«Η Ελευσίνα είναι μία πόλη που σου δίνει την εντύπωση πως περιμένει κάτι να συμβεί, κάτι να αλλάξει, μα ίσως και να μη γίνει τίποτα τελικά. Ίσως να είναι αιώνια η πορεία της πόλης
στο πέρασμα των χρόνων κι εμείς, οι φιλοξενούμενοι της, να ζούμε σε αυτή το δικό μας μύθο…», γράφει στο artplay.gr για την γενέθλια πόλη του ο φωτογράφος Βαγγέλης Γκίνης, με αφορμή την φωτογραφική έκθεση που εγκαινιάζεται την Κυριακή 15 Μαΐου στο Μουσείο Κρεσόβ στην πόλη Λουμπακτζόβ της Πολωνίας, ένα ιστορικό φωτογραφικό οδοιπορικό με τον τίτλο “Ελευσίνα, τέσσερις μνήμες και ένα όνειρο” , σε επιμέλεια Λουΐζας Καραπιδάκη που θα διαρκέσει έως και τις 15 Οκτωβρίου.
«Θέλω να πιστεύω ότι φωτογραφίζω καλύτερα απ’ ότι γράφω, μα θα κάνω μία προσπάθεια. Η ιδέα για αυτή την έκθεση ήρθε το 2013 και μετά από μία σύντομη μελέτη της ιστορίας της πόλης που ζω, της Ελευσίνας. Μελετώντας διαπίστωσα πως 4 περίοδοι της ιστορίας διαμόρφωσαν την πόλη σε αυτό που είναι σήμερα. Οι δύο αφορούν την αρχαιότητα, τα κλασικά και ρωμαϊκά χρόνια, ενώ οι άλλες δύο τη νεότερη Ιστορία, την εγκατάσταση των προσφύγων και τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις…
Φωτογραφίζω την Ελευσίνα από τον Οκτώβριο του 2008 όταν και ξεκίνησα να σπουδάζω φωτογραφία. Με εντυπωσίαζε ο αρχαιολογικός χώρος. Ο τρόπος με τον οποίο αλληλεπιδρούσαν τα μάρμαρα με το φως ήταν κάτι μαγικό για μένα. Παρατηρούσα τον χώρο… Η μεταφυσική που τον συνοδεύει αντικατοπτριζόταν στα μάρμαρα κάτω από τον δυνατό ήλιο. Κι όμως, ταυτόχρονα ένιωθα ότι τα κομμάτια αυτά, επιζούν πια σαν φυσικά αντικείμενα στο χώρο και έχουν ανασυσταθεί και αναπαραχθεί στην δική μας σύγχρονη κουλτούρα, που αναζητά κάτι το μεταφυσικό διαρκώς προκειμένου να καλύψει την υλική της χυδαιότητα…
Νομίζω έτσι τα φωτογράφισα. Δεν απέκρυψα τον μύθο τους μα ούτε και τα έδειξα ως κάτι άλλο από αυτό που πραγματικά είναι. Στα μάτια μου έχουν διπλή υπόσταση όπως και η Ελευσίνα… Η πόλη που στην πλειοψηφία τους, όσοι δεν ζουν εκεί, αγαπούν να την θαυμάζουν για το παρελθόν της κι όσοι ζουν εκεί αγαπούν να τη μισούν για το παρόν της. Μα κανείς από όσους τη θαυμάζουν δεν έρχεται να μείνει εδώ και κανείς από όσους τη μισούν δεν φεύγει, περίεργο δεν είναι;
Στη συνέχεια ασχολήθηκα με τον προσφυγικό συνοικισμό των Μικρασιατών. Αγαπημένη γειτονιά της πόλης. Πολύ περπάτημα στην αρχή και δειλά δειλά κανένα κλικ. Είναι μικρή γειτονιά βλέπεις και “ελέγχεσαι” από παντού όταν περνάς. “ Ποιός είσαι εσύ; ” “ Φωτογραφίζεις; Τι φωτογραφίζεις, τα σπίτια μας; ” πόσες φορές με ρώταγαν κυρίες που μου θύμιζαν τη γιαγιά μου από τη Θεσσαλονίκη… Με συνήθισαν όμως και τα φωτογράφησα τα σπίτια τους. Μόνο τις προσόψεις. Η ισορροπία τους και το μοτίβο σε όλο το συνοικισμό (πορτα-παράθυρο, πόρτα-παράθυρο κτλ.) μου ασκούσε ακαταμάχητη έλξη.
Οπτικά λένε αλλά και φυσικά- η ισορροπία είναι η κατάσταση κατανομής στην οποία όλη η δράση έχει περιέλθει σε ακινησία… Έτσι ακριβώς είναι με τα περισσότερα σπίτια του συνοικισμού. Ακατοίκητα πλέον τα μισά, ίσως και παραπάνω. Έπειτα ασχολήθηκα με τις παλιές βιομηχανίες της πόλης. Ελαιουργείο, Κρόνος, Ίρις, Ελαιουργική. Επέλεξα το video εδώ με τη μορφή του timelapse. Πέρασα ώρες μέσα στα άδεια κτήρια καταγράφοντας την κίνηση του φωτός που πέρναγε από χαραμάδες και σπασμένα παράθυρα και φώτιζε τους τοίχους τους. Η κίνηση του φωτός συμβολίζει τη ζωή και κάνει για λίγο οικείο ένα περιβάλλον τόσο ανοίκειο σε όλους εμάς που δεν εργαστήκαμε ποτέ εκεί, που θεωρούμε τώρα πια αυτούς του χώρους, χώρους τέχνης ενώ ήταν για τόσο κόσμο χώροι δουλειάς. Γενιές ολόκληρες εργατών πέρασαν από αυτά τα εργοστάσια. Ένας παππούς εμφανίστηκε από το πουθενά ένα πρωί που βρισκόμουν στο Ίρις. Με πλησίασε διστακτικά, “ ήρθα να πάρω ένα κομμάτι τσίγκο για το μποστάνι μου ” είπε και κουβεντιάσαμε λίγο για τα χρόνια που εργαζόταν εκεί. Τον ρώτησα αν πηγαίνει στο ελαιουργείο το καλοκαίρι που γίνονται παραστάσεις. “ Όχι παιδί μου, εμείς εκεί δουλεύαμε…”. Στίχοι ποιημάτων άρχισαν να γυρνάνε στο μυαλό μου, “ πως να αναρωτηθούν πουθ’ έρχονται και που πηγαίνουν; Είναι τα όμορφα δειλινά τόσο αποκαμωμένοι…” είχε γράψει ο Μπρεχτ…
Επίσης οι ήχοι μέσα στα μεγάλα άδεια κτήρια ήταν κάτι το συγκλονιστικό. Σαν να έρχονταν από το παρελθόν. Τους χρησιμοποίησα για να επενδύσω ηχητικά το video. Έτσι, εις μνήμην των εργατών. Κι άλλοι στίχοι… “…για την καινούρια γέννα π’ όλο την περιμένουμε κι όλο κινάει για να ‘ρθει, κι όλο συντρίμμι χάνεται στο γύρισμα των κύκλων…”. Έτσι τιτλοφορείται το video “ Στο Γύρισμα Των Κύκλων ”. Η Ελευσίνα είναι μία πόλη που σου δίνει την εντύπωση πως περιμένει κάτι να συμβεί, κάτι να αλλάξει, μα ίσως και να μη γίνει τίποτα τελικά. Ίσως να είναι αιώνια η πορεία της πόλης στο πέρασμα των χρόνων κι εμείς, οι φιλοξενούμενοι της, να ζούμε σε αυτή το δικό μας μύθο…
Η έκθεση κλείνει με μία φωτογραφική εγκατάσταση (Mythos) που αποτελείται από 100 φωτογραφίες μικρού μεγέθους, οι οποίες τοποθετημένες όλες μαζί, σχηματίζουν ένα μεγάλο τετράγωνο. Στις φωτογραφίες απεικονίζεται ένα στάχυ, κατά τη γνώμη μου ένα πιο ουδέτερο σύμβολο της πόλης, απαλλαγμένο από το -υποχρεωτικό πολλές φορές- μεταφυσικό φορτίο. Η διαφορετική έκθεση στο φως κάθε φωτογραφίας, από το απόλυτα “καμένο” λευκό ως το απόλυτα υποφωτισμένο μαύρο, συμβολίζει το γνωστότερο μύθο της πόλης, αυτόν της Περσεφόνης. Συμβολίζει την ιστορία της στο πέρασμα των αιώνων, συμβολίζει αυτό που θέλει ο επισκέπτης να βλέπει στην πόλη, τολμώ να πω, συμβολίζει όλους τους μύθους που αναπαράγει ή έχει ανάγκη να αναπαράγει ο άνθρωπος. Δίπλα θα τοποθετηθεί η ετυμολογία της λέξης μύθος : παραδοσιακή, λαϊκή, φανταστική διήγηση που μεταφέρεται κυρίως προφορικά από γενιά σε γενιά και συνήθως ερμηνεύει κάποιες όψεις του κόσμου που μας περιβάλει, μα δεν είναι αληθής…»
Βαγγέλης Γκίνης
