“Με λένε Λευτέρη. Είμαι 38 ετών και έχω δικηγορικό γραφείο στο κέντρο της πόλης. Κάθε Παρασκευή απόγευμα, αφήνω στην άκρη τον χαρτοφύλακα και προσπαθώ να ισορροπήσω στις πανύψηλες γόβες μου….”
Μαριάντζελα Ψωμαδέλλη Τίτλος: Ελευθερία
“ Το δέρμα μου να έβγαζα, οι θλιβερές τους πιτσιλιές από πάνω μου δεν θα ’φευγαν. Μα για τα κατοστάρικα χαλάλι …Την πόλη αρκεί βροχή για να την πλύνει. Αφέντης και σκλάβα, ψεύτικα χαμόγελα – τη βρώμα από μας ποιος θα τη βγάλει;”
Ανδρέας Μιχαηλίδης Τίτλος: Χαλάλι
“Τίποτα παράταιρο. Τίποτα, εκτός από την κίτρινη λαβή του κατσαβιδιού που προεξείχε από το αυτί της ξαπλωμένης γυναίκας….”
Μαρία Καλαντζή Τίτλος: Λοβοτομή
Οι παραπάνω φράσεις είναι αποσπάσματα από μερικά από τα 30 κείμενα, 120 λέξεων ακριβώς, που επιλέχθηκαν ανάμεσα σε 500 συμμετοχές για το διαγωνισμό «Βρώμικες Ιστορίες της Πόλης» και αποτελούν τη θεματική ενός πρωτότυπου installation στο περίπτερο 16, στο πλαίσιο του 4ου Steet Art Festival Thessaloniki FASthessaloniki, που πραγματοποιείται 9 – 11 Ιουνίου στις εγκαταστάσεις της HELEXPO Θεσσαλονίκης .
Οι βασικοί συντελεστές και εμπνευστές αυτού του ιδιαίτερου εικαστικού-συγγραφικού project Γιώργος Μουστάκης συγγραφέας και Βέρα Καρτάλου εικαστικός, συγγραφέας και επιμελήτρια εκθέσεων, μιλούν για τις καλλιτεχνικές ανησυχίες και τους προβληματισμούς τους ως νέοι δημιουργοί.
Προσωπικά η πρώτη επαφή μου με το flash fiction ήταν όταν επισκέφτηκα το site http://120lekseis.com/ και την αντίστοιχη σελίδα στο 120λέξεις στο fb πριν λίγους μήνες. Πήρα το θάρρος έστειλα κείμενα με 120 χαρακτήρες και στη συνέχεια πήρα μέρος και στον πρόσφατο διαγωνισμό.
Με γοήτευσε αυτός ο πειραματισμός, το παιχνίδι με τις λέξεις και τον λιτό, εύστοχα περιεκτικό λόγο. Η δημοσίευση δε της πρώτης μου απόπειρας με ενθουσίασε και έτσι θέλησα να γνωρίσω τον άνθρωπο που ξεκίνησε αυτή την ιδέα.
Γιώργο πως ξεκίνησε η ιδέα για τις 120 λέξεις και γιατί ακριβώς τόσες;
Έγραφα και γράφω τέτοιου είδους ιστορίες και διαπίστωσα πως δεν υπήρχε κάποια σελίδα που θα μπορούσα να δημοσιεύσω το υλικό μου. Σκέφτηκα λοιπόν να δημιουργήσω μία. Αρχικά υπολόγιζα να κινούμαι στις 100 λέξεις, αλλά αποδείχθηκε σχετικά μικρός αριθμός κι έτσι κατέληξα στις 120 λέξεις ακριβώς. Στην πορεία ένας διαρκώς αυξανόμενος αριθμός ανθρώπων, συγγραφέων και μη, βρήκε την ιδέα ελκυστική, δημιουργώντας μια άτυπη κοινότητα, που τα μέλη της επικοινωνούν και αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Βλέποντας την απήχηση αυτή το Μάϊο του 2015 ανακοινώθηκε ένας διαγωνισμός με τίτλο «Ταξιδεύοντας πάνω σε 120 λέξεις» δίνοντας την ελευθερία στους συμμετέχοντες, να αφηγηθούν μ΄ αυτόν ακριβώς τον αριθμό λέξεων ταξιδιωτικές ιστορίες διακοπών. Η ανταπόκριση ήταν μεγάλη και γι αυτό αποφασίσαμε να τυπώσουμε σε συνεργασία με την «Κάπα Εκδοτική» ένα μικρό βιβλίο με τις 15 νικητήριες ιστορίες, εικονογραφημένο από τον Παναγιώτη Τσαούση και το παρουσιάσαμε σε μια εκδήλωση στο Θησείο τον Ιούνιο του 2015.
Ο νέος διαγωνισμός πως προέκυψε; Είναι δε ένας τίτλος που δημιουργεί ιδιαίτερους συνειρμούς και συσχετισμούς. Πόσο βρώμικες ήταν τελικά οι ιστορίες;
Το θέμα ήταν ιδέα της Βέρας προκειμένου να το απεικονίσει και εικαστικά στο SAF. Προσωπικά πιστεύω πως οι τίτλοι περιορίζουν τη δημιουργικότητα και τη φαντασία. Το θέμα γίνεται αυτοσκοπός και η φαντασία εγκλωβίζεται πολλές φορές από στερεότυπα. Οι ιστορίες θα έλεγα ότι ήταν στην πλειοψηφία τους αξιόλογες κι όχι βρώμικες. Το flash fiction είναι δυσκολότερο απ ότι φαίνεται αρχικά σε κάποιον που δεν έχει ασχοληθεί ξανά. Εκτός από ταλέντο χρειάζεται εξάσκηση. Γράφεις και ξαναγράφεις , ανακαλύπτεις δικλίδες, κάνεις πειραματισμούς και δοκιμές, διορθώνεις και διαρκώς εξελίσσεσαι. Προκειμένου δε να κρατηθεί ένα υψηλό επίπεδο στη σελίδα δημοσιεύεται μόνο το 10-15% των κειμένων που λαμβάνουμε και αυτά αποδίδονται εικαστικά από τη Βέρα.
Έκανες την πρώτη συγγραφική σου εμφάνιση σε νεαρή ηλικία το 2009, με το μυθιστόρημα « Ο Ψεύτης » ( εκδ. PS ) και μάλιστα με πολύ θετικές κριτικές. Συνέχισες τη συγγραφή, ενώ ταυτόχρονα αρθρογραφείς σε περιοδικά και site πολιτιστικού και λογοτεχνικού περιεχομένου και είσαι μόλις 33 χρόνων. Ως εκπρόσωπος της νέας γενιάς συγγραφέων ποια είναι η άποψή σου για το χώρο;
Θεωρώ πως δεν υπάρχει μια καλή κοινότητα. Επιθυμία μου είναι να δημιουργηθεί μια κοινότητα, όπου όλοι να συνδέονται και να αλληλουποστηρίζονται. Μια κυψέλη γόνιμου διαλόγου και δημιουργίας , μια σχολή ανοιχτή σε νέες ιδέες και ρεύματα, διάλογο και γόνιμο ανταγωνισμό. Υπάρχουν ταλαντούχοι συγγραφείς στην Ελλάδα που ξεπετιούνται σαν πυροτεχνήματα κατά καιρούς και χάνονται γιατί ο δρόμος τους είναι μοναχικός. Μόνο μέσα από τη συλλογικότητα, το κοινό όραμα μπορεί να ευδοκιμήσει η λογοτεχνία σήμερα στην Ελλάδα, που οι οικονομικές απολαβές από αυτή είναι σχεδόν ανύπαρκτες και η ηθική επιβράβευση της αποδοχής και της αναγνώρισης του συγγραφικού έργου είναι η μόνη ανταμοιβή. Γιατί η τέχνη είναι ανάγκη .
Αυτή η ανάγκη λοιπόν γέννησε κάποια συγγραφική σου δουλειά;
Ναι. Ολοκληρώνω δύο μυθιστορήματα αυτό το διάστημα. Ένα κοινωνικό κι ένα που θα το χαρακτήριζα fiction περιπέτεια και το υπογράφω με ψευδώνυμο, αν και όπως σου είπα δεν μου αρέσουν οι τίτλοι και η κατηγοριοποίηση.
Βέρα Καρτάλου : “ Η τέχνη πρέπει να είναι μέρος της ζωής μας και όχι το κρυφό μυστικό μιας ελίτ”
Αφήνοντας τον σεμνό, χαμηλών τόνων, γλυκομίλητο συνομιλητή μου, πήγα να συναντήσω την συνεργάτιδά του Βέρα Καρτάλου. Η πρώτη μας συνάντηση σε μια Θεσσαλονίκη, που λόγω της έντονης καλοκαιρινής βροχόπτωσης θύμιζε Βενετία, ήταν κάτω από μια ομπρέλα διασχίζοντας βιαστικά την Αριστοτέλους. Οι συστάσεις γρήγορες, η επικοινωνία άμεση. Είχα δίπλα μου μια τριαντάχρονη δυναμική γυναίκα που ξέρει τι θέλει και είναι αποφασισμένη να το διεκδικήσει κερδίζοντας το στοίχημα της ζωής της.
Μια γυναίκα γεμάτη αντιθέσεις, ψηλή, με αγέρωχη κορμοστασιά, σταθερά γερά βήματα και έναν εκρηκτικό συνδυασμό έντονου ερωτισμού, άγουρης νεανικής ορμής, κοριτσίστικης ευαισθησίας, σαρωτικού πάθους για την τέχνη και τη ζωή και δαιμόνιας καλλιτεχνικής φύσης. Κατά τη διάρκεια της τρίωρης συζήτησής μας όλες αυτές οι μορφές που κατοικούν μέσα της εναλλασσόταν αλλά και συνομιλούσαν μεταξύ τους.
Βέρα μου θυμίζεις την ηρωίδα στην « Αιώνια Καταδίκη» . Τη σειρά κόμικ που γράφεις, τόσο φυσιογνωμικά όσο και σαν χαρακτήρας. Γι αυτό ας αρχίσουμε από αυτό ακριβώς. Την ενασχόληση σου μ ένα είδος γραφής που έχουμε συνηθίσει ειδικά στην Ελλάδα να είναι αγορίστικη όπως λέγεται υπόθεση.
Θα πρέπει να σου πω, πως οι σπουδές μου αφορούσαν στις τουριστικές επιχειρήσεις και εργάστηκα αρχικά σ αυτόν τον τομέα αν και οι καλλιτεχνικές ανησυχίες πάντα υπήρχαν . Το πρώτο βήμα ήταν να συμμετέχω σ ένα εργαστήρι δημιουργικής γραφής. Τότε ένιωσα την ανάγκη να δω εικονοποιημένες τις ιστορίες μου και είχα την τύχη να συναντήσω την Παναγιώτη Τσαούση. Η ιστορία είναι μια μείξη film noir και fiction που εκτυλίσσεται γύρω από το μυστήριο που προσπαθεί να λύσει ο ντετέκτιβ Vincent P.DeKant. Βέβαια όταν ήρθα εδώ στη Θεσσαλονίκη, συμμετέχοντας στην comic con, φαινόταν απίστευτο στους περισσότερους ότι ένα τέτοιο κόμικ το σχεδίασαν Έλληνες και το σενάριο ήταν γυναικεία υπόθεση.
Το σενάριό σου αναφέρεται σε Άγγελους και Δαίμονες . Είναι οι προσωπικές σου εσωτερικές συγκρούσεις ή η κριτική ματιά σου στον κόσμο;
Βασίζεται στη σύγκρουση του καλού και του κακού αλλά και την ύπαρξή τους ταυτόχρονα στον κόσμο και τον κάθε άνθρωπο. Στο ότι υπάρχουν άνθρωποι που κάνουν κακό και το απολαμβάνουν και υπάρχουν κι αυτοί που κάνουν κάτι κακό και μετά έχουν τύψεις, όχι γιατί είναι ίσως καλοί αλλά γιατί αυτό τους έχουν διδάξει. Σε όλους συνυπάρχουν αυτές οι δύο αντίθετες δυνάμεις. Οι δοκιμασίες είναι καταστάσεις που δίνουν την αφορμή να εξωτερικευτεί η μία ή η άλλη πλευρά. Ποιοι είμαστε πραγματικά κι αν το ξέρουμε και οι ίδιοι. Τότε αποφασίζουμε με ποια πλευρά συμπορευόμαστε και πέφτουν οι μάσκες.
Μια που αναφέρθηκες στις μάσκες θα πρέπει να ομολογήσω πως εντυπωσιάστηκα από την έκθεση « V for VERSATILITY » που συμμετείχες κι εσύ τον περασμένο Νοέμβριο στο πλαίσιο του AthensCon. Εξαιρετική ιδέα και μεγάλη επιτυχία για τη διοργάνωση.
Είμαστε όλοι περήφανοι γι αυτή τη δουλειά. 1οο καλλιτέχνες εμπνεύστηκαν και δημιούργησαν τη δική τους παραλλαγή μάσκας με αφορμή τη συμβολική εξέλιξη της μορφής Guy faulkes και της μάσκας του “ V “. Συμμετείχα με το Captured Idol βασισμένο στην Ιαπωνική παράδοση του σεβασμού σε ανώτερους αντιπάλους ακόμη και κατά τη διάρκεια της αιχμαλωσίας. Και φιλοδοξία μας είναι αυτή η έκθεση και μετά την Αθήνα και το Ρέθυμνο να γίνει και στη Θεσσαλονίκη.
Συνεργάτης της Athens Con αλλά και στην αίθουσα τέχνης Metamatik TAF στο Μοναστηράκι ως επιμελήτρια εκθέσεων, εικαστικός, αλλά και performer τον προηγούμενο χρόνο στο Τραίνο στο Ρουφ. Τι να ρωτήσω πρώτα δεν ξέρω.
Όλα ξεκινούν από την αγάπη μου για την τέχνη και την ανάγκη να εκφραστώ. Γιατί για μένα τέχνη σημαίνει έκφραση. Πέρυσι είχα την ιδέα να αναπαραστήσουμε στο Ρουφ ζωντανά, καρέ-καρέ ιστορίες κόμικ. Αν εξαιρέσεις τη δυσκολία του πρωτότυπου αυτού εγχειρήματος , λόγω της ακινησίας και της γρήγορης εναλλαγής σκηνών από βαγόνι σε βαγόνι, ήταν διασκεδαστικό για τον θεατή να είναι ουσιαστικά μέσα σε κάθε σκηνή και να απολαμβάνει τρισδιάστατα το σενάριο βρισκόμενος μέσα σ’ αυτό. Είμαι τυχερή για την εμπιστοσύνη που μου δείχνει ο Ανδρέας Πεφάνης, ψυχή του Athens Con και ήδη δουλεύουμε το concept για το Δεκέμβριο. Οι εκθέσεις « ΔιέψευσέΤο» και «The Proust Effect » στο χώρο τέχνης Metamatik TAF είναι αποτέλεσμα προσωπικών μου αναζητήσεων- προτάσεων, που βρήκαν την αποδοχή των υπευθύνων. Η επιμέλεια ανακαλύπτω μέρα με τη μέρα, πως με συναρπάζει όλο κα περισσότερο. Όλη αυτή η αδρεναλίνη του συντονισμού διαφορετικών ανθρώπων και καλλιτεχνικών concept, που θέλουν να αφήσουν τη σφραγίδα τους και ο δημιουργικός τρόπος απεικόνισης του γενικού νοήματος είναι γρίφος και δελεαστική πρόκληση για μένα.
Και στις δύο αυτές εκθέσεις με καινοτόμο τρόπο χρησιμοποιούνται λέξεις, έννοιες, αντικείμενα, που παραπέμπουν πάλι στο συνειδητό και το υποσυνείδητο, στην ανθρώπινη ψυχή και σκέψη. Στο ηθικό και το ανήθικο. Στο συναίσθημα και την πραγματικότητα. Και τη σύνδεση όλων αυτών μεταξύ τους. Ο άνθρωπος και η πολυδιάστατη υπόστασή του. Η συνύπαρξη και η πάλη αντίθετων δυνάμεων και δυναμικών, διαπιστώνω πως είναι για σένα πάντα σε πρώτο πλάνο.
Αυτό είναι ο άνθρωπος. Αυτό είναι η ζωή και εγώ έχω βουτήξει μέσα σ αυτή τη θάλασσα καλλιτεχνικών αναζητήσεων, με στόχο να συγκινήσω, να κινήσω το ενδιαφέρον του κοινού, αλλά και να ευαισθητοποιήσω. Παράδειγμα το θέμα “Πνίξε τη Βία” κατά της καοποίησης των γυναικών ή η έκθεση που μόλις ολοκληρώθηκε στο Τραίνο στο Ρουφ και αφορούσε στις αυτοκτονίες που αυξάνονται συνεχώς στην Ελλάδα κι αποσιωπείται για πολιτικούς και κοινωνικούς λόγους. Θέλω με τρόπο εύστοχο και κατανοητό να περάσω τα μηνύματά μου σε όσο περισσότερο κόσμο μπορώ. Η τέχνη πρέπει να είναι μέρος της ζωής μας και όχι το κρυφό μυστικό μιας ελίτ.
Σ όλες σου τις δουλειές διακρίνω έναν σαρκασμό. Σαν να κλείνεις το μάτι στην υποκρισία λέγοντας άλλοτε με άμεσο άλλοτε με υπόγειο τρόπο, « Σας είδα. Ξέρω τι κάνετε. Ποιοι είστε και ποιοι θα θέλατε να είστε.»
Αυτό είναι αλήθεια. Έτσι γεννήθηκαν και οι « Βρώμικες ιστορίες της πόλης». Και η λογική της έκθεσης, όπως θα δεις και αύριο μια που θα είσαι μαζί μου κατά τη διάρκεια της εγκατάστασης, είναι πως βγάζω τα « άπλυτα» στη φόρα. Οι ιστορίες πιασμένες με μανταλάκια απλώνονται σε κοινή θέα σε σχοινιά. Αποκαλύπτονται, καθώς πίσω από παράθυρα και καθώς πρέπει κουρτίνες, οι άνθρωποι ζουν τα πάθη , τις εμμονές, τις φαντασιώσεις και διαστροφές τους.
Αυτοδίδακτη σε όλα, επαγγελματίας στον αγώνα για καλλιτεχνική αναγνώριση και αποδοχή. Είναι εφικτή αυτή η προοπτική για σένα εδώ στην Ελλάδα; Θα σκεφτόσουν να φύγεις στο εξωτερικό κυνηγώντας το όνειρο σου;
Αγαπώ την Ελλάδα και αγωνίζομαι με κάθε τρόπο προκειμένου να μπορέσω να μείνω και δουλεύω αυτά γι αυτά τα όνειρα. Έχω βάλει ένα χρονικό περιθώριο επίτευξης αυτού του σκοπού και αν δεν μπορέσω να το κάνω εδώ, έτσι ώστε να μπορώ και οικονομικά να καλύπτω τις ανάγκες μου, θα φύγω.
Εδώ αυτή τη στιγμή, το βλέμμα αλλάζει και οι σπίθες του πάθους δίνουν βήμα στο ανεπαίσθητο βούρκωμα, στο στιγμιαίο ράγισμα, στην ψυχή που λυγίζει. Μια αυθόρμητη σιωπηλή αγκαλιά κλείνει τη συζήτησή μας.
Κείμενο – φωτογραφίες : Μαρία Μαυρίδου
