Κινηματογράφος

Αφιέρωμα στη Φρίντα Λιάππα

Με αφορμή τη συμπλήρωση των 20 χρόνων από τον θάνατο της Φρίντας Λιάππα, το 8ο Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας αποδίδει φόρο τιμής στη σημαντική Ελληνίδα δημιουργό, οργανώνοντας ένα πλήρες αφιέρωμα στο έργο της. Γράφει: Δημήτρης Κεχρής.

Κινηματογραφίστρια του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου, συγγραφέας, σεναριογράφος και κριτικός κινηματογράφου, η Φρίντα Λιάππα γεννήθηκε στη Μεσσήνη το 1948. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Οι σπουδές της διακόπηκαν, όμως, το 1968 λόγω της σύλληψής της από τη δικτατορία για την πολιτική της δράση και της διαγραφής της από το Πανεπιστήμιο.

Το 1972, γυρίζει την πρώτη της ταινία μικρού μήκους, με τίτλο «Μετά σαράντα μέρες». Το 1973 εγκαθίσταται στο Λονδίνο, όπου φοιτά στο London Film School. Επιστρέφοντας στην Αθήνα γίνεται μέλος της συντακτικής ομάδας του περιοδικού «Σύγχρονος Κινηματογράφος». Ύστερα από μερικές ακόμα μικρού μήκους ταινίες, όπως το «Μια ζωή σε Θυμάμαι να φεύγεις» (1977, η οποία τιμήθηκε με το 2ο βραβείο στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης), και το «Απεταξάμην» (1980), παρουσίασε την πρώτη της ταινία μεγάλου μήκους, το περίφημο «Οι δρόμοι της αγάπης είναι νυχτερινοί». Η ταινία βραβεύεται στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης με τα βραβεία πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη, γυναικείας ερμηνείας, φωτογραφίας, μοντάζ, καθώς και το βραβείο της ΠΕΚΚ. Συμμετέχει στα Φεστιβάλ Βερολίνου, Λονδίνου, Μόντρεαλ, Άμστερνταμ, Βαλέντσια, Σεντ-Ετιέν, Μονάχου, Κωνσταντινούπολης και στις Εβδομάδες Ελληνικού Κινηματογράφου στο Ανσύ, στη Μπαστιά, στην Μπολόνια, στη Γενεύη και στο Λοκάρνο.

Φρίντα Λιάππα, Μια ζωή σε Θυμάμαι να φεύγεις

Φρίντα Λιάππα, Μια ζωή σε Θυμάμαι να φεύγεις

Ακολούθησαν τα έργα της «Ήταν ένας ήσυχος θάνατος» (1986, βραβεία γυναικείας ερμηνείας, φωτογραφίας, μοντάζ, ήχου και ειδικών εφέ στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και βραβείο CIGA στο Φεστιβάλ Σαν Σεμπαστιάν), «Τα χρόνια της μεγάλης ζέστης» (1991), καθώς και πολλά τηλεοπτικά ντοκιμαντέρ στα πλαίσια της ΕΡΤ. Η δημιουργική της πορεία θα διακοπεί δυστυχώς στα 46 της χρόνια, ύστερα από άνιση μάχη με τη σοβαρή ασθένειά της.

Η ανθρωποκεντρική ματιά της Λιάππα χτίζει γήινους χαρακτήρες και τους τοποθετεί στα ρεαλιστικά πλαίσια μιας σκληρής πραγματικότητας. Ωστόσο, πραγματευόμενη τις τρομερές εσωτερικές συγκρούσεις των ηρώων της και τις ενδόμυχες επιθυμίες τους, καταφέρνει (διερευνώντας ταυτόχρονα και τις εκφραστικές δυνατότητες του μέσου πού χρησιμοποιεί) να προσδώσει στις καταστάσεις σχεδόν μεταφυσικές και υπερβατικές διαστάσεις, δημιουργώντας διαύλους ανάμεσα στο πραγματικό και το φανταστικό. Αποτέλεσμα που σε ένα βαθμό οφείλεται στο γεγονός ότι η Λιάππα πέρα από τη σκηνοθεσία είχε βουτήξει και στα βαθιά νερά της ποίησης και της πολιτικής.

Φρίντα Λιάππα, Οι δρόμοι της αγάπης είναι νυχτερινοί

Φρίντα Λιάππα, Οι δρόμοι της αγάπης είναι νυχτερινοί

«Μπορεί η αφήγησή σου να έχει τη μορφή ενός παραμυθιού, ενός τραγουδιού, ενός μόνο ήχου –μυριάδες είναι οι τρόποι που υπάρχουν -, αλλά πάντα από κάτω θα υπάρχει αυτό που δίνει ισχύ σ’ όλες τις μεγάλες ταινίες που διασώζονται μέχρι σήμερα: το ανθρώπινο δράμα. Έτσι, εμένα μ’ ενδιαφέρει η αλήθεια μιας κατάστασης κι όχι η αληθοφάνειά της, η μοίρα ενός προσώπου και όχι η ωραιοποίησή του, η σύγκρουση των δυνάμεων που λειτουργούν μέσα σε μια υπόθεση και όχι η παράστασή τους. Μ’ ενδιαφέρουν, με δυο λόγια, οι ιστορίες που αφηγείται χρόνια τώρα ο λαός μας –μ’ ενδιαφέρει όμως και η «ιστορία» που κρύβει μέσα της ο τρόπος που ένας άνθρωπος πιάνει το ποτήρι του…», έλεγε η Φρίντα Λιάππα στον Τέλη Σαμαντά σε συνέντευξή της το Νοέμβριο του 1981.

 

* Οι ταινίες του αφιερώματος, που αρχίζει το Σάββατο 15 Νοεμβρίου είναι: Μετά 40 μέρες (1972, 20΄), Μια ζωή σε θυμάμαι να φεύγεις (1977, 45΄), Απεταξάμην (1980, 25΄), Οι δρόμοι της αγάπης είναι νυχτερινοί (1981, 90΄), Ήταν ένας ήσυχος θάνατος (1986, 88΄), Τα χρόνια της μεγάλης ζέστης (1991, 104΄).