Για μια σπάνια και πολύτιμη “αισθηματική επικοινωνία με το κείμενο” Ζουβέ-Ελβίρα, που αναφέρεται στον μαγικό κόσμο της Υποκριτικής, κι ανεβαίνει στο Θέατρο Πράξη Επτά, κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή, μιλά στο artplay.gr ο σκηνοθέτης Θόδωρος Γράμψας, ο οποίος κλείνει φέτος σαράντα χρόνια διδασκαλίας και πρωταγωνιστεί στην παράσταση από κοινού με αποφοίτους της Σχολής του, αναδεικνύοντας με αυτόν τον τρόπο την ουσία ενός θεάματος βασισμένου σε επτά μαθήματα Υποκριτικής σε μια αίθουσα Δραματικής Σχολής, του σπουδαίου Γάλλου ηθοποιού, σκηνοθέτη και δασκάλου Λουί Ζουβέ, μεσούσης της γερμανικής κατοχής στο Παρίσι του 1940.
«Η πρώτη μου επαφή μ΄ αυτό το κείμενο ήταν πριν πολλά χρόνια, όταν είχα δει την παράσταση, νομίζω το 1988, που είχε ανεβάσει ο Βασίλης Παπαβασιλείου, σε δική του μετάφραση και σκηνοθεσία, στο Θέατρο Κνωσός, παίζοντας ο ίδιος τον ρόλο του Ζουβέ και η Μάνια Παπαδημητρίου έπαιζε την Κλαούντια.
Τότε ήμουν πολύ νέος ηθοποιός και ίσως δεν εισέπραξα την «δύναμη» και το πόσο υπέροχο ήταν αυτό το κείμενο. Πέρα από την ίδια την παράσταση, που ήταν εξαιρετική. Αυτό το αισθάνθηκα.
Όμως δεν έχει σημασία. Σημασία έχει ότι αργότερα που άρχισα να σκηνοθετώ, κυρίως έργα που με «κέντριζαν» κατά κάποιον τρόπο ν΄ ασχοληθώ μαζί τους, παίρνοντας στα χέρια μου αυτό το κείμενο, δεν ξέρω…, δημιουργήθηκε μέσα μου ένα πολύ έντονο συναίσθημα ενδιαφέροντος και έλξης μαζί, γι’ αυτό το έργο. Έτσι λοιπόν, είχα στο μυαλό μου πολλά χρόνια τώρα, πάνω από δεκαπέντε, ότι όταν θα δημιουργούντο οι κατάλληλες συνθήκες, θα αναλάμβανα την ευθύνη να το ανεβάσω.
Και λέγοντας «κατάλληλες συνθήκες», μιλώ για το κατά πόσο η εμπειρία μου ως ηθοποιός, αλλά και ως καθηγητής, θα με είχαν «ωριμάσει» τόσο, ώστε να μπορώ να επιδείξω την αφοσίωση που χρειάζεται σ’ αυτό το κείμενο.
Ένα έργο που αποτελείται από επτά πραγματικά μαθήματα Υποκριτικής, που διεξήχθησαν στο Παρίσι το 1940 από υπαρκτά πρόσωπα, και κατεγράφησαν αυτούσια, από την βοηθό του δασκάλου Λουί Ζουβέ, με στενογραφικό τρόπο τότε.
Και μιλάω για αφοσίωση, που έτσι κι αλλιώς απαιτείται να επιδεικνύουμε στα θεατρικά πρόσωπα που κάθε φορά καλούμαστε να υποδυθούμε, αλλά πολύ περισσότερο στα συγκεκριμένα πρόσωπα, που έζησαν πραγματικά και πρόκειται ουσιαστικά για τα βιώματά τους. Για την ζωή τους. Ήταν συνάδελφοί μας.
Είναι έως και συγκινητικό αυτό που συμβαίνει με την Τέχνη της Υποκριτικής.
Μέσω των ηθοποιών, ο Ζουβέ, η Κλαούντια, ο Οκτάβιος και ο Λεόν, σήμερα μέσω ημών, αύριο μέσω κάποιων άλλων, κατά μία έννοια, ξαναζούν. Αναπνέουν ξανά με την ανάσα των ηθοποιών. Κινούνται μέσω των σωμάτων των ηθοποιών, μιλούν ξανά, γελούν, δακρύζουν μέσα από τα μάτια τους.
Είναι όντως συγκινητικό. Μαγικό.
Έτσι λοιπόν, επανερχόμαστε σ’ αυτό που σας έλεγα και πριν. Ότι αυτό που μ’ έκανε να εργαστώ μαζί με τους συναδέλφους μου πάνω σ’ αυτό το κείμενο, δεν είναι μια απόφαση που έχει να κάνει με τη λογική, αλλά έχει να κάνει κυρίως με μια αισθηματική επικοινωνία με το κείμενο. Ίσως γιατί η εμπειρία μου στο κομμάτι της διδασκαλίας, σχεδόν τριάντα χρόνια τώρα, και αυτή του μαθητή φυσικά, με κάνουν να συναισθάνομαι και τις δυο πλευρές κι αυτή του δασκάλου κι αυτή των μαθητών: τα αισθήματα, τις αγωνίες τους, την προσπάθειά τους ν’ ανακαλύψουν, τι είναι αυτό που τους ελκύει τόσο πολύ. Τι είναι αυτή η Τέχνη της Υποκριτικής. Τι είναι αυτό που μας κάνει να πιστεύουμε ότι υπάρχει «κάτι», επειδή, εμείς πιστεύουμε ότι μπορεί να υπάρχει.
Και το λέω αυτό ενθυμούμενος την φράση του Κουν: «Πρέπει να πιστεύουμε σε θαύματα, για να γίνουν θαύματα».
Ένα άλλο ακόμη: Τα μαθήματα αυτά διεξήχθησαν το 1940 στο Παρίσι, σ’ ένα περιβάλλον πολέμου. Με τα γερμανικά στρατεύματα στα τελευταία δύο μαθήματα, να έχουν καταλάβει ήδη την πόλη.
Είναι εντυπωσιακό και συγχρόνως συγκινητικό ότι αυτοί οι άνθρωποι, δάσκαλος και μαθητές, σ’ ένα τέτοιο περιβάλλον, υπ’ αυτές τις συνθήκες και μάλιστα με την Κλαούντια, την μία από την ομάδα των μαθητών Εβραία, συνέχιζαν να εργάζονται αδιάλειπτα, με απόλυτη αφοσίωση και πάθος, προσπαθώντας να κατακτήσουν την Τέχνη τους. Και ακόμη περισσότερο, για να παραμένουν Ελεύθεροι. Για να συναντήσουν το αύριο με ισχυρά εφόδια.
Αυτό μας θυμίζει, όσον αφορά στα ελληνικά «πράγματα», αυτά που έχουμε ακούσει, αυτά που ξέρουμε για τον Κουν και τους μαθητές του. Με τι πάθος, με τι πίστη και αυταπάρνηση, την ίδια εποχή στην Ελλάδα πια, κάτω από τις ίδιες συνθήκες, υπό γερμανική κατοχή, ανακάτευαν σκέψεις, ιδέες, φαντασία, πάθος και πάθη, για να δώσουν στο «αύριο» το χρώμα που ονειρεύονταν.
Ίσως γι’ αυτό σας είπα πριν ότι η επικοινωνία μου με το έργο είναι αισθηματική.
Επειδή συνδέεται το μεγαλύτερο κομμάτι της καλλιτεχνικής μου ζωής με το Θέατρο Τέχνης και αισθάνομαι αυτά τα πράγματα, ίσως, με κάποια μεγαλύτερη ένταση.
Μου μοιάζει λοιπόν πολύ φυσιολογικό να συνδεθώ με αυτό το έργο.
Μ’ αυτά τα πρόσωπα που βίωναν, αυτά που βίωσα και βιώνω αυτά τα χρόνια στις θεατρικές σκηνές και στις αίθουσες διδασκαλίας.
Φέτος κλείνω σαράντα χρόνια σ’ αυτόν τον «κόσμο». Στον κόσμο της Υποκριτικής. Και χαίρομαι ιδιαίτερα που συμπίπτει αυτή η παράσταση, μ’ αυτή τη χρονική στιγμή.
Χαίρομαι επίσης που μου επιβεβαιώνει το έργο τη «θέση» μου για τα «πράγματα», γιατί με το ’να και με τ’ άλλο, είχα αρχίσει να μπερδεύομαι.
Το γεγονός λοιπόν αυτό, ότι δηλαδή, ο Ζουβέ, η Κλαούντια, ο Οκτάβιος και ο Λεόν, τα πρόσωπα που υποδυόμαστε, ήταν συνάδελφοί μας, καθιστά την όλη διαδικασία ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα, δελεαστική, αλλά και πιο, νομίζω, δύσκολη.
Αυτή μας η «συγγένεια» με τα πρόσωπα αυτά, μας έδωσε την δυνατότητα να επικοινωνήσουμε, να συνεννοηθούμε και να κατανοήσουμε σε βάθος το «δράμα» τους, έτσι ώστε να είμαστε περισσότερο αληθινοί και πειστικοί αφηγούμενοι την δική τους ιστορία, την δική τους κατάθεση στην πορεία της Τέχνης αυτής.
Θα μπορούσε να πει κανείς ότι το «πράγμα» καθίσταται ευκολότερο μια και σχεδόν, «γνωριζόμαστε» με τα πρόσωπα του έργου. Κι όμως, μπορεί να «γνωρίζουμε» τα «μυστικά» τους, αλλά, άλλο αυτό και άλλο αυτά τα «μυστικά» να μετουσιωθούν σε «δράμα». Σε σκηνική πράξη.
Πρόκειται για δύο εντελώς διαφορετικά πράγματα.
Μπορεί ακόμη να σκεφτεί κανείς ότι πρόκειται για κάτι που είναι ειδικό σαν θέμα και να αφορά μόνο ανθρώπους που σχετίζονται με την Υποκριτική, μια και το έργο είναι «ΕΝΑ ΘΕΑΜΑ ΒΑΣΙΣΜΕΝΟ ΣΕ ΕΠΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΛΟΥΙ ΖΟΥΒΕ». Επτά μαθήματα Υποκριτικής σε μια αίθουσα Δραματικής Σχολής, του σπουδαίου αυτού Γάλου ηθοποιού, σκηνοθέτη και δάσκαλου.
Αν ήταν έτσι θα είχε δίκιο αυτός που θα σκεφτόταν κάτι τέτοιο.
Θα επρόκειτο για ένα είδος διάλεξης ας πούμε. Όμως δεν πρόκειται για διάλεξη, άλλα για γνήσια σκηνική, «δραματική» πράξη. Για πρόσωπα, που ζουν με πάθος, πάθη, με αγωνίες, χαρές και κλάματα, με συγκρούσεις ισχυρές, έχοντας στόχο ουσιαστικά και οι δύο πλευρές και αυτή του δασκάλου και αυτή των μαθητών, την «…λύτρωση με όλη την άπλα που πηγάζει απ’ την καρδιά…». Ο δάσκαλος στοχεύει σ’ αυτό συνειδητά, οι μαθητές, ακόμη, υποσυνείδητα.
Όλη αυτή η προσπάθεια που καταβάλαμε, δεν θα μπορούσε να έχει περατωθεί με τόσο ευχάριστο και δημιουργικό τρόπο, παρά μόνο με τους συγκεκριμένους συναδέλφους μου, που είναι και μαθητές μας. Απόφοιτοι της σχολής μας. Όλη η αγάπη τους για το Θέατρο, η προσωπική τους ευγένεια, η καλλιέργειά τους, η υποκριτική τους αντίληψη και αποτελεσματικότητα, συνέβαλαν στο να νοιώθουμε όλοι μας «βγαίνοντας» στη σκηνή, ειλικρινείς, ενδιαφέροντες και χρήσιμοι.
Ελπίζω αυτό να το διαπιστώνουν και οι θεατές μας.
Κρίνοντας όμως από το ενδιαφέρον που εκδηλώνεται για την παράσταση, νομίζω ότι μάλλον, τα καταφέρνουμε”.
Θόδωρος Γράμψας
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Προσαρμογή κειμένου: Μπριζίτ Ζακ
Μετάφραση: Βασίλης Παπαβασιλείου
Σκηνοθεσία: Θόδωρος Γράμψας
Σκηνικό: Χριστίνα Κωστέα
Κοστούμια: Λίνα Σταυροπούλου
Φωτισμοί: Στέβη Κουτσοθανάση
Μουσικές επιλογές: Ο θίασος
Βοηθός σκηνοθέτη: Τιγκράν Αμπραμιάν
Φωτογραφίες: Ίρις Κατσούλα
Social media: Νάντια Καφφετζή
Κατασκευές: Νίκος Δεντάκης
ΠΑΙΖΟΥΝ:
Θόδωρος Γράμψας
Ανδριανή Κυλάφη
Στέλιος Γιαννακός
Νίκος Παλιούρας
INFO
ΘΕΑΤΡΟ ΠΡΑΞΗ ΕΠΤΑ
Βαλτετσίου 45, Εξάρχεια, τηλ 210 3800624
ΗΜΕΡΕΣ ΚΑΙ ΩΡΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ
Παρασκευή – Σάββατο στις 21.15
Κυριακή στις 20.00
ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 100 λεπτά
ΕΙΣΙΤΗΡΙΑ
Γενική είσοδος: 10 ευρώ
Ατέλειες, εισιτήριο ανέργων: 7 ευρώ
ΠΡΟΠΩΛΗΣΗ: Viva.gr
Επικοινωνία παράστασης
Ανζελίκα Καψαμπέλη
t.6945798883 | [email protected]
