Παρότι προσπάθησε πολύ ν’ αποφύγει το μελό (ήταν πολύ εύκολο αυτό το έργο να κυλήσει προς εκείνη την κατεύθυνση) μερικές φορές το άγγιξε επικίνδυνα• πλατίασε αρκετά το κομμάτι της ιστορίας της Ιωάννας της Τρελής που ο καθηγητής αφηγούνταν κάθε τόσο• το flash back στη σύγχρονη ιστορία ήταν κάποιες φορές ανεξήγητα αποπροσανατολιστικό. Κι όσο για τα εμβόλιμα σημεία του βίντεο, παρότι ήταν πολύ έξυπνο εύρημα, ομολογώ ότι περισσότερο απόλαυσα τη Λυδία Φωτοπούλου, αλλά όχι πάντα τα όσα έλεγε ως Ιωάννα. Με λίγα λόγια θα μπορούσα να πω ότι το κείμενο είχε παραπανίσια «μαλάματα», που κινδύνεψε αρκετές φορές να φαγωθεί το πρόσωπό του, δηλαδή η αρχική πρόθεσή του συγγραφέα.
Πέρα από τις προσωπικές ενστάσεις, ο Γιάννης Καλαβριανός συνεχίζει με πάθος και αφοσίωση αυτό που πολύ αγαπά: την Ιστορία και τις μικροϊστορίες και κυρίως αυτές που αφορούν τις ψυχές των ανθρώπων και τα πάθη τους. Η «Γρανάδα» ήταν πολύ πιο πλήρες εγχείρημα από τον «Αβελάρδο και Ελοΐζα», πολύ πιο δουλεμένο, παρά τα επιμέρους προβλήματα στη δραματουργία του κειμένου. Ναι, ήταν σίγουρα μια παράσταση που ο Γιάννης Καλαβριανός είχε δουλέψει πολύ. Και ήταν μια δουλειά, κείμενο και παράσταση μαζί, που έκρυβε μόχθο, ευαισθησία, αφοσίωση.
ΟΛΓΑ ΣΕΛΛΑ
Φωτογραφία εξωφύλλου: Ελίνα Γιουνανλή
