«Μου έκανε εντύπωση από την πρώτη στιγμή όταν διάβασα ότι υπάρχει κωμωδία του Στρίντμπεργκ», γράφει στο artplay.gr ο σκηνοθέτης Νίκος Καμτσής, με αφορμή την πρεμιέρα του έργου «Σύντροφοι; » στο «Θέατρο Τόπος Αλλού»
έργο το οποίο ανεβαίνει για πρώτη φορά σε ελληνική σκηνή κάνοντας πρεμιέρα στις 20 Νοεμβρίου.
«Ο μονομανής ποιητής της ανελέητης σχέσης και σύγκρουσης του αρσενικού και του θηλυκού, του άντρα και της γυναίκας να δει το προσφιλές του θέμα κωμικά και να γράψει πάνω σ΄ αυτό; » αναρωτιέται ο σκηνοθέτης.
«Πράγματι ανάμεσα στον «Πατέρα» και στη «Μις Τζούλια» τα πιο πολυπαιγμένα από τα έργα του, ο Στρίντμπεργκ έγραψε τους «Συντρόφους» και μας έκλεισε το μάτι βάζοντας ένα ερωτηματικό στο τέλος. Δηλώνει έτσι και την κωμική του διάθεση αλλά επιβεβαιώνει και τους κεντρικούς ήρωες, την Μπέρτα και τον Άξελ που διαφωνούν (τι άλλο να Κάνουν) για το αν είναι σύντροφοι η συγκάτοικοι.
Κριτικά, σκωπτικά και ειρωνικά ο Στρίντμπεργκ αναδιατυπώνει το ερώτημα του Σαιξπηρικού Αμλέτ «να ζει κανείς η μα μην ζει», ελαφρώς αλλαγμένο. «Να φαγωθεί κανείς η να μην φαγωθεί».
Ερώτημα ενδιαφέρον για να τεθεί θεατρικά.
Έτσι παρατάχθηκαν πάνω στη σκηνή του ΤΟΠΟΣ ΑΛΛΟύ και θα συγκρούονται κάθε Παρασκευή, Σαββατο και Κυριακή:
Από την μία ο Αξελ -ο άντρας- ζωγράφος αλλά και μέγας «οικοδόμος». Οικοδομεί ένα οικοδόμημα από λόγους και επιχειρήματα που συνθέτουν το κοινωνικό status, τα υποστηρίζει και τα περιχαρακώνει με νόμους και θεσμούς. Ορίζει τον κόσμο και την λειτουργία του, τον δομεί μέσα από την γλώσσα και του δίνει ταυτότητα και υπόσταση.
Και από την άλλη η Μπέρτα –η γυναίκα- που ο κόσμος της αρχίζει και τελειώνει στο σώμα και στα είδωλά του. Φυσικά. Γιατί μέσα από αυτό επιβεβαιώνεται και μέσα από αυτό αναδημιουργείται και επαναλαμβάνεται. Με αυτό το όπλο μπαίνει στον πόλεμο. Και αποδεικνύεται ανίκητο.
Η ζεστασιά και η ασφάλεια του κόλπου, είναι ασφαλές και αναμφισβήτητο καταφύγιο. Στην ασφάλεια και στην γαλήνη της ενδομήτριας ζωής μας καλεί η γυναικά, η μάνα, η γη…η Μπέρτα. Ένα καταφύγιο που δεν προϋποθέτει το αντίπαλο “αρσενικό” και άρα αυτό απογυμνωμένο από την λογική, δεν έχει άλλη διέξοδο από την τρέλα. Τα ερείπια του οικοδομήματός του δεν είναι ικανά να κρύψουν την γύμνια του και να τον προφυλάξουν.
Ο Πατέρας και η μητέρα στον «Πατέρα», η Μις Τζούλια και ο υπηρέτης Ζαν, Ο στρατηγός Εντγκαρ και η γυναίκα του Αλις, είναι ζευγάρια αυτού του δίπολου που βρίσκονται αέναα σε έναν θανάσιμο χορό που συνεχίζεται και θα συνεχίζεται από γενιά σε γενιά.
Τον ίδιο χορό χορεύουν ο ζωγράφος Αξελ Αλμπεργκ και η σύζυγος του Μπέρτα. Οι σύντροφοι ?.
Το ερωτηματικό λοιπόν μπαίνει αναγκαστικά, σαρδόνια και ειρωνικά και υποσκάπτει το υπέδαφος που πατάει. Ό, τι και αν υπάρχει στην επιφάνεια συγκλονίζεται και η τελική κατεδάφιση προαναγγέλλεται από τις πρώτες ατάκες και τελικά συμβαίνει.
Ο Στρίντμπεργκ βγάζει γέλιο όσο και αν αυτό ακούγεται παράδοξο, διότι μεταθέτει το ενδιαφέρον από το μύθο στις τεχνικές των αντιπάλων, στα όπλα τους και πως τα χρησιμοποιούν. Πράγματι τα γκροτέσκα πρόσωπα που εμφανίζονται και πλαισιώνουν τον Αξελ Αλμπεργκ και την γυναίκα του την φιλόδοξη Μπέρτα συνθέτουν ένα εξπρεσιονιστικό χορό που αντιστικτικά κινείται γύρω από το ζεύγος και ρίχνει το απαραίτητο λάδι στη φωτιά τους, που δεν θέλει και πολύ για πυρπολήσει το σύμπαν.
Οι «Σύντροφοι» γοητεύουν και συναρπάζουν διότι έχουν μια ειδοποιό διαφορά και καινοτομία από άλλα έργα του. Η λυσσαλέα σύγκρουση γίνεται με αφορμή την καλλιτεχνική δημιουργία και την πατρότητα ενός έργου τέχνης. Δεν είναι η κόρη που διεκδικούν και συγκρούονται το αρσενικό και θηλυκό (Πατέρας), αλλά ένας πίνακας ζωγραφικής.
Ο δομημένος και θεσμοθετημένος κόσμος του φτασμένου καλλιτέχνη Αξελ αποδομείται και κατεδαφίζεται από την Μπέρτα και τον χορό των φίλων τους (όλοι Σκανδιναβοί κανένας Γάλλος η έστω Ευρωπαίος, αν και βρισκόμαστε στο Παρίσι). Σε ένα κενό χρόνου και χώρου (ο αγώνας συμβαίνει στην ξένη) ο Αξελ για μια στιγμή, δέχεται να κάνει το παράδοξο. Δέχεται να ξεσφίξει την αυστηρή, σφιχτή, προτεσταντική γραβάτα του. Δέχεται ότι η λογική μπορεί να μην ισχύει για λίγο, μπορεί το «ορθό» (political correct) να κάνει τα στραβά μάτια για μία και μοναδική στιγμή και δέχεται αυτός και η συντρόφισσα του η Μπέρτα, να ζωγραφίσουν από ένα πίνακα ο καθένας πάνω στο ίδιο θέμα (ουδέν μεμπτό ) και να το καταθέσουν στο ετήσιο διαγωνισμό της Ανώτερης Ακαδημίας Τεχνών και Γραμμάτων προς κρίση και βράβευση (επίσης ουδέν μεμπτό).
Και τότε πιο είναι το παράδοξο?
Ότι δέχεται να βάλει ο καθένας την υπογραφή του, στον πίνακα του άλλου.
Ο ευθύς και νομιμόφρων Αξελ υποκύπτει στην αδηφάγο φιλοδοξία της γυναίκας και στην μαγνητική δύναμη του απαγορευμένου καρπού. Στον αγώνα που ξετυλίγεται μπροστά μας- άλλες φορές δραματικός και άλλες φορές γκροτέσκος και γελοίος, αλλά πάντα ενδιαφέρον- επιστρατεύονται όλες οι στρατηγικές: Έλξη, προσποιήσεις, προκλήσεις, όλα τα τερτίπια του σεξ, οι ελιγμοί και τακτικές άμυνας και επίθεσης, απάτες, ψέματα, δόλος, η ηδονή και η μέθη της καταστροφής και της αυτοκαταστροφής.
Πλησιάζουμε έτσι την φύση του κακού και την μοιραία σύγκρουσή του με το καλό.
Ο αλληλοσπαραγμός των φύλων είναι μια πρωτόγονη τελετή. Είναι ένας φυσικός νόμος.
Μέσα από μια τέτοια σκοπιά η γυναίκα έχει μια αλλόκοτη και αντιφατική γοητεία και ασκεί μια κολασμένα μαγνητική έλξη.
Ο Στρίντμπεργκ ο θεατράνθρωπος, ο Στρίντμπεργκ ο ποιητής, είναι ο ειδικότερος όλων να καταπιαστεί με κάτι τέτοιο. Έκτος από την ευαισθησία και το ταλέντο έχει και τρεις αποτυχημένους γάμους στο ενεργητικό του.
Η παγκόσμια κριτική τον είπε μισογύνη. Ο ίδιος δεν το αρνιόταν, έλεγε μάλιστα ότι «…ο μισογυνισμός είναι η άλλη όψη της έλξης που νιώθω για την γυναίκα. Μιας έλξης έντρομης»
ΝΙΚΟΣ ΚΑΜΤΣΗΣ
Ταυτότητα
Μετάφραση (από τα αγγλικά), Δραματουργική επιμέλεια κειμένου,
Σκηνοθεσία: ΝΙΚΟΣ ΚΑΜΤΣΗΣ
Σκηνικό-Κοστούμια: ΜΙΚΑ ΠΑΝΑΓΟΥ
Μουσική: ΧΡΗΣΤΟΣ ΞΕΝΑΚΗΣ
Φωτισμοί: ΝΙΚΟΣ ΚΑΜΤΣΗΣ-ΝΙΚΟΛΑΙ ΚΑΜΙΣΕΒ- (Κρ. Θέατρο Σόφιας)
Έντυπα – Αφίσα: TOPOS ARTE
Επιμέλεια ύλης προγράμματος: ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΠΟΛΙΤΟΥ
Βοηθοί Σκηνογράφου-ενδυματολόγου: ΝΕΦΕΛΗ ΣΤΕΙΡΟΥ-ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΤΖΑ
Η διανομή βασίζεται σε έναν βασικό πυρήνα ηθοποιών του θεάτρου Τόπος Αλλού.
Πρωταγωνιστεί η ΕΙΡΗΝΗ ΜΠΑΛΤΑ.
Παίζουν επίσης:
ΑΓΗΣΙΛΑΟΣ ΑΛΕΞΙΟΥ,
ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΟΥ,
ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΑΣΤΕΡΓΙΟΣ,
ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΑΚΗΣ,
ΜΥΡΣΙΝΗ ΜΟΡΕΛΛΙ,
ΑΣΗΜΕΝΙΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ,
ΜΑΡΚΕΛΛΑ ΣΤΑΜΟΥ
Η Ελληνική μετάφραση στηρίχθηκε στο Αγγλικό κείμενο των Edith and Warner Oland
Θέατρο ΤΟΠΟΣ ΑΛΛού
Κεφαλληνίας 17 & Κυκλάδων,
Κυψέλη
ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ:
Παρασκευή & Σάββατο 9.00
Κυριακή 7.30
Διάρκεια: 80’
Τηλ: 2108656004, 2108624392
