Επίσημη πρεμιέρα κάνει σήμερα 22 Δεκεμβρίου η παράσταση Λίλιομ του Φέρεντς Μόλναρ σε σκηνοθεσία Θωμά Μοσχόπουλου, που παρουσιάζεται στο Θέατρο Πόρτα.
Πρόκειται για ένα έργο με ιδιαίτερη ιστορία και διαδρομή, το οποίο υπήρξε πολύ δημοφιλές στις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης,αλλά έδειχνε να έχει ξεχαστεί στον υπόλοιπο κόσμο.
Αποτέλεσε ένα από τα πιο δημοφιλή θεατρικά έργα του πρώτου μισού του εικοστού αιώνα σε Ευρώπη και Αμερική, μεταφέρθηκε πολλές φορές στον κινηματογράφο (με πιο διάσημη μεταφορά του εκείνη του 1934 από τον Φριτς Λάνγκ). Πολλοί διάσημοι συνθέτες, όπως ο Πουτσίνι ή ο Γκέρσουιν θέλησαν να το μελοποιήσουν, αλλά βρήκαν μπροστά τους την αντίσταση του συγγραφέα, ο οποίος έδωσε την άδειά του τελικά μόνο το 1945 στους Ρότζερς και Χάμερσταϊν, οι οποίοι διασκεύασαν το έργο στο γνωστό μιούζικαλ «Carousel». Τους ρόλους του έργου ερμήνευσαν κατά καιρούς ανάμεσα σε πολλούς οι Σαρλ Μπουαγιέ, Άιβορ Νοβέλλο, Τσάρλς Λώτον, Ίνγκριντ Μπέργκμαν, Ελία Καζάν και οι δικοί μας Έλλη Λαμπέτη και Δημήτρης Χόρν.
Παρότι, όμως, το έργο συνέχιζε να είναι πολύ δημοφιλές σε χώρες της κεντρικής Ευρώπης, ο υπόλοιπος κόσμος έδειχνε να έχει ξεχάσει τον Λίλιομ, έως που εντελώς πρόσφατα όλοι έδειξαν να τον ανακαλύπτουν και πάλι από την αρχή: από το εικονοκλαστικό ανέβασμα του έργου από τον Michael Thalheimer στο Αμβούργο και το μπαλέτο του John Neumeier σε μουσική του Michel Legrand στην ίδια πόλη έως το πρώτο ξανανέβασμα του έργου το 2014 έπειτα από 40 ολόκληρα χρόνια στη Νέα Υόρκη και την περσινή παράσταση του Théâtre de la Colline στο Παρίσι, όλα δείχνουν ότι ο Λίλιομ κατάφερε να ξεγελάσει τη φθορά του χρόνου και επανεμφανίζεται καλώντας μας από τους στροβίλους του Λούνα Πάρκ του σε μια γύρα «αέναης επιστροφής».
Φέρεντς Μόλναρ: Ένα μείγμα ρεαλισμού και ρομαντισμού
Ο Φέρεντς Μόλναρ γεννήθηκε στη Βουδαπέστη το 1878, γόνος εύπορης εβραϊκής οικογένειας. Σπούδασε νομική και ξεκίνησε να δουλεύει ως δημοσιογράφος σε εφημερίδα της Βουδαπέστης, ενώ κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο δούλεψε ως ανταποκριτής. Ξεκίνησε να γράφει διηγήματα, προτού περάσει στη συγγραφή θεατρικών έργων (κυρίως κωμωδιών αρχικά) και μυθιστορημάτων. Το «Τα αγόρια της οδού Παλ» παραμένει ακόμα και σήμερα ένα από τα πιο δημοφιλή μυθιστορήματα στην Ουγγαρία. Οι καλλιτεχνικές του επιρροές υπήρξαν συγγραφείς όπως ο Πιραντέλλο και ο Όσκαρ Γουάιλντ, ενώ τα έργα του, γνώρισαν και διεθνή αναγνώριση, με ανεβάσματα στο Broadway της Νέας Υόρκης και κινηματογραφικές διασκευές. Εξαιρετικά δημοφιλές αποδείχθηκε το Λίλιομ, παρά το πρώτο σχετικά αποτυχημένο ανέβασμά του στην Ουγγαρία. Ο Μόλναρ παντρεύτηκε τρεις φορές και υπήρξε λάτρης της κοσμικής ζωής. Λίγο πριν το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, διέφυγε με την τρίτη του σύζυγο στην Αμερική, προκειμένου να μην πέσει θύμα των διωγμών των εβραίων από τους ναζί. Έζησε στη σουίτα του στο ξενοδοχείο Πλάζα στη Νέα Υόρκη σε σχετική απομόνωση μέχρι τον θάνατό του το 1952, παρά την επιτυχία που γνώρισαν τα έργα του στις ΗΠΑ. Έγραψε συνολικά 42 θεατρικά, που διακρίνονται για το μείγμα ρεαλισμού και ρομαντισμού, κυνισμού και συναισθηματισμού.
