«Το Σεπτέμβριο του 2017 έκατσα μπροστά σε έναν υπολογιστή και ξεκίνησα να φτιάχνω ένα προσχέδιο για ένα έργο που σκεφτόμουν από καιρό να γράψω. Οι ήρωές του, ένας άντρας και έξι γυναίκες. Ο χώρος, ένα εργοστάσιο. Γύρω στο 1957, στην Ελλάδα». Η ηθοποιός Άννα Ετιαρίδου εξηγεί στο artplay.gr την ιδέα και την ιστορία του θεατρικού της έργου «Οι επισκέπτες του Δεκαπενταύγουστου» που επιστρέφει από τις 3 Νοεμβρίου στο Θέατρο Βαφείο και σε σκηνοθεσία Κώστα Δελακούρα.
«Σχεδόν χωρίς να το καταλάβω, αντί για προσχέδιο, άρχισα να γράφω τους διαλόγους. Μέσα σε δέκα ημέρες γράφτηκαν «Οι επισκέπτες του Δεκαπενταύγουστου». Και λέω «γράφτηκαν», γιατί ένιωσα σαν να μην γράφω εγώ το έργο, αλλά σαν να ξεπηδούσε από μέσα μου με ορμή και ανυπομονησία.
Η συγκεκριμένη ιδέα μου ήρθε από μια ιστορία που είχα ακούσει παλιότερα, σχετικά με κάποιες γυναίκες που δούλευαν κάπου όλες μαζί και περίμεναν με λαχτάρα τους άντρες τους να έρθουν για λίγες μέρες να τις δουν. Η ιδέα να γράψω ένα έργο πάνω σ’ αυτήν την ιστορία «δούλευε» μέσα μου για περίπου δύο χρόνια. Όμως, μόλις σκέφτηκα να μεταφέρω την ιστορία στην ελληνική πραγματικότητα εκείνων των χρόνων, το πρώτο που μου ήρθε στο μυαλό ήταν ένα εργοστάσιο, κάποιες εργάτριες και ένας σκληρός εργοδότης, το «αφεντικό». Κατά τη διάρκεια αυτής της «επίσκεψης» του Δεκαπενταύγουστου, ένα απρόσμενο γεγονός τα ανατρέπει όλα και οι έξι εργάτριες βρίσκονται σε αδιέξοδο. Η όλη υπόθεση δεν είναι τίποτε άλλο από τη σύγκρουση αυτής της κοινωνικά αδύναμης ομάδας με την εξουσία, όταν όμως αυτή η σύγκρουση δεν είναι μια συνειδητή ενέργεια, αλλά – λόγω κάποιων αναπάντεχων γεγονότων – ένας μονόδρομος που δεν έχει επιστροφή.
Το δύσκολο μέρος ήταν το να «χτίσω» μία-μία τις ηρωίδες και πρόσωπο-κλειδί σε όλο το έργο – το Αφεντικό – και να βρω τα δύο-τρία γεγονότα που τις οδηγούν στη σύγκρουση μαζί του. Κι εκεί, αναπόφευκτα, ανέτρεξα στη σύγχρονη Ιστορία μας και στις μαρτυρίες των παππούδων μας που μιλούσαν για μία σκληρή εποχή, γεμάτη φτώχεια και καταπίεση, από την οποία όλες οι επόμενες γενιές βγήκαν πολύ τραυματισμένες.
Μια μεγάλη μου αγωνία ήταν η γλώσσα του έργου να θυμίζει την εποχή εκείνη. Θυμήθηκα εκφράσεις που χρησιμοποιούσαν οι παππούδες μου, διάβασα έργα που είχαν γραφτεί τότε, είδα ταινίες και φυσικά «έσκαψα» μέσα μου για να φέρω στην επιφάνεια τον λόγο και την ατμόσφαιρα μιας εποχής που έχει χαραχτεί στο DNA μας. Και που τα φέρουμε ασυνείδητα μέσα μας, σαν ένα τραγούδι που μας τραγούδησαν ως παιδιά και που υπάρχει κάπου στη θύμησή μας, μαζί με το άρωμα της «εποχής» που μας το τραγούδησαν.
Η αλήθεια είναι ότι σαν παιδί διάβαζα πολλή κλασσική παιδική λογοτεχνία, Αλέξανδρο Δουμά, Έκτορα Μαλό, Κάρολο Ντίκενς, αλλά οι δύο συγγραφείς που πρωτοδιάβασα στην εφηβεία και με καθόρισαν στην υπόλοιπη ζωή μου ήταν ο Νίκος Καζαντζάκης και ο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι. Για μένα αυτοί οι δύο λογοτέχνες κατάφερναν πάντα το αδιανόητο: να συνδυάζουν το Απολλώνιο με το Διονυσιακό, να μπορούν να περιγράφουν με την ίδια ευκολία τον Παράδεισο και την Κόλαση και το Υψηλό με το Χαμερπές, σαν αναπόσπαστα κομμάτια της εσωτερικότητας αυτού του αξιοθαύμαστου όντος που ονομάζεται «Άνθρωπος». Ο Μανωλιός απέναντι στον Παναγιώταρο στο αριστούργημα του Καζαντζάκη «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» και ο Πρίγκηπας Μίσκιν απέναντι στο Ραγκόζιν στον «Ηλίθιο» του Ντοστογιέφσκι, είναι κάποιοι από τους ήρωες που με προβλημάτισαν βαθιά και ίσως, η φλόγα τους και το πάθος τους, να είναι κάποιοι από τους λόγους που αργότερα αποφάσισα να ασχοληθώ με το Θέατρο. Γιατί το Θέατρο μας θέτει τα ερωτήματα, αλλά δεν μας δίνει άμεσα τις απαντήσεις. Μας ωθεί να σκεφτούμε πάνω στα μεγάλα ζητήματα της ζωής με το δικό μας μυαλό και με δική μας ευθύνη. Κι όχι να κάτσουμε σαν καλοί και υπάκουοι μαθητές σ’ ένα θρανίο, περιμένοντας το «δάσκαλο» να μας απαντήσει σε όλα. Αυτό θεωρώ ότι είναι η ενηλικίωση του ατόμου και χάρη σ’ αυτήν την ενηλικίωση, οι άνθρωποι χτίσανε τον Πολιτισμό.
Υπάρχουν κάποιες φράσεις, προς το τέλος του έργου, που λέει η ηρωίδα που παίζω, η Δέσποινα, οι οποίες πάντα με συγκινούν, όσες φορές κι αν τις ξεστομίσω: «Φρόντισε όπου κι αν πας, ό,τι κι αν κάνεις, να αφήνεις κάτι πίσω σου! Κάτι μεγάλο και σπουδαίο! Βοήθα τους ανθρώπους να γίνονται καλύτεροι γενιά τη γενιά, μπας και φτιάξει κάποτε αυτός ο κόσμος! Κι όχι να γυρίσουμε πίσω να περπατάμε πάλι με τέσσερα πόδια! Ψηλά κοίτα και γίνε άνθρωπος αληθινός, όχι θηρίο!»
Είναι τέτοια τελικά η εξέλιξη του έργου, που αυτές οι απλές συμβουλές δείχνουν πολύ δύσκολος δρόμος για να τον ακολουθήσει κανείς…
Άννα Ετιαρίδου
Ταυτότητα της παράστασης
Κείμενο: Άννα Ετιαρίδου
Σκηνοθεσία: Κώστα Δελακούρας
Ερμηνεύουν: Άννα Ετιαρίδου, Γιάννα Σκουλικάρη, Άννα Πλουμίδου, Ηλιάνα Νικολοπούλου, Θέτις Μητκίδου, Χαρά Καραβασιλείου και ο Κώστας Δελακούρας
Βοηθός Σκηνοθέτη: Ράνια Κονδύλη
Πρωτότυπη μουσική: Σέργιος Τελλής
Φωτισμοί-Ηχοληψία: Σάββας Σουρμελίδης
Φωτογραφίες: Μάνος Γεωργίου
Βίντεο: Πέτρος Κιοσές
Πληροφορίες
Θέατρο «Βαφείο – Λάκης Καραλής»
Αγίου Όρους 16 & Κωνσταντινουπόλεως 115, Κεραμεικός
Στάση Μετρό: Κεραμεικός
Τηλέφωνο Κρατήσεων: 210 3425637
Πρεμιέρα: Σάββατο 10 Φεβρουαρίου 2018
Ημέρες παραστάσεων: κάθε Σάββατο στις 21:00 & κάθε Κυριακή στις 18:30
Διάρκεια παράστασης: 120’
Τιμές εισιτηρίων: 12 € (γενική είσοδος), 5 € (μειωμένο – ΑΜΕΑ, Φοιτητικό, Ανέργων).
