“Η Αμβέρσα, η πόλη στην οποία γεννήθηκα, ζω και εργάζομαι, μετρά περισσότερες εθνικότητες από τη Νέα Υόρκη. Η εθνική ομάδα ποδοσφαίρου, οι «De Rode Duivels» οι «Κόκκινοι Διάβολοι»
αντιπροσωπεύει αυτήν ακριβώς την πολυπολιτισμικότητα”. Με αυτά τα λόγια ο νέος καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Αθηνών Γιάν Φαμπρ, έδωσε πριν από λίγο το στίγμα του, παρουσιάζοντας το πρόγραμμα και τη φιλοσοφία του Φεστιβάλ. Και πρόσθεσε:
“Ποδοσφαιριστές διαφορετικής εθνικής προέλευσης, διαφορετικού χρώματος δέρματος και θρησκείας, που μιλούν διαφορετικές γλώσσες, αποτελούν μία ομάδα. Όταν οι Κόκκινοι Διάβολοι επιλέχθηκαν για το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου, οι υποστηρικτές τους έγιναν ένα. Ανεξάρτητα από τη φυλή, το χρώμα, το υπόβαθρο, την κληρονομιά και τη γλώσσα, οι υποστηρικτές τους στάθηκαν πίσω από την ομάδα τους – ως ένα έθνος και μία εθνικότητα. Κατά τη διάρκεια του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος, η χώρα χρωματίστηκε με μαύρο, κίτρινο και κόκκινο.
Σε μια εποχή όπου τα όρια που γνωρίζουμε αλλάζουν, αναδύονται ζητήματα ταυτότητας: τι σημαίνει να είσαι Βέλγος, να είσαι Ευρωπαίος, να είσαι κομμάτι αυτού του κόσμου; Το καλοκαίρι του 2014, στη μικρή χώρα του Βελγίου, η απάντηση φαινόταν, για μια στιγμή, να είμαι πολύ σαφής: το να είναι Βέλγος σημαίνει να υποστηρίζεις τους Red Devils – ανεξάρτητα από οτιδήποτε άλλο. Ήμασταν μαζί επειδή ήμασταν διαφορετικοί, τιμώντας την πολυεπίπεδη και σύνθετη ταυτότητα του άλλου, αγκαλιάζοντας τις ομοιότητες και τις διαφορές μας.
Στην πρώτη μου χρονιά ως καλλιτεχνικός διευθυντής, θέλω να δημιουργήσω ένα αφιέρωμα στο Βέλγιο. Το Βέλγιο, γιατί αυτή η μικρή χώρα είναι το σπίτι και το καταφύγιο μου. Γεννήθηκα και ανατράφηκα στο Βέλγιο, και έτσι έχω αναπτύξει την καλλιτεχνική πρακτική μου από εδώ, ως μια πύλη προς τον υπόλοιπο κόσμο. Το Βέλγιο, επειδή πολλοί διεθνούς φήμης καλλιτέχνες γαλουχήθηκαν εδώ. Στη δεκαετία του 1980, το Βέλγιο γέννησε το «φλαμανδικό Κύμα», μια ομάδα διαθεματικών καλλιτεχνών που ανέτρεψε τις καλλιτεχνικές συμβάσεις και επηρέασε την καλλιτεχνική σκηνή ώστε να γίνει αυτό που είναι σήμερα. Το Βέλγιο, λόγω της υπερ-διαφορετικότητας και της πολύ-πολιτισμικότητας – τόσο στο γήπεδο, όσο και στους δρόμους και τις γκαλερί.
Αναπτύσσοντας αυτό το θέμα, ελπίζω να μετατρέψω το Φεστιβάλ σε ένα τόπο συνάντησης διαφορετικών εθνικοτήτων, πολιτισμών, γλωσσών και εμπειριών. Μακάρι όλοι να μοιραστούμε τη σκηνή – όχι μόνο μέσα από ένα διάλογο των διαφορών, αλλά σε αναζήτηση του τι μας συνδέει, σε μια αναζήτηση για μια κοινή ταυτότητα στο γόνιμο έδαφος που η τέχνη κάθε φορά αποδεικνύει ότι είναι.
Αυτή η υπέρβαση των ορίων διατρέχει όλες τις επιλογές μου σχετικά με τους καλλιτέχνες. Το πρόγραμμα θα επιχειρήσει να συνδυάσει διαφορετικά καλλιτεχνικά αντικείμενα. Θα αναμετρηθώ και θα συναρμόσω το θέατρο, το χορό, τις παραστατικές τέχνες, τα εικαστικά, τη λογοτεχνία, τη μουσική και τον κινηματογράφο. Μέσα σε όλες αυτές τις μορφές της τέχνης η αναζήτηση για τα όρια κατέχει συχνά κεντρική θέση. Οι δικοί μου ερμηνευτές – ή όπως εγώ τους αποκαλώ: «πολεμιστές της ομορφιάς» – αποσκοπούν και στη γεφύρωση των ορίων. Πασχίζουν για το ασύλληπτο, το ανέφικτο, κατά τη διάρκεια αυτών των μαγικών στιγμών μέσα σε ένα έργο τέχνης. Σε κάθε έργο τέχνης, ψάχνω για αυτά τα loci της οριακότητας, τις στιγμές της παράβασης.
Το ποδόσφαιρο είναι κι αυτό μια μορφή τελετουργίας, μια μορφή θεάτρου. Ποδόσφαιρο σημαίνει δράμα, σημαίνει να αντιμετωπίζεις την πραγματικότητα και δημιουργείς τη δική σου μοίρα. Ποδόσφαιρο σημαίνει θαύματα, και σημαίνει να κάνεις το αδύνατο δυνατό. Η αθανασία επιτυγχάνεται μέσω της θνητότητας του σώματος. Χωρίς να είμαι αφελής, ελπίζω ότι η τέχνη μπορεί να πάει ένα βήμα πιο πέρα από την πολιτική. Η σκηνή διεγείρει την αλληλεγγύη, η τέχνη διερευνά την ουτοπία. Μακάρι ο φόβος πάντα να παραβιάζεται από την ελευθερία, και η κρίση να οδηγεί πάντα στη δημιουργία.
Σε αυτά τα τέσσερα χρόνια που θα επιμελούμαι το Διεθνές Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου ελπίζω να χτίσω γέφυρες και να αναπτύξω το διάλογο. Ελπίζω να καταστήσω το Φεστιβάλ αντιπροσωπευτικό της πολυπολιτισμικής κοινωνίας μέσα στην οποία βρίσκεται. Ένα Φεστιβάλ που μορφοποιεί ένα καθρέπτη του κόσμου και την ίδια στιγμή ένα εσωτερικευμένο παράλληλο σύμπαν, όπου η ποικιλομορφία αποδεικνύεται ότι δεν είναι πρόβλημα, αλλά υπόσχεση – για μια καλύτερη τέχνη, ένα καλύτερο μέλλον και έναν καλύτερο κόσμο. Χαρείτε το! ”
