«Βρίσκομαι σε μια ανείπωτα ωραία στιγμή της ζωής μου. Σε μια ευτυχή συγκυρία, πολλές διαφορετικές δυνάμεις ενώθηκαν, με αποτέλεσμα μια έκρηξη. Διακατέχομαι από καλλιτεχνική ευφορία, καθώς κάνοντας τον απολογισμό μου συνειδητοποιώ, πως εξερευνώντας νέους κοινούς «τόπους» έκφρασης, το θέατρο πετυχαίνει να συν-κινεί τον άνθρωπο. Δεν προκαλεί απλά συγκινησιακές καταστάσεις, αλλά και ενεργοποιεί τα κοινωνικά του αντανακλαστικά», ξεκινά τη συζήτησή μας ο Γιάννης Παναγόπουλος, ένας από τους νέους ταλαντούχους ηθοποιούς και σκηνοθέτες του θεάτρου, αναφερόμενος στην παράσταση, “Is War Over?”, που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 12 Αυγούστου, στο Παλαιό Ελαιουργείο της Ελευσίνας, στο πλαίσιο των Αισχυλείων 2016 και την οποία σκηνοθέτησε μαζί με το Δημήτρη Λιγνάδη, σε κείμενα και δραματουργία του Γιάννη Λιγνάδη. Μια δραματοποιημένη απόδοση αποσπασμάτων της «Ιστορίας του Πελοποννησιακού Πολέμου» του Θουκυδίδη.
Η παράσταση πραγματοποιήθηκε στην αγγλική γλώσσα και παρουσιάστηκε με ελληνικούς υπέρτιτλους. Ήταν αποτέλεσμα ενός καλλιτεχνικού και εκπαιδευτικού προγράμματος, στο οποίο συμμετείχαν σπουδαστές και απόφοιτοι Δραματικών Σχολών και Κλασικών Γραμμάτων από την Ελλάδα, την Τουρκία και τις ΗΠΑ, με την αποκλειστική υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και ελεύθερη είσοδο, στο πλαίσιο του προγράμματος «Thucydides Dramaticus: The Theater of War», που διοργανώνει το Hellenic Education & Research Center.
Το ραντεβού μας είχε οριστεί από τις αρχές καλοκαιριού, εν αναμονή της επόμενης μέρας. Τη μέρας, που ο Γιάννης Παναγόπουλος, θα είχε εκπληρώσει άλλο ένα όνειρό του, στη θεατρική του πορεία.
«Δεν έχω κάνει κάποια τεράστια πορεία μέχρι τώρα. Σκέψου, πως αποφοίτησα μόλις πριν από εφτά χρόνια. Έχω τόσα πολλά να μάθω και να κάνω ακόμη. Έζησα τη μοναδική ανεκτίμητη εμπειρία, να ταξιδέψω σ’ όλο τον κόσμο ως ηθοποιός, με τον κορυφαίο Στάθη Λιβαθινό και συμμετέχοντας στην παράσταση «Ιλιάδα». Αυτό μου άνοιξε πραγματικά το μυαλό και γνώρισα τη συνθήκη του θεάτρου, όπως αυτή υφίσταται στο εξωτερικό. Κάτι που δεν ισχύει στην ελληνική πραγματικότητα και με θλίβει.
Το θέατρο είναι χαρά και όνειρο, που βιώνεις και μοιράζεσαι. Είναι η χαρά της δημιουργίας. Δεν λέμε πάω στη δουλειά. Λέμε πάω να «παίξω». Καταθέτουμε την ψυχή μας και ναι, σίγουρα θέλουμε και να ζούμε με αξιοπρέπεια από αυτό και να «παράγουμε», χωρίς εμπόδια οικονομικά, κοινωνικά, κ.λπ. Ως καλλιτέχνες οφείλουμε να δημιουργούμε, να δομούμε την πραγματικότητα, αποδεικνύοντας πως δεν είναι ουτοπία αν το φαντασιακό είναι εφικτό».
« Aπόδειξη αυτού είναι το “Is War Over?”. Μια παράσταση από 30 νέους ηθοποιούς και σπουδαστές απ’ όλο τον κόσμο, που μέσα σε μόλις 15 μέρες, κατάφεραν να συνεργαστούν, συμμετέχοντας σε μια παράσταση που άγγιξε το κοινό».
« Ήταν μια μεγάλη πρόκληση. Μια μάχη με τον χρόνο που είχαμε στη διάθεσή μας, τη δυσκολία της γλώσσας, τις διαφορετικές κουλτούρες και πολιτισμούς, αλλά και την έλλειψη πείρας των όσων συμμετείχαν. Οι περισσότεροι ήταν σπουδαστές ακόμη και με καταγωγή από Αμερική, Ιαπωνία, Κίνα, Πακιστάν, Τουρκία, Αλβανία, Αρμενία. Έπρεπε να βρούμε μια κοινή γλώσσα μεταξύ μας, που θα είναι ο κοινός κώδικας επικοινωνίας μας. Υιοθετήσαμε λοιπόν με το Δημήτρη, τη θεωρία : «Όταν δίνεις, θα έρθει η στιγμή που θα πάρεις» και την κάναμε πράξη.
Αρχικά, αφήσαμε τον καθένα να συστηθεί και να μας φέρει τον κόσμο του. Ξεκινήσαμε με αυτοσχεδιασμούς, οι οποίοι έπειτα γινόταν με βάση κάποια συγκεκριμένη θεματική και στη συνέχεια η θεματική ήταν ο Πελοποννησιακός Πόλεμος και το ίδιο το κείμενο. Τους χωρίσαμε σε ομάδες και ζητήσαμε να δουλέψουν και να μας φέρουν τη δική τους εκδοχή, δίνοντας «χώρο». Γύριζαν και μας έφερναν τον δικό τους κόσμο και εμείς αφουγκραζόμαστε την οικουμενική αυτή γέννα. Ένα κύτταρο πολλαπλασιαζόταν και μετασχηματιζόταν, κρατώντας τον κεντρικό του πυρήνα.
Οι ηθοποιοί στο έργο, ήταν 30 αγγελιοφόροι που αφηγούνται. Δεν έπασχαν. Ήταν η τεχνική αγγελική ρήση, βασισμένη στο αρχαίο δράμα σε μια σύγχρονη μεταφορά του Θουκυδίδη. Κι όμως βίωσα κάτι συγκλονιστικό. Ήμουν ανάμεσα στο κοινό και έβλεπα τους θεατές, να κλαίνε βουβά, τη στιγμή που μια Τουρκάλα αγγελιοφόρος, αφηγείται την καταστροφή της Κέρκυρας στα τουρκικά. Δεν ήταν τα λόγια που άκουγαν εκείνη τη στιγμή, αλλά η κορύφωση μιας ατμόσφαιρας, που είχε περίτεχνα κλιμακωθεί, έτσι ώστε να αποδοθεί το βαθύ νόημα και η ατμόσφαιρα».
«Σπούδασες οικονομικά. Μεταπήδησες στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου και με την αποφοίτησή σου, σε βρίσκουμε βοηθό σκηνοθέτη στο «Ζορμπάς, η πραγματική ιστορία» δίπλα στον «μεγάλο» Τσέζαρις Γκραουζίνις. Πώς προέκυψε αυτό;»
«Είμαι σίγουρα τυχερός. Δεν το περίμενα, ούτε το είχα φανταστεί και ήταν μεγάλο σχολείο για μένα. Από τον Τσέζαρις Γκραουζίνις κόλλησα το μικρόβιο ή καλύτερα την «αρρώστια», θα έλεγα, της σκηνοθεσίας, γιατί στην περίπτωσή μου περί αυτού πρόκειται».
«Γοητεύτηκες μήπως από την ιδέα, πως μέσω της σκηνοθεσίας, δίνεις τη δική σου εκδοχή και άποψη για τα πράγματα;»
«Ακριβώς αυτό! Έχεις το όλον. Ήταν ανεπανάληπτη εμπειρία να βλέπεις τον Τσέζαρις Γκραουζίνις να δουλεύει. Έβλεπες έναν καθαρό ποιητή να αναπνέει την τέχνη του. Πάντα ανήσυχος να βασανίζει το μυαλό του ξανά και ξανά, μέχρι να βρει και να δημιουργήσει, με ποιητικό τρόπο, αυτό που φαντασιωνόταν. Ένας άνθρωπος ηγέτης, με την έννοια ότι δημιουργούσε κόσμους και δουλεύοντας ακούραστα με την ομάδα, ενέπνεε το κάθε μέλος της, του έδινε δύναμη, προκειμένου όλοι μαζί να υπηρετήσουν το όραμά του. Κόλλησα!»
«Και ταυτόχρονα στο «Συμπόσιο» του Πλάτωνα, με τον Δημήτρη Λιγνάδη».
«Ναι πράγματι. Μόλις αποφοίτησα από τη σχολή του Εθνικού, μου έγινε πρόταση από τον Δημήτρη Λιγνάδη, ο οποίος τα προηγούμενα χρόνια υπήρξε καθηγητής μου, να παίξω στην παράσταση την οποία σκηνοθετούσε. Φυσικά και δέχτηκα με χαρά και δεν σου κρύβω ότι ήταν και έκπληξη για μένα. Ομολογώ πως ήμουν πάντα αντιδραστικός εκ φύσεως και με άποψη. Η νεανική ορμή και η άγουρη ακόμη οπτική περί υποκριτικής, κάποιες φορές είχε δημιουργήσει συγκρουσιακές σχέσεις μεταξύ μας, κατά τη διάρκεια των σπουδών μου. Αυτή η συνεργασία, μας έκανε να «συστηθούμε» από την αρχή και αποτέλεσε την αρχή μιας σειράς συνεργασιών, που μου έδωσαν πολλά».
«Όπως αυτή, της παράστασης “ Is War Over? ” που μόλις ολοκληρώθηκε;»
«Ναι. Ο Δημήτρης Λιγνάδης ήταν αυτός που με έφερε σ’ αυτό το ταξίδι. Τον χειμώνα, είχε προηγηθεί η συνεργασία μας στη μουσικοθεατρική παράσταση «Τα παιδιά της χορωδίας», που παρουσιάστηκε στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση και συντελεστές τον Όμιλο Xορωδίας των Αρσακείων Σχολείων Ψυχικού, σε συνεργασία με την Αθηναϊκή Συμφωνική Ορχήστρα Νέων.
Ύστερα από πρότασή του, ανέλαβα την υποκριτική διδασκαλία των παιδιών, αλλά και οι δύο είχαμε τον ρόλο των αφηγητών. Αυτή η δουλειά ήταν επίσης ένας σταθμός για μένα. Είχα να κάνω με παιδιά 13-15 ετών, που είχα κληθεί να καθοδηγήσω και να συντονίσω, να επισκεφτώ και να συνεργαστώ με σχολεία. Τελικά παρά το αρχικό μου άγχος, για το αν θα μπορέσω να ανταποκριθώ σ’ αυτό το πρωτόγνωρο εγχείρημα, είδα να δημιουργείται ένα θαύμα, που μου χάρισε αλησμόνητες αναμνήσεις.
Έπειτα από αυτή τη δουλειά, ο Δημήτρης έκρινε πως θα ήμουν ο κατάλληλος άνθρωπος, για να σκηνοθετήσω μαζί του το “Is war over?”. Ο Γιάννης και ο Δημήτρης Λιγνάδης μου έδωσαν σ’ αυτό το έργο την ευκαιρία, να ανακαλύψω για μια ακόμη φορά νέες διαστάσεις στην έννοια του θεάτρου, μέσα από τον « χώρο » και την ελευθερία που μου προσέφεραν, ακολουθώντας ένα κείμενο το οποίο ξεκλείδωσε νέα πράγματα, «πατώντας» στον λόγο του Θουκυδίδη και τη μεταφορά του στη σύγχρονη πραγματικότητα.
Μια παράσταση, που πλαισιώθηκε από εξαιρετικούς συνεργάτες και μας χαροποιεί το γεγονός, ότι εκδήλωσαν την επιθυμία οι θεατές, αλλά και οι φορείς που μας υποστήριξαν, να επαναληφθεί στο μέλλον. Άλλωστε, αυτό το project αποτελεί work in progress και θα γεννά πράγματα κατά τη διάρκειά του».
ARVE Error: Mode: lazyload not available (ARVE Pro not active?), switching to normal mode
«Η εμπιστοσύνη στο πρόσωπό σου από τους καθηγητές σου, αντιλαμβάνομαι πως είναι διαρκής, αν κρίνω από τη συνεργασία και με τον Φωκά Ευαγγελινό».
« Για τρία χρόνια ήμαστε και δουλεύαμε, από τις 10 το πρωί ως τις 10 το βράδυ, στη σχολή. Προσωπικά, δεν γνωρίζω άλλη σχολή η οποία να έχει τέτοιο πρόγραμμα. Οι καθηγητές ζούσαν ανάμεσά μας και εμείς παίρναμε από την ανάσα τους. Ο Φωκάς Ευαγγελινός, ήταν ακόμη ένας δάσκαλος, ο οποίος με ήξερε και με παρακολουθούσε από το μηδέν στη σχολή του Εθνικού, αν σκεφτείς πως ήταν στην εξεταστική επιτροπή για την είσοδό μου στη σχολή. Του οφείλω πολλά. Όταν αποφοίτησα, με πίστεψε, μου έδωσε ευκαιρίες, ανοίγοντάς μου νέους ορίζοντές.
Ανταποκρίθηκα με χαρά στην πρότασή του, να είμαι καλλιτεχνικός επιμελητής στους Special Olympics του 2011. Ήταν τιμή, αλλά και τεράστια ευθύνη. Ανέλαβα γεμάτος ενθουσιασμό και πλήρη άγνοια κινδύνου. Βρέθηκα να εργάζομαι για ένα παγκόσμιο γεγονός, να διαχειρίζομαι 2.500 εθελοντές και ένα μεγάλο χώρο όπως το Καλλιμάρμαρο. Πολλές «δυνάμεις» και «υλικά», που έπρεπε να συνλειτουργήσουν, σε ένα θέαμα παγκόσμιας εμβέλειας. Η τεχνογνωσία και η εμπειρία, που αποκόμισα από αυτή τη διοργάνωση, υπήρξαν πολύτιμες. Το μάθημα ψυχικής δύναμης και πλούτου, ανεκτίμητο!»
«Αυτή τη στιγμή, μιλάμε ανάμεσα στις πρόβες σου για τη νέα παράσταση στην οποία συμμετέχεις ως ηθοποιός. «Ο Ευτυχισμένος Πρίγκιπας» του Όσκαρ Ουάιλντ, σε σκηνοθεσία του Άρη Τρουπάκη, ανεβαίνει από την παιδική σκηνή του Εθνικού, στα μέσα του Οκτώβρη. Αν δεν κάνω λάθος, είναι η πρώτη φορά που ασχολείσαι με αυτό το είδος θεάτρου».
« Η επιλογή αυτού του έργου του Όσκαρ Ουάιλντ, έγινε από τον Άρη Τρουπάκη. Στόχος άλλωστε του καλλιτεχνικού διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου, Στάθη Λιβαθινού, είναι η ανάδειξη της παιδικής σκηνής του Εθνικού, ως μέσο θεατρικής εκπαίδευσης και καλλιτεχνικής αφύπνισης του παιδικού κοινού. Εμείς, ως μέλη της καλλιτεχνικής ομάδας, που συνεργάζεται μαζί του εδώ και χρόνια, ασπαζόμαστε και υποστηρίζουμε το όραμά του, για ένα παιδικό θέατρο υψηλής καλλιτεχνικής αξίας και αισθητικής.
Η σοβαρότητα και ο σεβασμός της προσέγγισης, η οποία απαιτείται από μας, δεν υπολείπεται σε τίποτα από τις πρόβες και τη δουλειά που γινόταν 4 χρόνια στην παράσταση της Ιλιάδας . Χαρακτηριστικό παράδειγμα η χτεσινή πρόβα. Αν δεν το είχα ζήσει, δεν θα το πίστευα πως για μία και μόνο παράγραφο, θα έκανα πρόβα 2 ώρες, προκειμένου να μπορέσω να «αναπτύξω» την εικόνα της. Υπηρετώντας το παιδικό θέατρο, καλείσαι να ανακαλύψεις μια νέα γλώσσα, προκειμένου να αποφύγεις τον κίνδυνο, να γίνεις ανώφελα πομπώδης ή γελοιωδώς παιδαριώδης».
« Διακρίνω μια συνεχή σου εμπλοκή σε δραστηριότητες και project, που έχουν να κάνουν με νέους ανθρώπους και τη διδασκαλία τους».
« Ένα από αυτά ήταν και η συνεργασία μου με το Πανεπιστήμιο Πειραιά, που με κάνει να αισθάνομαι υπερήφανα «ένοχο» και απόλυτα υπεύθυνο, για το ότι η πλειοψηφία αυτών των νέων ανθρώπων, που δουλέψαμε με επιτυχία μαζί, επέλεξε στην πορεία κάποια δραματική σχολή.
Έχει γίνει ίσως αυτοσκοπός, να μεταδώσω την αγάπη μου για το θέατρο και να υποστηρίξω τις προσπάθειες και τα όνειρα αυτών, που έχουν επίγνωση του δρόμου που διάλεξαν και διαθέτουν ταλέντο. Είμαι κι εγώ ακόμη νέος σαν κι αυτούς και πιστεύω, πως θα υπάρξει εξέλιξη, μέσα από την αμφισβήτηση, τον πειραματισμό, τη σπουδή, την ακάματη προσπάθεια αλλά και την υποστήριξη και τη συνεργασία με τους έμπειρους και καταξιωμένους ανθρώπους του θεάτρου, που δίνουν χώρο, γνώση και ευκαιρίες. Χαρακτηριστικό δείγμα τέτοιου ανθρώπου υπήρξε ο Μηνάς Χατζησάββας, που βοά ο χώρος του θεάτρου, για την πίστη και τη στήριξή του στους νέους καλλιτέχνες.
Βαθιά μου επιθυμία είναι να ξεπεράσουμε στην Ελλάδα το Εγώ μας και να ενωθούμε. Να δημιουργηθεί μια θεατρική-καλλιτεχνική κοινότητα, που μέσα από τον γόνιμο διάλογο, την αλληλεπίδραση, τη συνεργασία και τον υγιή ανταγωνισμό, θα αναδείξει το θέατρο σ’ αυτό που είναι. Το ύψιστο αγαθό. Ένα δώρο στην κοινωνία και τον άνθρωπο. Γιατί ναι, θα το ξαναπώ. Το θέατρο είναι χαρά και όνειρο».
Κείμενο : Μαρία Μαυρίδου
Φωτογραφίες εξωφύλλου και από «Τα παιδιά της Χορωδίας» : Χρήστος Καλαϊτζόγλου & Λουκάς Ζιάρας
Φωτογραφία από πρόβες : Θοδωρής Βερονίκης
Φωτογραφίες παράστασης «Ιλιάδα» : Ελίνα Γιουνανλή
