Τις ξέρει όλες με τα μικρά τους ονόματα και δεν τις ξεχνά ποτέ, όσα χρόνια κι αν περάσουν. Αναγνωρίζει αμέσως από τον τρόπο κατασκευής, τις βελονιές, τα υφάσματα και τις μικρές λεπτομέρειες, ποια είναι κάθε φορά εκείνη που βρίσκεται πίσω από μια χειροποίητη κούκλα, ένα πλεκτό σκουφί ή ένα κεντημένο μαξιλάρι.
Και κυρίως θυμάται τις ιστορίες που μοιράστηκαν μέσα στους καιρούς και συνεχίζουν να αφηγούνται σε κάθε επισκεπτήριο, όταν μετά από 23 χρόνια η Εύα Χειλαδάκη επιμένει να περνά την πύλη των γυναικείων φυλακών Θηβών, φορτωμένη πολύτιμα κουρελάκια που θα μεταμορφωθούν σε μικρά έργα τέχνης.
Την πλούσια και ευφάνταστη συγκομιδή χειροτεχνημάτων των έγκλειστων γυναικών, με πρωταγωνίστριες τις κούκλες, παρουσιάζει το Σάββατο και την Κυριακή 27 και 28 Ιανουαρίου από τις 11 το πρωί έως τις 8 το βράδυ, στο Σύλλογο «Κοινός Χώρος – Καν΄το» στο Αιγάλεω, επί της οδού Γρηγορίου Κυδωνιών 24, με τα έσοδα όπως πάντα να φτάνουν στα χέρια των κρατουμένων. Τίτλος της έκθεσης «Με βελόνα και κλωστή ανοίγουμε τη φυλακή»!
Από τον Κορυδαλλό στη Θήβα
Ήταν το 2001 όταν για πρώτη φορά στη ζωή της, η Εύα επισκεπτόταν τις φυλακές Κορυδαλλού για να διδάξει την κατασκευή κούκλας. «Το ίδιο βράδυ ξύπνησα από έναν εφιάλτη, καθώς έβλεπα ότι με είχαν δέσει πάνω σε μια σανίδα και με πετούσαν με το πρόσωπο στο δάπεδο», αφηγείται στο artplay.gr η γνωστή εικαστικός και ιδρυτικό μέλος της ομάδας Αφή, που φορτωμένη υφάσματα, κλωστές, χάντρες, κορδελάκια και ιστορίες, συνεχίζει να συναντά δυο φορές το μήνα τις φυλακισμένες γυναίκες, με το ίδιο πάθος για ανταλλαγή ιδεών, τεχνικών και εμπειριών.
Ξεκίνησε με τη συνεργασία της ΜΚΟ ΑΡΣΙΣ και της ομάδας «Λόγος και Ύφασμα», να διευθύνει το εργαστήριο ραπτικής στις γυναικείες φυλακές. Σήμερα θεωρείται προνόμιο να μετέχεις στο εργαστήριο και υπάρχει λίστα αναμονής.
«Μου άρεσε πολύ», λέει. «Στην αρχή μου επέτρεψαν έναν μικρό αριθμό γυναικών κι έναν φύλακα, αλλά τώρα είναι πολύ διαφορετικά, καθώς μπορώ να διδάσκω όσες γυναίκες θέλω και χωρίς φύλακα πια. Δεν είναι πάντα εύκολη διαδικασία, αν και με τα χρόνια μαθαίνεις να αντιμετωπίζεις τις δυσκολίες. Το ενδιαφέρον είναι ότι κάθε φορά δεν έχω ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα στο μυαλό μου, αλλά οι ίδιες οι γυναίκες προτείνουν. Κάποια θυμάμαι δεν ήθελε να φτιάξει κούκλες, αλλά αποκάλυψε ότι κεντάει.
Είναι γυναίκες από πάρα πολλές εθνικότητες και χώρες και συμμετέχουν σε κάτι κοινό. Γυναίκες από την Ελλάδα, την Αλβανία, την Βουλγαρία και τη Ρουμανία έως τη Γεωργία και την Κίνα, συναντιούνται μέσα από πολλούς τρόπους, τεχνικές και πολιτισμούς που σμίγουν. Πολλές από αυτές είναι ταλαντούχες. Και στις περισσότερες όσο τις αφήνεις ελεύθερες και δεν τις κατευθύνεις, τα αποτελέσματα είναι πάρα πολύ καλά. Κάθε μια γυναίκα είναι ξεχωριστή και κάθε ιστορία διαφορετική, μαθαίνει κανείς πάρα πολλά από όλες αυτές τις συναντήσεις και τις συνεργασίες. Ακόμα κι εκείνες που κρατούνται με βαριά αδικήματα, μπορεί να είναι συνεπείς, με καλή συμπεριφορά και να κάνουν όμορφες χειροτεχνίες, να κεντάνε, να πλέκουν και να ράβουν.
Έχω πολλές βαρυποινίτισσες, αλλά σε αυτές τις συναντήσεις δεν σε απασχολεί τι έχει κάνει η κάθε μια, αλλά πως εκφράζεται. Προσπαθώ να κρατώ επαφή με κάποιες από τις αποφυλακισμένες, ορισμένες είναι πια φίλες μου, συναντιόμαστε, κάνουμε περιπάτους, πάμε για μπάνιο το καλοκαίρι. Είναι κατά κάποιο τρόπο οικογένειά μου. Αρκετές μου εκμυστηρεύονται λεπτομέρειες από τη ζωή, το παρελθόν και το παρόν τους. Σε κάποιες αρέσει να με φροντίζουν, όπως μια, που δε ζει πια και είχε καταδικαστεί γιατί είχε δηλητηριάσει κόσμο, είχε μανία να μας ταΐζει, και μια μέρα μου έφτιαξε ένα σάντουιτς που πολύ με προβλημάτισε αλλά στο τέλος πείναγα , το έφαγα και δεν έπαθα τίποτα! (γέλια)»
«Η μητέρα μου γεννήθηκε στη φυλακή»
Μιλώντας για την γερμανική καταγωγή της, η Εύα δεν ξεχνά τον παππού της, έγκλειστο στις φυλακές της Αλγερίας και τη μητέρα της που γεννήθηκε μέσα σε αυτές. «Τη φυλακή την έχω λίγο στο αίμα μου», σχολιάζει χαριτολογώντας. “Η μητέρα μου βγήκε από τη φυλακή σε ηλικία δύο ετών και μέσω του Ερυθρού Σταυρού στάλθηκε στην Ελβετία. Από εκεί η οικογένεια επέστρεψε στη Γερμανία όπου γεννήθηκα. Αλλάξαμε πολλές χώρες διαμονής, μεταξύ των οποίων η Αίγυπτος και η Ελλάδα στην οποία και εγκατασταθήκαμε όταν ήμουν 11 ετών, εξαιτίας μιας ταινίας που είχαμε δει για τη χώρα και μας άρεσε πολύ. Μάλιστα όταν γνώρισα τον Έλληνα άνδρα μου στον πατέρα μου, εκείνος επέλεξε να του μιλήσει στα αρχαία ελληνικά!. Εκείνον τον Έλληνα που σπούδαζε μηχανικός στην Ιταλία, τον ακολούθησα σπουδάζοντας κι εγώ διερμηνέας και δουλεύοντας πάνω σε αυτό.
Η μητέρα μου Ilse Villa ήταν γλύπτρια όπως και η αδελφή μου, και εγώ καθώς δεν είχαμε τηλεόραση και πολλά παιχνίδια, έπαιζα με τον πηλό στο εργαστήριο και έμαθα πολλά και τη βοηθούσα , μάλιστα όταν ήρθαμε στην Ελλάδα, ήμουν ακόμη μικρή, εκείνη έκανε ρούχα μπατίκ και εγώ πήγαινα και τα πουλούσα στα νησιά, τη Μύκονο, την Ύδρα».
Κάποια στιγμή η Εύα γνωρίζει την Κορίννα και τον Πάτρικ Κουτούζη και μπαίνει στη ζωή της η ομάδα Αφή, με πολλαπλές δράσεις για την διάδοση και καταξίωση της χειροποίητης δημιουργίας. Η ίδια αγαπούσε να φτιάχνει κούκλες και όπως σημειώνει «στην Αφή μαθαίναμε ο ένας από την τέχνη του άλλου, κάτι που είχε πολύ ενδιαφέρον.
Κάποια στιγμή είχα μια παραγγελία για κούκλες από τη συγγραφέα βιβλίων για παιδιά, Σοφία Ζαραμπούκα που τις ήθελε για μια παρουσίαση βιβλίου της, κι αυτές αποτέλεσαν τον πυρήνα δημιουργίας ενός κουκλοθεάτρου και μιας παράστασης που ταξίδεψε σε όλη την Ελλάδα σε μια μεγάλη περιοδεία και με μεγάλη επιτυχία για αρκετά χρόνια. Ήταν το κουκλοθέατρο Κουρελού»
Όταν δίδασκε κατασκευή μαριονέτας σε κάποια σεμινάρια, συνάντησε την Κατερίνα Πούτου, από τα ιδρυτικά μέλη της ΜΚΟ Άρσις. Ήταν η εποχή που εκείνη εργαζόταν ως κοινωνική λειτουργός στο «Σώστε τα Παιδιά», πρόγραμμα για τσιγγανόπουλα, στο οποίο εντάχθηκε και η Εύα.
Κάποια από τα παιδιά αυτά, όπως θυμάται, τα συνάντησε αργότερα στη φυλακή όταν άρχισε τα μαθήματα χειροτεχνίας και την καλωσόρισαν με χαρά αποκαλώντας την δασκάλα!
Μάνια Ζούση
