“Ο Τζων Μέρρικ, ο Άνθρωπος Ελέφαντας, είναι ένας έξυπνος άνθρωπος, ευγενικός, με πίστη στη ζωή, όμως απόλυτα δύσμορφος σε σώμα και πρόσωπο εξαιτίας μιας σπάνιας ασθένειας που τρομάζει όποιον τον αντικρίζει. Και μετά, όταν σβήσουν τα λαμπιόνια του πανηγυριού και οι πολύχρωμες ταμπέλες, αυτός ο ηδονοβλεπτικός τρόμος, γίνεται χλευασμός κι οργή και κυνηγητό και βίαιη συμπεριφορά χειρότερη από ότι θα ‘ταν σ’ ένα αδέσποτο ζώο”. Αυτά αναφέρει μεταξύ άλλων στο artplay.gr ο σκηνοθέτης Κοραής Δαμάτης με αφορμή τη σκηνοθεσία του έργου του Bernard Pomerance «Ο Άνθρωπος Ελέφαντας», που ανεβαίνει σε διασκευή και σκηνοθεσία δική του με πρωταγωνιστή τον Δημήτρη Καρατζιά, στον Πολυχώρο VAULT από τις 4 Οκτώβριου, κάθε Παρασκευή και Σάββατο στις 21:00 και Κυριακές στις 18:15 , με αφορμή τα 40 χρόνια από το πρώτο ιστορικό ανέβασμα του πολυβραβευμένου έργο στο Broadway τον Απρίλιο του 1979.
Ο Κοράης Δαμάτης παραχώρησε στο artplay.gr τις σκηνοθετικές του σημειώσεις για τον “Άνθρωπο Ελέφαντα” που περικλείουν και την προσωπική του ανάγνωση στο εμβληματικό αυτό έργο:
“Άνθρωπος δύσμορφος ίσον άνθρωπος απωθητικός, αποκρουστικός, άσχημος.
Αποκλίνουσα όψη, ίσον τρομαχτική όψη.
Ή, γελοία όψη. Γκροτέσκα.
Πολύ μακριά απ’ τη δική μας μορφή, απ’ τη μορφή αγαπημένων μας.
Πολύ μακριά απ’ αυτό που μάς μάθανε να θεωρούμε φυσιολογικό.
Άρα, ένα λάθος. Μια κατάρα που δεν είναι δικιά μας. Οργή Θεού.
Μια θεϊκή τιμωρία ίσως. Μια πυκνή σκοτεινιά που μας τρομάζει.
Οπότε, στο φόβο, στον τρόμο και την αποστροφή που μας προκαλεί αυτό που θεωρούμε δύσμορφο, άσχημο, και λάθος, μία είναι η λύση: η βίαιη εξαφάνισή του.
Η παντελής εξάλειψή του από το βλέμμα μας, το χώρο μας και τη ζωή μας.
Και σε μια πιο θαρρετή και δυναμική απόφασή μας, καλά θα ήταν,
η εξαφάνισή του από προσώπου γης.
Στο πυρ το εξώτερον οι αποκλίνοντες.
Στις θρησκευτικές κολάσεις οι θέσεις των δύσμορφων.
Μαζί με τα τέρατα του Ιερώνυμου Μπος.
Στην κόλαση του Μιχαήλ Άγγελου και στο χάρτη του Μποτιτσέλι,
στην τερατώδη αγωνία του Αγίου Αντωνίου και στις ξυλογραφίες της Αποκάλυψης του Ιωάννη του Ντύρερ.
Και μετά από τις κάθε είδους τερατογενέσεις ανά τους αιώνες και την σκληρή, ως επί το πλείστον, αντιμετώπισή τους, μετά τους δύσμορφους γελωτοποιούς του Μεσαίωνα, μετά από τον δύστυχο κωδωνοκρούστη της Νοτρ Νταμ, φτάνουμε στον 17ο αιώνα όπου η επιστήμη αρχίζει να υιοθετεί το δύσμορφο «ως αισθητικά απωθητικό μεν, αλλά διανοητικά ερεθιστικό δε».
Τζων Μέρρικ. Άνθρωπος Ελέφαντας.
Έξυπνος άνθρωπος, ευγενικός, με πίστη στη ζωή, όμως απόλυτα δύσμορφος σε σώμα και πρόσωπο εξαιτίας μιας σπάνιας ασθένειας που τρομάζει όποιον τον αντικρίζει. Και μετά, όταν σβήσουν τα λαμπιόνια του πανηγυριού και οι πολύχρωμες ταμπέλες, αυτός ο ηδονοβλεπτικός τρόμος, γίνεται χλευασμός κι οργή και κυνηγητό και βίαιη συμπεριφορά χειρότερη από ότι θα ‘ταν σ’ ένα αδέσποτο ζώο.
Ρος. Μάνατζερ του Τζων Μέρρικ στα Freak Shows της εποχής. Εκμεταλλευτής, βάναυσος, καιροσκόπος, σκληρός διαπραγματευτής και αμείλικτος ‘‘επιχειρηματίας’’.
Γιατρός Φρέντερικ Τριβς.
Εκπρόσωπος της αναγκαίας και θετικής περιέργειας της επιστήμης, ανάμικτης με την επιβολή της να στηρίζει την επηρμένη ιδέα ότι το ανθρώπινο είδος είναι το μόνο που δύναται να ξεχωρίζει το ορθό, το φυσιολογικό, από το ανορθόδοξο κι αφύσικο, και να αποφασίζει για την τύχη τού δεύτερου σαν καινοτόμος, νεόκοπος Θεός.
Κυρία Κένταλ.
Γνωστή ηθοποιός του θεάτρου που τολμά να δοκιμάσει την ακριβή της τέχνη αντικρίζοντας το ‘‘τέρας’’ χωρίς να δείξει το παραμικρό σημάδι φόβου. Αντιθέτως, το φέρσιμό της και οι γοητευτικοί της τρόποι, ξεγελούν στο έπακρο, δημιουργώντας ένα κλίμα σχεδόν ερωτικό μεταξύ του δύσμορφου Μέρρικ -που περνάει το ψεύτικο για αληθινό- και της αδιαμφισβήτητης ομορφιάς της.
Επίσκοπος.
Σαν σωστός φονταμενταλιστής, πετυχαίνει, να ‘‘πάρει’’ με το μέρος του τον τρομαγμένο Μέρρικ, προτείνοντάς του την παράδοσή του στην θεραπευτική αγκαλιά του Θεού, με ασφαλή επιβράβευση τον περιούσιο χριστιανικό παράδεισο.
Καρλ Γκομ. Διευθυντής του Νοσοκομείου του Λονδίνου. Νεωτεριστής κατά το δοκούν, συμπλέει με ό,τι πιο συμφέρον, είτε άμεσα οικονομικό, είτε διαφημίζοντας το υψηλό και σπουδαίο έργο που επιτελείτε στο νοσοκομείο του, μεριμνώντας για χρήσιμες γνωριμίες που θα φέρουν μακροπρόθεσμα κέρδη.
Θίασος.
Ο θίασος των ανθρώπων, μετά την απομάκρυνση του Τζων Μέρρικ απ’ τους δρόμους και τα πανηγύρια και την μόνιμη διαμονή του στο νοσοκομείο του Λονδίνου, αποφασίζει να κρύψει την απέχθειά του, να σταματήσει τους διωγμούς, τις κάθε είδους βαναυσότητες, το ξύλο και τη χλεύη, και να επιδείξει καλοσύνη και μεγαλοψυχία. Και μετά ακολούθησε κι ο θίασος των πρωταγωνιστών της υψηλής κοινωνίας, που αποφάσισε κι αυτός να κρύψει πίσω από συμβατικά χαμόγελα τον πουριτανισμό του, τον άκρατο συντηρητισμό του, το φόβο και την απέχθεια που του προκαλεί το διαφορετικό, και να αντιμετωπίσει τη φρίκη φορώντας ευγενικές μάσκες επισκεπτόμενος κατά συρροή το τουριστικό αξιοθέατο, δωρίζοντας πολύτιμα δώρα στη παραμορφωμένη μασκώτ του Λονδρέζικου νοσοκομείου, μήπως και πείσει για την ανωτερότητα του ανθρωπισμού του.
Ένα πρωινό άνοιξης, ο Τζων Μέρρικ, την ώρα που ξυπνάνε τα πουλιά, αποφάσισε ότι κουράστηκε, ότι δεν ήθελε άλλο να ζήσει, και τό ‘σκασε… αφήνοντάς μας από τότε να κοιταζόμαστε ακόμα στον καθρέφτη του, αναρωτώμενοι αν πρέπει να μας τρομάζει πιο πολύ η δυσμορφία μιας όψης ή η ασχήμια του μυαλού μας;
Κοραής Δαμάτης
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Συγγραφέας: Bernard Pomerance
Μετάφραση: Μαρλένα Γεωργιάδη
Δραματουργική επεξεργασία-Διασκευή-Σκηνοθεσία: Κοραής Δαμάτης
Σκηνικά – Κοστούμια: Κοραής Δαμάτης
Μάσκες: Ελένη Σουμή
Μουσική: Μάνος Αντωνιάδης
Κίνηση: Μαρίζα Τσίγκα
Σχεδιασμός φωτισμών: Κοραής Δαμάτης
Βοηθός φωτιστή: Θοδωρής Μαργαρίτης
Βοηθός σκηνοθέτη: Αναστασία Τσούτση
Β΄ βοηθός σκηνοθέτη: Λήδα Μεϊντάνη
Κατασκευή μάσκας Ελέφαντα: Σωκράτης Παπαδόπουλος
Κατασκευή φωτόσπαθων: Χρήστος Σάλεμ
Κατασκευές σκηνικών: Φώτης Μουρτάς
Φωτογραφίες παράστασης: Χριστίνα Φυλακτοπούλου
Trailer: Στέφανος Κοσμίδης
Διανομή
Τζων Μέρρικ (ο Άνθρωπος Ελέφαντας): Δημήτρης Καρατζιάς
Φρέντερικ Τριβς (ιατρός στο νοσοκομείο του Λονδίνου): Περικλής Μοσχολιδάκης
Κυρία Κένταλ (ηθοποιός), Σουβλίτσα: Μαρία Καβουκίδη
Ρος (μάνατζερ του Άνθρωπου Ελέφαντα) / Επίσκοπος / Γουίλ (νοσοκόμος): Στέλιος Καλαϊτζής
Καρλ Γκομ (Διευθυντής του Νοσοκομείου) / Ελεγκτής: Μιχάλης Καλιότσος
Άνδρας στο τσίρκο / Άγγλος Αστυνομικός, Σνορκ (νοσοκόμος): Αντώνης Καραθανασόπουλος
Δις Σάντουιτς / Σουβλίτσα: Σοφία Ρούβα
