Μια ιδιαίτερη και εξαιρετικά ενδιαφέρουσα περίπτωση νέου καλλιτέχνη που κατάφερε να ξεχωρίσει και να βραβευθεί με την πρώτη μεγάλους μήκους animation ταινία του σε διεθνή φεστιβάλ, ο Γιώργος Νικόπουλος, δημιουργός του THEOX που αποτέλεσε και μέρος της πρακτικής του έρευνας στην διδακτορική διατριβή του, μιλά στο artplay.gr για τη γοητεία της τέχνης του, τους εμπνευστές του και τις ιστορίες που αγαπά. Η ταινία απέσπασε Ειδική Μνεία στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Νύχτες Πρεμιέρας 2018, υπήρξε υποψήφια στα Ευρωπαϊκά Βραβεία Κινουμένων Σχεδίων «Emile Awards», στην πόλη Λιλ της Γαλλίας 7 και 8 Δεκεμβρίου, στην κατηγορία της μουσικής και τιμήθηκε με βραβεία πειραματικής ταινίας και πρωτοτυπίας σε φεστιβάλ στη Λατινική Αμερική, στην Ινδία και προσφάτως στο Βερολίνο.
ARVE Error: Mode: lazyload not available (ARVE Pro not active?), switching to normal mode
–Πως ξεκίνησε η σχέση σου με το σινεμά, ποια υπήρξε η κινηματογραφική σου καταγωγή και ποιοι ομότεχνοι σε επηρέασαν.
«Η σχέση μου με το σινεμά ξεκίνησε θα έλεγα περισσότερο εξωκινηματογραφικά και πρακτικά παρά θεωρητικά. Δεν σπούδασα κινηματογράφο και επίσης δεν θα μπορούσα να πω πως υπήρξα λάτρης του σινεμά στο παρελθόν. Οι σπουδές μου ήταν επάνω στις ψηφιακές τέχνες, στο τμήμα Τεχνών Ήχου και Εικόνας του Ιονίου Πανεπιστημίου. Εκεί ήταν η πρώτη πρακτική επαφή μου με το animation και την κινηματογράφηση γενικότερα χωρίς όμως να γίνει αυτή η σχέση αποκλειστική και παθιασμένη. Κατά την περίοδο των σπουδών μου, παράλληλα με την έλξη που ένιωσα κυρίως για το animation αναγνώρισα και μια ισχυρή τάση προς την έκφραση μέσω των παραστατικών τεχνών. Η καλλιτεχνική καταγωγή μου είναι περισσότερο μουσική από ότι κινηματογραφική. Κατάγομαι από οικογένεια παραδοσιακών και λαϊκών μουσικών οπότε η σχέση μου με την έκθεση και τις παραστατικές τέχνες αυτού του τύπου μου έδωσε κυρίως το υλικό το οποίο αργότερα ενέταξα στα κινηματογραφικά και άλλα έργα μου συνειδητά ή ασυνείδητα. Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών μου το 2009 και τη γνωριμία μου με τον σκηνοθέτη Δήμο Αβδελιώδη αναπόφευκτα ακολούθησα ένα σχετικά σύντομο αλλά δύσκολο μονοπάτι στο θέατρο δίπλα στον προαναφερθέντα δάσκαλό μου, το οποίο ακόμα και τώρα βαδίζω κατά καιρούς σαν προσωπική εκγύμναση και ανασυγκρότηση. Από αυτή τη δεύτερη περίοδο σπουδών μου επίσης συγκράτησα τα στοιχεία που συνδέονταν περισσότερο με τον κινηματογράφο παρά με την ίδια την τέχνη του θεάτρου που σπούδασα.
Έπειτα από τρία χρόνια δίπλα στον Αβδελιώδη, έχοντας εμβαθύνει στη μέθοδό που μου δίδαξε σαν ηθοποιό και βρίσκοντας αυτή τη μέθοδο άρρηκτα συνδεδεμένη με τον κόσμο του animation που φαντασιωνόμουν, ξεκίνησα την ακαδημαϊκή μου έρευνα στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο με επιβλέπουσα της έρευνας την πρωτοπόρο στην ελληνική βίντεο τέχνη Μαριάννα Στραπατσάκη. Το θέμα της έρευνας αυτής είναι η συγγένεια του animation με το θέατρο σκιών σαν προγονική του τέχνη. Τον πρώτο χρόνο της έρευνάς μου ολοκλήρωσα την πρώτη μου μικρού μήκους ταινία με τον Δημήτρη Μπασλάμ σε ένα δικό του έργο, Τα Μουστοκούλουρα του Αγησίλαγου και παράλληλα ξεκίνησα την παραγωγή της πρώτης μεγάλους μήκους ταινίας, του THEOX που αποτέλεσε και ένα μεγάλο μέρος της πρακτικής μου έρευνας στην διδακτορική διατριβή. Συνοψίζοντας, μάλλον έχω επηρεαστεί περισσότερο από τον Ευριπίδη, τον Βιζυηνό, τον Μπέκετ, τις παραλογές και τα παραδοσιακά τραγούδια παρά από τον Trier, τον Sylvain Chomet και τα κόμιξ».
ARVE Error: Mode: lazyload not available (ARVE Pro not active?), switching to normal mode
–Ποια η ιστορία γέννησης του «THEOX», πως το εμπνεύστηκες, πως το πραγματοποίησες, ποιες οι χαρές και οι δυσκολίες που αντιμετώπισες
«Το έργο αυτό γράφτηκε στην Αθήνα το 2011, τότε που τα πρώτα σημάδια της κρίσης στην Ελλάδα ήταν πασιφανή και σκληρότατα. Η ιδέα του έργου γεννήθηκε κάτω από την πίεση αυτού του αστικού τοπίου που παρήκμαζε και που στα μάτια ενός ανθρώπου που μέχρι πρότινος ζούσε στην επαρχεία φάνταζε πραγματική δυστοπία. Προσπαθώντας λοιπόν, παράλληλα με τη βαθιά μου εσωτερική αναζήτηση λόγω των σπουδών μου στο θέατρο, μέσα από αυτήν τη σηπτική κατάσταση να βρω μια ένδειξη ζωογόνησης, άρχισα να φτιάχνω φανταστικές ιστορίες που ξεκινούσαν από μια αντίστοιχη συμβολική δυστοπία αλλά τελικά οι πρωταγωνιστές τους παραμένοντας μέσα στην ίδια συνθήκη, άλλαζαν κατά τι τη δράση τους αφήνοντας να εννοηθεί πως βρίσκονται στο κατώφλι μιας ανατροπής. Μέσα σε αυτές τις ιστορίες γεννήθηκε και η ιδέα του THEOX.
Μάλιστα η σπερματική εικόνα που δημιούργησα ήταν ένα βόδι ζωσμένο με ένα άροτρο να κατεβαίνει από τον λόφο του Λυκαβηττού, να κατηφορίζει την οδό Σίνα και να συνεχίζει στην οδό Πανεπιστημίου οργώνοντας βαθιά την άσφαλτο. Έπειτα από λίγο καιρό συνέταξα την ιδέα της ταινίας και όλον τον φάκελο προπαραγωγής, κατέθεσα την πρόταση στο πρόγραμμα μικροφίλμ της ΕΡΤ που όμως δυστυχώς συνέπεσε με το αιφνίδιο κλείσιμό της. Μετά από λίγο (Σεπτέμβριο του 2013) ολοκλήρωσα τις σπουδές μου με τον Αβδελιώδη και επέστρεψα στην επαρχεία, συγκεκριμένα στην Κέρκυρα για την εκκίνηση της διατριβής μου.
Εκεί με την ζωτικής σημασίας βοήθεια αγαπημένων, παλιών και νέων φίλων αλλά και “οικογενειακών” προσώπων (με την ευρύτερη έννοια της οικογένειας) κατάφερα ιδίοις πόροις να ολοκληρώσω την ταινία τον Σεπτέμβρη του 2017. Νομίζω ότι οι χαρές και οι δυσκολίες ενός τέτοιου εγχειρήματος είναι ένα και το αυτό. Όποια δυσκολία λύθηκε μετατράπηκε σε χαρά πραγματοποίησης, βελτίωσης, μικρής επιτυχίας και όποια δεν λύθηκε επέφερε τελικά πολύ σημαντικότερα πράγματα τόσο σε τεχνικό αλλά περισσότερο σε εσωτερικό επίπεδο. Σίγουρα πάντως αν μπορούσαμε να μετατρέψουμε το κόστος παραγωγής ενός κινηματογραφικού έργου σε “ψυχικό προϋπολογισμό” όλοι οι άνθρωποι που εργασθήκαμε στο THEOX θα είχαμε ακριβώς ίσο μερίδιο. Δεν υπήρξε ούτε ένας άνθρωπος που εργάσθηκε τυπικά και αυτό μάλλον για μένα ήταν η μεγαλύτερη σύγκρουση, ευτυχής σύγκρουση, αυτή που συμβαίνει και ενώνει τα σώματα».
-Τι είναι αυτό που σε γοητεύει στο animation και τι ιστορίες θέλεις να διηγηθείς
«Στο animation με γοητεύει περισσότερο από όλα η ελευθερία του υλικού που συνεπάγεται το τεράστιο φάσμα των ιστοριών που μπορεί να εικονοποιήσει κανείς. Το animation ορίζεται στην ουσία του από εξωκινηματογραφικά στοιχεία και πολύ αρχέγονα. Η αρχή του είναι η εμψύχωση, η ζωογόνηση άψυχων ή ακόμα και ανύπαρκτων μέχρι πρότινος υλικών / ιδεών που καταλήγουν να γίνονται όντα μέσα σε μια συνθήκη θέασης. Αυτό το στοιχείο με γεμίζει κι εμένα με ελευθερία ως προς το πως θα σχεδιάσω τις ιστορίες που φαντάζομαι και θέλω να αφηγηθώ.
Η σύνδεσή του με την απαρχή της ανθρωπότητας και τον τρόπο που αναπαρίστατο αυτή στις τότε μορφές τέχνης εμπερικλείει στο animation όλη την ιστορία της έκφρασης της ανθρωπότητας. Όλα τα σύμβολα που έχουν καταγραφεί στην ιστορία του ανθρώπου, κοινωνικά, θρησκευτικά, ιστορικά, καλλιτεχνικά, είναι σαν να είναι καταγεγραμμένα στην, ας πούμε, βάση δεδομένων αυτής της τέχνης και περιμένουν να ζωντανέψουν. Αποτελούν όλα εκφραστικά υλικά διαθέσιμα για χρήση μέσα στο animation. Οι ιστορίες μου λοιπόν, μάλλον πολύ επηρεασμένες από όλο αυτό το προγονικό σύμπλεγμα που ανέφερα, πατούν στον συμβολισμό και αφορούν μάλλον, προς το παρόν τουλάχιστον, την ιδανική τομή του ανθρώπινου όντος ως προς την συνύπαρξη με την ζωική του πλευρά και κατ’ επέκταση με την κοινωνία στην οποία ενυπάρχει.
Στην τριλογία που ετοιμάζω, της οποίας η αρχή είναι το THEOX, εκκινώντας από το αποκομμένο κοινωνικό ον, το αδύνατο να αντιδράσει και να συμμετάσχει σε όποια κοινωνική επιταγή καταλήγω πια στο ελεύθερο και συνάμα ενεργό κοινωνικά ον που συμφιλιωμένο με την ζωική και πνευματική του φύση φθάνει στην μέγιστη απόλαυση της ίδιας του ζωής που βέβαια είναι ο έρωτας»
Μάνια Ζούση
Φωτογραφίες : Γιάννης Δημητράς και Βίκυ Γκρίντζου.
