Θέατρο Οι δημιουργοί γράφουν

Λεία Βιτάλη: «Η Κλάρα Τσαχανασιάν θα μπορούσε να ταυτιστεί με τον Τραμπ και την Μέρκελ»

“Πριν από πάρα πολλά χρόνια είχα διαβάσει το έργο του Φρίντριχ Ντίρενματ «Η επίσκεψη της Γηραιάς Κυρίας» και το έχω δει επίσης αρκετές φορές στο θέατρο. Για κάποιο μυστηριώδη λόγο –όπως όλες οι ιδέες- μου καρφώθηκε στο μυαλό. Είναι γεγονός βέβαια πως όλοι οι δημιουργοί εμπνέονται ο ένας από τον άλλον και μ’ αυτό τον τρόπο συνεχίζουμε και εξελίσσουμε την πορεία της τέχνης», γράφει στο artplay.gr η συγγραφέας Λεία Βιτάλη με αφορμή το νέο της έργο «Ο Ένατος Γάμος της Γηραιάς Κυρίας» που ανεβαίνει στις 16 Φεβρουαρίου στο «Αγγέλων Βήμα» σε σκηνοθεσία Άσπας Κυρίμη και την Σοφία Σεϊρλή στον ρόλο της Κλάρα Τσαχανασιάν.

«Για μένα η ηρωίδα του Ντίρενματ, η Κλάρα Τσαχανασιάν, είναι η ενσάρκωση του αδυσώπητου τέρατος της απληστίας στον αιώνα μας. Μια γυναίκα, η οποία, μεταφερόμενη στην εποχή μας, θα μπορούσε να ταυτιστεί με τη Θάτσερ, τον Τραμπ, τη Μέρκελ, με όλους εκείνους τους ισχυρούς που κινούν τα σπαγκάκια της υφηλίου έχοντας σκοπό όχι απλώς το κέρδος αλλά την ικανοποίηση μιας βαθύτερης αλλά στείρας ανάγκης για απόλυτη εξουσία. Έγραψα λοιπόν ένα καινούριο έργο από το σημείο που το έχει σταματήσει ο Ντίρενματ. Η δική μου η Κλάρα είναι πλέον 120 ετών, πάμπλουτη, πανίσχυρη, αδίστακτη και μπορεί να κάνει τα πάντα αφού κατέχει όχι απλώς χρήματα αλλά τις ίδιες τις τράπεζες, τα πετρέλαια, τα όπλα, τη δύναμη να εξουσιάζει τις τύχες του κόσμου. Φέρνοντας την ηρωίδα στο σήμερα εξετάζω μέχρι πού μπορεί να φτάσει το ανεξέλεγκτο της εξουσίας και ποιες μορφές παίρνει σήμερα αυτό το «τέρας». Συγχρόνως προσπάθησα να μπω στην ψυχή αυτού του «τέρατος» που την παρακολουθούμε να ετοιμάζει τον ένατο γάμο της στη χώρα μας με τον εραστή της που την είχε γκαστρώσει και εγκαταλείψει και τον οποίο είχε η ίδια δώσει εντολή να σκοτώσουν. Ετοιμάζει λοιπόν στην πραγματικότητα ένα γάμο με νεκρό! Μπορεί να το κάνει ακόμη και αυτό καλώντας μάλιστα σ’ αυτόν τον γάμο τους μεγιστάνες φίλους της, τον πατριάρχη, τον ίδιο τον Πάπα και όλους τους πρωθυπουργούς αφού τους έχει όλους στο τσεπάκι της. Σκάβοντας ωστόσο στην ψυχή αυτού του «τέρατος» προσπάθησα να ανακαλύψω τα ψυχολογικά και τα κοινωνιολογικά αίτια της δημιουργίας του. Βεβαίως κάθε εποχή δημιουργεί το δικό της «τέρας» για τους δικούς της λόγους. Ο Ντίρενματ δημιούργησε ένα «τέρας» όταν τελείωσε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, όταν οι άνθρωποι προσπαθούσαν να κλείσουν τις πληγές τους. Η «Επίσκεψη της Γηραιάς Κυρίας» μας δείχνει τον εξευτελισμό του ανθρώπου για το χρήμα. Σήμερα έχουμε «προχωρήσει» ένα βήμα  παραπέρα. Το «τέρας» άλλαξε όψη, κρύβεται πίσω από τράπεζες που διαλύουν τις χώρες ως μια άλλη κρυφή δύναμη.

Όμως, παρ’ όλη την τερατοσύνη τους, τα «τέρατα» δεν παύουν να είναι άνθρωποι, όπως εσείς κι εγώ. Και κάπου μέσα τους ίσως υπάρχει μια βαθύτερη ανάγκη από την επιθυμία για εξουσία, κι αυτή να είναι η ανάγκη για αγάπη.

Αν ο άνθρωπος εκ φύσεως κινείται πρώτα απ’ όλα από ένα ένστικτο επιβίωσης που τον οδηγεί να αρπάζει προκειμένου να επιβιώσει, ένστικτο το οποίο έχει μεταλλαχθεί σε απληστία, ο πολιτισμός, πιστεύω, είναι αυτός που θα τον διδάξει τον ανθρωπισμό και την προσέγγιση του άλλου. Με μια πολιτιστική επέλαση ίσως μπορούμε όχι να νικήσουμε και να εξουδετερώσουμε το «τέρας» αλλά να βρούμε τρόπους χειραγώγησής του. Πάντα υπήρχαν πόλεμοι, αρπακτικά όρνεα, πάντα υπήρχε η εξουσία που καταδυναστεύει τους πάντες. Αυτό, όμως που ζούμε τώρα είναι το χειρότερο: η απληστία και η διαφθορά έχουν γίνει αποδεκτές από τον σύγχρονο άνθρωπο που τις ενστερνίζεται σαν νέες αξίες ζωής. Όλο αυτό εκπροσωπεί η δική μου Κλάρα.

Βεβαίως ένα θεατρικό έργο δεν θα αλλάξει τον κόσμο, ούτε κανένας συγγραφέας, ούτε ολόκληρη η τέχνη. Αλλά μπορεί να μας δείχνει ένα δρόμο για να συνειδητοποιήσουμε την πραγματικότητα και να προβληματιστούμε γι’ αυτήν. Από κει και πέρα, ο καθένας κάνει ό,τι μπορεί για τον εαυτό του και τους άλλους. Πιστεύω ότι όταν τα πράγματα έχουν φτάσει στο έσχατο σημείο του ευτελισμού, πάντα γίνεται μια ανατροπή».

Λεία Βιτάλη