Ένα από τα άλυτα μυστήρια της αρχαιολογίας, τον περίφημο Δίσκο της Φαιστού, προσεγγίζει με την έκθεση «Synthespian» η Κλεοπάτρα Χατζηγιώση στο καφέ του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου της Αθήνας από το Σάββατο 9 Σεπτεμβρίου.
Μια εικαστική αφήγηση του Δίσκου της Φαιστού που περιστρέφεται γύρω από ερωτήματα όπως το πώς μια δισδιάστατη αναπαράσταση γίνεται τρισδιάστατη εμπειρία; Πώς ένα αρχαιολογικό εύρημα δύναται να παράγει ένα έργο σύγχρονης τέχνης; Πώς ένα ακατάληπτο κείμενο πάνω σε ένα κομμάτι πηλού ηλικίας 3.700 ετών μεταφράζεται σε γλυπτικές μορφές, σε εικαστική γλώσσα;
Η εργασία της Χατζηγιώση συνίσταται στη δραματοποίηση των 45 εικονογραμμάτων του Δίσκου, μετατρέποντας το αρχαιότερο τυπογραφικό μνημείο σε μια πρωτότυπη γλυπτική εγκατάσταση. Φτιαγμένα από πηλό σε διαστάσεις 30×40 εκ., τα επιζωγραφισμένα γλυπτά της ζωντανεύουν με πιστότητα τις αντίστοιχες δισδιάστατες μορφές χωρίς καμία διάθεση αποκρυπτογράφησης του μηνύματος του αινιγματικού δίσκου και του νοήματος της οπτικής γραφής του.
Ο Δίσκος της Φαιστού ανακαλύφθηκε στην Κρήτη το 1908 από τον Luigi Pernier και σήμερα εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.
Η εικαστικός εξηγεί πως το ερευνητικό αντικείμενο της Έκθεσης αφορά σε μία ζωγραφική και γλυπτική μεταφορά των 45 εντυπωμένων εικονογραμμάτων του Μινωικού Δίσκου της Φαιστού της 2ης χιλιετίας π.Χ. το οποίο αποτέλεσε και την θεματική της Μεταπτυχιακής της Εργασίας που πραγματοποιήθηκε στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής με αντικείμενο: ” Αnimation “.Εστιάζοντας στο εικονόγραμμα Ν (2) του Δίσκου της Φαιστού διερευνήθηκε επίσης μία ψηφιακή τρισδιάστατη επεξεργασία του προπλάσματος αυτού με την μέθοδο της Φωτογραμμετρίας και της Κινούμενης Εικόνας ( Animation), καθώς και τρόποι προβολής του με την χρήση της τεχνολογίας της Επαυξημένης Πραγματικότητας.
Το εικονόγραμμα N (2) προτείνεται με την ονομασία : « Κοννοφόρος», διότι η ονομασία: «κόννος» υποδηλώνει στην αρχαία ελληνική γραμματεία τον τρόπο κουράς κατά τον οποίο αφήνεται λόφος τριχών επί της κορυφής της κεφαλής. Ανάλογες ερμηνείες έχουν οι λέξεις: «σκολλυφόρος», « ο φέρων λόφον, ή όγκον, ή χάσμα επί της κορυφής της κεφαλής », «κορυφαίος», «μακεσίκρανος», «σκιαδηφόρος», «κορυμβοφόρος», «κωνοφόρος» – οι δύο τελευταίες λέξεις χρησιμοποιούνται και επί του θεού Διονύσου.
Λόγω δε του ότι ο Διόνυσος συνοδευόμενος από τον θίασό του αντιστοιχεί στον Κορυφαίο του χορού, ή στον Εξάρχοντα του Διθυράμβου, αλλά και στον Θέσπη που μεταβάλλει τον Εξάρχοντα στον πρώτο Υποκριτή , προέκυψε ο τίτλος του ψηφιακού μοντέλου του «Κοννοφόρου» ως: ‘Synthespian”, όπου ο όρος: ‘Synthespian” προερχόμενος από τις λέξεις: « synthetic +Thespis » , υποδηλώνει επίσης έναν ψηφιακό δραματικό Υπερ-ήρωα.
Τα εκτιθέμενα έργα συνοδεύει ο σχεδιασμός μου ενός ανατροφοδοτούμενου QR του εικονιστικού σημείου Ν (2) του Δίσκου της Φαιστού με πληροφορίες για αρχαίες ερμηνευτικές αποδόσεις της δομής του. Mέσω της διάδρασης του QR με τον θεατή επιτυγχάνεται η σύζευξη της σύγχρονης τέχνης με την αρχαιολογία στο πεδίο της ψηφιακής πολιτιστικής κληρονομιάς (ΑRT- CHAEOLOGY, ή VIRTUAL – HERITAGE).
Η Χατζηγιώση δεν επιχειρεί να λύσει τον γρίφο, αλλά να μας εξοικειώσει με την αρχαία τέχνη αναδεικνύοντας τις εικονοποιητικές δυνατότητες ενός αρχαιολογικού ευρήματος που εξάπτει τη φαντασία. Στο ίδιο πνεύμα, χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της φωτογραμμετρίας και του animation, σε συνδυασμό με τη χρήση της τεχνολογίας της επαυξημένης πραγματικότητας, δημιουργεί μια ψηφιακή αναπαράσταση του προπλάσματος του σημείου no. 2, με την προτεινόμενη ονομασία «κοννοφόρος» (Plumed head), το οποίο εμφανίζεται συχνότερα στις δύο όψεις του Δίσκου. Η ψηφιοποιημένη φιγούρα παραπέμπει σε avatar βγαλμένο θαρρείς από κάποιο video game με φουτουριστικό/εσχατολογικό περιεχόμενο. Μέσα από αυτό το παράδειγμα η καλλιτέχνις μας παρουσιάζει τη δυναμικότητα (potentiality) του Δίσκου της Φαιστού, τη δημιουργική ερμηνεία του. Άλλωστε η ανάγνωση του Δίσκου δεν είναι μονοσήμαντη, αλλά εμπεριέχει την πολλαπλότητα: τα εικονογράμματα μπορούν να διαβαστούν, μεταξύ άλλων, ως ημερολόγιο, λατρευτικό κείμενο, ερωτικά τραγούδια, προσευχή, ύμνος, κατάρα, κείμενο διδασκαλίας ανάγνωσης, ακόμα και ως επιτραπέζιο παιχνίδι. Το πρότζεκτ της Χατζηγιώση ολοκληρώνεται με τον σχεδιασμό ενός ανατροφοδοτούμενου QR του εικονιστικού σημείου Ν (2) του Δίσκου της Φαιστού με πληροφορίες για αρχαίες ερμηνευτικές αποδόσεις της δομής του και για τον προτεινόμενο τίτλο αυτού: «Synthespian». Mέσω της διάδρασης του QR με τον θεατή επιτυγχάνεται η σύζευξη της σύγχρονης τέχνης με την αρχαιολογία στο φανταστικό πεδίο ART-CHAEOLOGY, ή VIRTUAL-HERITAGE.
Η Κλεοπάτρα Χατζηγιώση γεννήθηκε το 1964 στη Θεσσαλονίκη όπου τελείωσε τη Γερμανική Σχολή. Σπούδασε στη Σχολή Γραφικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών Βακαλό (1982-1984) και στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, στον τομέα της Ζωγραφικής με καθηγητή τον Δημήτρη Μυταρά (1985-1990) και στον τομέα της Γλυπτικής με καθηγητή τον Γιώργο Λάππα (1998-2003). Το 2020-2022 παρακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές με αντικείμενο «Αnimation» στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής. Είναι Ερευνήτρια Υποψήφια Διδάκτωρ στον τομέα 3 του τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών στο ΕΜΠ. Έχει συμμετάσχει σε πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.
Κατά τη διάρκεια των εγκαινίων θα ακουστεί η ανάγνωση του κειμένου του Δίσκου της Φαιστού στη Mινωική Γραφή από τη Δέσποινα Χιωτίδου.
Το κείμενο βασίζεται στην «Aνάγνωση» του Δίσκου της Φαιστού από τον Ελληνοβρετανό γλωσσολόγο, πανεπιστημιακό δάσκαλο του Προγράμματος Erasmus του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου Ηρακλείου Δρα Γκάρεθ Όουενς σε συνεργασία με τον Καθηγητή Φωνητικής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, Τζον Κόλμαν (2016). Η απόδοση του κειμένου ηχογραφήθηκε το 2016 στα Χανιά, στο Nest Studio & Productions, προσωπικό στούντιο του συνθέτη και πιανίστα Γιώργου Λουτσέτη. Θα ακολουθήσει παρουσίαση του κειμένου του Δίσκου της Φαιστού σε ελεύθερη «Ποιητική Μετάφραση» στην ελληνική και αγγλική γλώσσα από τον Γιώργο Λουτσέτη και Γκάρεθ Όουενς αντίστοιχα.
Στον εκθεσιακό χώρο θα προβάλλονται ταυτόχρονα τα τέσσερα ψηφιακά μοντέλα των εικονογραμμάτων σε animation ( 02-12-31-26) τα οποία σύμφωνα με τους Δρα Γκάρεθ Όουενς και John Coleman γεννούν τους συλλαβικούς ήχους: «I–QE–KU–RJA» που σημαίνουν: «Kυοφορούσα Θεότητα», και αναφέρονται πιθανώς στη μινωική Αστάρτη – Αφροδίτη. H άδεια χρήσης της λέξης έλαβε χώρα μετά την ευγενική παραχώρηση του Δρα Γκάρεθ Όουενς ( https://daidalika.hmu.gr & https://daidalika.hmu.gr/home )
Tην εκδήλωση θα ανοίξει με χαιρετισμό η Δρ Ελένη Μούρη, Διευθύντρια του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών (Π.Μ.Σ.) “Animation” του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής και θα ακολουθήσει Σύντομη Εισαγωγή του Επιβλέποντα της Μεταπτυχιακής Εργασίας της Κλεοπάτρας Χατζηγιώση, Αναπληρωτή Καθηγητή του (Π.Μ.Σ.) Δρος Σπυρίδωνος Σιάκα, καθώς και παρουσίαση των εκθεμάτων της έκθεσης και των συντελεστών που συνέβαλαν στην πραγματοποίησή της, από την Κλεοπάτρα Χατζηγιώση.
Διάρκεια έκθεσης: 6 Σεπτεμβρίου – 5 Οκτωβρίου 2023
Ωράριο έκθεσης: 8 π.μ. – 19.00 (εκτός Τρίτης: 13.00-19.00)
Επιμέλεια έκθεσης: Χριστόφορος Μαρίνος
Συντονισμός: Αιμιλία Κουγιά
