«Λέξεις και χρώμα». Λογοτεχνία και σύγχρονη ζωγραφική

Την επίδραση της λογοτεχνίας στη ζωγραφική διερευνά και αναδεικνύει η ομαδική έκθεση «Λέξεις και χρώμα», που εγκαινιάζεται την Τρίτη 31 Μαρτίου στην γκαλερί Καπλανών 5.

Οι Δημήτρης Αναστασίου, Σύλβια Αντωνιάδη, Εύα Αποστολάτου, Σοφία Δατσέρη, Γιώργος-Παναγιώτης Καβούνης, Γιώργος Καρακάσογλου, Ιωάννα Καφίδα, Βασιλική Κοσκινιώτου, Θανάσης Ραχούτης και Κατερίνα Χαδουλού, επιλέγουν να μεταφέρουν και να αποτυπώσουν στον καμβά τον πλούτο των κειμένων.

Σύμφωνα με την κριτικό και ιστορικό τέχνης Ήρα Παπαποστόλου «ο Δημήτρης Αναστασίου φτιάχνει το δικό του εικονιστόρημα με τίτλο «Α=-Α» όπου μπλέκονται ζωγραφική και λέξεις, καθώς και όνειρο με πραγματικότητα, για να γεννηθούν έργα αφηγηματικά, γεμάτα συμβολισμούς, στα οποία κυριαρχεί ένας φιλοσοφικός και ψυχαναλυτικός αναστοχασμός σε σχέση με τα όρια τόσο ενός (πλασματικού άραγε;) Εγώ όσο και της ίδιας της (πλασματικής άραγε;) πραγματικότητας, συστήνοντας κάτι εξ” ορισμού παράδοξο: ένα μανιφέστο της αμφιβολίας σε εικόνες”.

“Τα έργα της Σύλβιας Αντωνιάδη αναφέρονται στη βιβλική ιστορία του Σαμψών «Παλαιά Διαθήκη ΚΡΙΤΑΙ» καθώς και στην μεσαιωνική μελέτη του Εμμανουήλ Ροΐδη «Πάπισσα Ιωάννα». Το πρώτο έργο βασίζεται στην οπτική του Γάλλου ποιητή Ferdinand Lemaire ο οποίος πλάθει στο λιμπρέτο του για την όπερα του Saint-Saens τον χαρακτήρα της Δαλιδά και το δεύτερο έργο πάντα σύμφωνα με τη μελέτη του Ροϊδη, τοποθετεί τη γυναίκα στον ανώτερο θώκο της Ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας, να καθίσταται έγκυος απ´ τον θαλαμηπόλο της. Το συμπέρασμα είναι ότι το Δόγμα δεν δύναται να παρέμβει στην Φύση”.

“Η Εύα Αποστολάτου επιλέγει να ζωγραφίσει την αστρονόμο, μαθηματικό και φιλόσοφο Υπατία. Λόγω του ότι οι ιστορικοί εξαίρουν εκτός των άλλων και την ομορφιά της, την παρομοιάζει με την Αφροδίτη της Μήλου όπως γεννήθηκε από ένα κοχύλι, σύμφωνα με τον πίνακα του Μποτιτσέλι. Μόνο που στην περίπτωσή της το κοχύλι συνδέεται με τον θάνατό της και όχι με την γέννησή της, καθώς το μαυροφορεμένο χριστεπώνυμο πλήθος την δολοφόνησε με τροχισμένα κοχύλια στην Αλεξάνδρεια το 415″.

“Η Σοφία Δατσέρη κρατάει την μυθοπλασία που της δίνει η λογοτεχνία, την αποδίδει ζωγραφικά και πολλές φορές της αρέσει να συνεχίζει την ιστορία από το σημείο που την άφησε ο συγγραφέας. Έτσι κάνει στο έργο της «Καβάφης και Οδυσσέας». Ενώ το έργο της «Απελπισμένος Ερωτόκριτος» θα μπορούσε να εκφράζεται από το παρακάτω κείμενο: «Απελπισμένος ο Ερωτόκριτος στοχάζεται πάνω «στου κύκλου τα γυρίσματα που ανεβοκατεβαίνουν», βασανισμένος «απ’ του καιρού τ” αλλάματα» τραγουδά τα πάθη του σε ένα σκοπό τραγικό. Είναι ο έρωτας πράγματι που τον τυραννά ή η αμετάκλητη βεβαιότητα πως γίνεται ο ίδιος έρμαιο μιας μοίρας που δεν μπορεί να την ορίσει, φλόγα μιας προαιώνιας φωτιάς που δεν σβήνει με νερό;”

“Ο Γιώργος – Παναγιώτης Καβούνης, επηρεασμένος από συγγραφείς όπως ο Ντοστογιέφσκι αλλά και από τον Έλληνα συγγραφέα Ρένο Αποστολίδη, μεταφέρει την κοσμοθεωρία τους και την ατμόσφαιρά τους στα έργα του, με τον γεμάτο σύμβολα και άκρως περιγραφικό και λεπτομερειακό ρεαλισμό του”.

“Ο Γιώργος Καρακάσογλου εμπνέεται από το έργο του Γερμανού φιλόσοφου Νίτσε “Τάδε έφη Ζαρατούστρα” για να μιλήσει για την αναζήτηση των δικών μας προσωπικών αξιών, και αποδίδει ζωγραφικά ποιήματα όπως αυτό του Μάκη Τσίτα με τίτλο «Σήμερα» από το Ποιητικό Ημερολόγιο των εκδόσεων Ιωλκός (2011): Σήμερα δε θα γράψω ποίημα/Σήμερα δεν υπάρχει λόγος να γράψω ποίημα/Σήμερα είμαι ευτυχισμένος. Ο ίδιος ο καλλιτέχνης λέει: «Δεν είναι απλά η απόπειρα εξαπάτησης της Φθοράς που γεννά τελικά ακόμα ένα ποίημα αλλά η ίδια η ανάγκη της δήλωσης. Η ίδια η τέχνη που πεθαίνει να σου το πει, θάνατε».

“Τη δασκάλα με τα χρυσά μάτια επιλέγει να ζωγραφίσει η Ιωάννα Καφίδα σε ένα στιγμιότυπο που θα μπορούσε να αποδίδεται στην παρακάτω φράση: «Σας ευχαριστώ» λέει ο Δρίβας «και για απόδειξη να και το τραγούδι σας». Τραγουδάει στον ίδιο σκοπό, έναν σκοπό παραπονιάρικο, ερωτικό όπως είναι όλοι οι σκοποί του νησιού: Το χαμηλό τ ανάβλεμμα που κάνεις, με λαβώνεις./ Μη με θωρείς τόσο γλυκά, γιατί με παλαβώνεις/Το ματόκλαδό σου κλίνει, να περάσω δεν μ’ αφήνει.» Το συγκεκριμένο έργο φιλοτεχνήθηκε με αφορμή την παραγγελία της εφημερίδας «Το Βήμα» με θέμα εξώφυλλα βιβλίων Ελλήνων λογοτεχνών”.

“Η Βασιλική Κοσκινιώτου ζωγραφίζει τρία στιγμιότυπα αγάπης γεμάτα σύμβολα, εμπνεόμενη από στίχους που την περιγράφουν: μια στιγμή ξεδιψάσματος («το δάσος των χειλιών σου χρωματίζει μπλε τις υγρές νύχτες του καλοκαιριού κι ελευθερώνει τα όνειρά μου τα θαλασσινά»), μια στιγμή μετάβασης («Η αγάπη είναι σαν τη μέρα, φεύγει και πάει, φεύγει και πάει η αγάπη…») και μια στιγμή αναγέννησης, με το ρόδι ως σύμβολο γονιμότητας. Για το πορτρέτο του Μπουκόφσκι ο Θανάσης Ραχούτης λέει: «Ο Μπουκόφσκι δεν είναι ο αγαπημένος μου συγγραφέας, είναι ο αγαπημένος μου ήρωας, απλά τυχαίνει να είναι και συγγραφέας. Ή μάλλον ποιητής. Ένας ποητής που η ζωή του ταυτίζεται τόσο πολύ με το έργο του που είναι αδύνατον να φανταστείς στους ήρωες που πλάθει στα βιβλία του κάποιον άλλον πέρα από τον ίδιο. Και για να το διατυπώσω κάπως διαφορετικά, οι ήρωές του είναι τόσο «βρώμικοι» από την ίδια τη ζωή που η ταύτιση μαζί τους είναι τρομαχτική. Όπως η ζωή που θα θέλαμε να ζήσουμε».

“Τέλος, η Κατερίνα Χαδουλού εξηγεί για τα έργα της: » Σαν συλλέκτρια παραδοσιακών ιστοριών, λαϊκών αφηγήσεων και παραμυθιών από όλο τον κόσμο, πάντα έδειχνα μια αδυναμία στο Ιαπωνικό φολκλόρ, όχι μόνο λόγω της ποικιλίας των πνευματικών, μυθολογικών όντων (yokai) που συναντάμε αλλά και λόγω των μοναδικών ιαπωνικών ξυλογραφιών που συνοδεύουν αυτές τις κατά κύριο λόγο ιστορίες φαντασμάτων. Σε συνδιασμό με την ατμόσφαιρα του παραδοσιακού θεάτρου Νο και τον ασπρόμαυρο ιαπωνικό κινηματογράφο τρόμου [«Onibaba» (1964), «Kaidan» (1964), «Kuroneko» (1968) κ.α.], αυτός ο βίαιος, δαιμονικός κόσμος που κυριαρχεί η έννοια της εκδίκησης, οι οιωνοί θανάτου και στον οποίο οι ζωντανοί φαίνεται να είναι οι παρείσακτοι, μου τράβηξε αναπόφευκτα την προσοχή εξαιτίας της ευρηματικότητας του και φυσικά της γοητευτικής και απαράμιλλης ομορφιάς αισθητικής του. Το «Tengu» είναι ένα πλάσμα αυτού του ζοφερού κόσμου, και παρόλο που η ονομασία του παραπέμπει σε σκύλο, στην ιαπωνική παράδοση εμφανίζει ως ανθρωπόμορφο πουλί, οιωνός επικείμενης καταστροφής και θανάτου. Το «Πορτέτο της Σούνκιν», από την άλλη, είναι βασισμένο στην νουβέλα του Τανιζάκι «Τhe Tattooer» και αν και ανήκει στην σύγχρονη ιαπωνική λογοτεχνία είναι ξεκάθαρες οι αναφορές και ο δεσμός με αυτό το αρχαίο, παραδοσιακό Πάνθεον του Κακού. Η λογοτεχνία αιώνων εμπνέει λοιπόν και σήμερα τους σύγχρονους Έλληνες δημιουργούς που αφήνοντας τη φαντασία τους ελεύθερη αποδίδουν κάθε φορά με τον δικό τους τρόπο ένα ποίημα ή ένα λογοτεχνικό ή φιλοσοφικό κείμενο μιλώντας στο θεατή για αξίες που αντέχουν στο χρόνο. Οι δύο διαφορετικές εκφράσεις του ψυχικού κόσμου των δημιουργών ενώνονται συνθέτοντας ένα νέο αυτόνομο έργο που δημιουργεί ερωτήματα σχετικά με τη φύση, τις ιδιότητες και τα χαρακτηριστικά της λογοτεχνίας”.

Το κείμενο είναι αποσπάσματα από την κριτική παρουσίαση της Ήρας Παπαποστόλου. (Πηγή: Kaplanon5.gr)