“Μικρό παιδί στο Wroclaw της Πολωνίας, θυμάμαι τον παππού Σωτήρη(που με ανάθρεψε μέχρι τα 10 τουλάχιστον) να μου λέει πως θα πάμε στην Ελλαδίτσα μας, θα επιστρέψουμε επιτέλους στον τόπο μας. Εγώ, γεννημένη στο Wroclaw και κατά το ήμισυ Πολωνή από τη μεριά της μάνας μου, θυμάμαι την πρώτη μυρωδιά του Πένθους..τον αποχωρισμό από το δωμάτιό μου και τα χάμστερ μου, τις παιδικές μου φίλες, το παγωτατζίδικο της γειτονιάς και τη δημοτική παιδική χαρά.Το κόκκινο φιατάκι μας ξεκινούσε για την “ Πατρίδα”στις 7 Ιουνίου του 1987.Ήμουν μόλις 5 χρονών μα δεν ξεχνώ την απέραντη θλίψη και σιωπή που κράτησα 5 μέρες, τόσες όσες κράτησε το ταξίδι Wroclaw-Λάρισα..”
Η ηθοποιός Αλεξάνδρα Καζάζου, με αφορμή τη συμμετοχή της στο θεατρικό δρώμενο «Το κοιμητήριο» που παρουσιάζεται 31 Αυγούστου και 1η Σεπτεμβρίου στην Αυλή του Διαχρονικού Μουσείου στη Λάρισα,σε σκηνοθεσία από την Ιώ Βουλγαράκη και τη συμμετοχή του Δημήτρη Γεωργιάδη, μιλά στο artplay.gr για το Πένθος, βασική ιδέα του δρώμενου, μέσα από προσωπικές και οικογενειακές στιγμές και ιστορίες:
Πενθούσαν όμως κι οι παππούδες πολύ παραπάνω από μένα..Από το 1949 που περνώντας τα Αλβανικά σύνορα ως πολιτικοί πρόσφυγες έφτασαν στην Πολωνία .Τους έδωσαν δουλειά, στέγη, σεβασμό, κουλτούρα, είχανε να λένε για τα καλά του σοσιαλισμού..Λέγανε όμως πάντα “Δεν μπορούν να μας δώσουν την θάλασσα, τον ήλιο,τη γλώσσα μας,το τραγούδι μας..
Μετά από χρόνια κατάλαβα πως δεν ήταν η λέξη Νοσταλγία κατάλληλη για το συναίσθημά τους αλλά μία άλλη πολύ πιο ενεργητική, δραστική κατάσταση που περιείχε και αναμονή και οδύνη.Το συλλογικό Πένθος ,καθημερινό επί 38 χρόνια, που κληρονομήθηκε και στον πατέρα μου που ήξερε πως έπρεπε να αφήσει τα πάντα και να “επιστρέψει”….(αυτό είναι αρχή μιας άλλης ιστορίας)
Η ιστορία της αντάρτισσας γιαγιάς μου ΄Αννας είναι μία ιστορία οπού η λέξη Πένθος είναι συμπρωταγωνιστής μαζί με την λέξη Αγώνας και Πάλη. Κατά τη διάρκεια της ζωής της έχασε και τα τρία παιδιά της και τους 2 άντρες της και όταν την ρώτησα αντέχεις; Μου είπε κατευθείαν:”Θα αυτοκτονούσα, αχ πώς θα αυτοκτονούσα,με λαχτάρα!αλλά δεν μπορώ να το κάνω, είμαι Κομμουνίστρια”!
Την 1η Νοέμβρη στην Πολωνία είναι η γιορτή των Αγίων Πάντων και γιορτάζονται όλοι οι αποθανώντες. Στις 2 Νοέμβρη γιορτάζεται ένα έθιμο παγανιστικό , σύμφωνα με το οποίο, πιστεύεται πως εκείνη την νύχτα οι ψυχές των νεκρών επισκέπτονται τα σπίτια και συνομιλούν με τους ζωντανούς!
Όλη την ημέρα και την νύχτα τα Νεκροταφεία πλημμυρίζουν με κόσμο και μοσχομυρίζουν κάθε ειδών λουλούδια ενώ δεν λείπουν και τα τραγούδια προς τιμήν όλων των νεκρών.Είναι μία από τις πιο απελευθερωτικές μέρες για την ψυχή.Περπατάς ανάμεσα στους τάφους αγνώστων και γνωστών και τους μιλάς,τους απευθύνεσαι, τους χαιρετάς, εναποθέτεις ένα λουλούδι, τραγουδάς και αγκαλιάζεις κάποιον που κλαίει, είτε σιωπάς μαζί με κάποιον άλλον ή για κάποιον άλλον…Για λίγο το βάραθρο που μας χωρίζει γίνεται αισθητά μικρότερο…Εννοώ πως για λίγο δεν προσπερνάς τον πόνο του άλλου είτε τον δικό σου αλλά τον χωράς, τον αγκαλιάζεις τον πόνο, μετέχεις σε κάτι χωρίς να το αποφεύγεις και συναντιέσαι με κάτι που μοιάζει μεταφυσικό αλλά αποτελεί μία πραγματικότητα πιο πραγματική από πολλές άλλες..
ARVE Error: Mode: lazyload not available (ARVE Pro not active?), switching to normal mode
Τον Ιούλιο του 2011 βρεθήκαμε με την ομάδα Jubilo στη Srebrenica και μετά από 3ήμερο περπάτημα μέσα στη σιωπή βρεθήκαμε σε μία τεράστια έκταση με χιλιάδες τάφους...Μου είναι αδύνατον να περιγράψω την εικόνα αυτή.Στη σφαγή της Srebrenica το 1995 γύρω στα 8.000 αγόρια και άντρες εξοντώθηκαν μέσα σε τρεις μέρες.Όλα έγιναν τόσο γρήγορα που τα μέλη κάποιων βρίσκονται ακόμη διάσπαρτα στην περιοχή …Και οι γυναίκες τους, κι οι μανάδες τους, περιμένουν ακόμα για να ταφούν οι άταφοι με τιμή που τους αξίζει… .Μέχρι να συμβεί αυτό, δεν μπορούν να πενθήσουν..
Ο Χίτλερ είπε κάποτε :”Και ποιος θα θυμάται μετά από 100 χρόνια την γενοκτονία των Αρμενίων; ”Και το Άουσβιτς συντελέστηκε..και είναι γραμμένο σε μία επιγραφή :Λαοί που δεν θυμούνται την ιστορία είναι υποχρεωμένοι να την ξαναζήσουν, δηλαδή να την περπατήσουν,να την μελετήσουν, να την ακούσουν, να την σιωπήσουν ,να την θυμηθούν ατομικά και συλλογικά να είναι ικανοί να την Πενθήσουν συλλογικά…Και η Srebrenica συντελέστηκε…Σε τέτοιες στιγμές ο ίδιος ο Θάνατος είναι νεκρός..Δεν χωράει κανένα πένθος γιατί μοιάζει πια με “εργοστάσιο παραγωγής πτωμάτων”…
Νομίζω πως η εσωτερική ανάγκη(ερώτημα μάλλον) και της Ιώς και του Δημήτρη και η δική μου ήταν η εξής -μετά το σοκ από μία στοίβα από νούμερα που πεθαίνουν και πολύ πολύ συνοπτικά και γρήγορα τσουβαλιάζονται και θάβονται χωρίς τους Αγαπημένους τους,χωρίς χώρο για το Πένθος και για το Αντίο σε “Συνθήκες Εξαίρεσης”-αν αφουγκραστώ τον άλλον, τον πόνο του, την ιστορία του προσωπικού του Πένθους μπορώ άραγε να τον χωρέσω περισσότερο, να θυμηθώ το όνομά του, να συναντηθώ με ένα πραγματικό κομμάτι τελικά της ιστορίας μου;
Κάπως έτσι δεν έρχεται η συλλογική μνήμη ; Αυτή που κινεί βουνά και μπορεί να φέρει μία καινούργια Ανάσταση;
Αλεξάνδρα Καζάζου
