Θέατρο

Η Τζούντιθ Μαλίνα …αποχαιρέτησε το Living Theater

Τριάντα χρόνια μετά τον θάνατο του συντρόφου και συνοδοιπόρου της Τζούλιαν Μπεκ, έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 88 ετών η Τζούντιθ Μαλίνα, ηθοποιός, σκηνοθέτης και συνδημιουργός του ιστορικού Living Theater, πρωτοποριακού θιάσου και κινήματος

με πειραματικές, πολιτικές και αναρχικές δομές που άφησε εποχή  με τις εμβληματικές παραστάσεις – διαμαρτυρίες και επηρέασε πλήθος δημιουργών. Εκείνη γεννημένη στη Γερμανία και μαθήτρια του σκηνοθέτη Ερβιν Πισκάτορ, εκείνος ζωγράφος του αφηρημένου εξπρεσιονισμού, δημιούργησαν από κοινού ένα εκρηκτικό μείγμα πειραματισμού που ταύτισε σκηνικά τον πολιτικό αγώνα με τη θεατρική έκφραση.

Με κοινά ενδιαφέροντα τη ζωγραφική, την ποίηση, το θέατρο και τη λογοτεχνία, ο Μπεκ και η Μαλίνα ίδρυσαν το 1947 «ένα ζωντανό θέατρο για να παίξει σύγχρονα έργα, με τρόπο που θα συγκινεί τους ανθρώπους της εποχής μας», όπως γράφει η Ελένη Βαροπούλου στο βιβλίο της «Το Ζωντανό Θέατρο», εκδόσεις Άγρα.

 

τζουντθι και μπεκ
Το Living Theater αποτέλεσε το έναυσμα για το off-off Broadway θέατρο με παραγωγές που είχαν φαντασία, αυτοσχεδιασμό και αναρχική ματιά, εναντιώθηκαν σε κάθε αυθεντία και σε κάθε μαζική ιδεολογία. Απομακρύνθηκε από την ακαδημαϊκή παράδοση, διακηρύσσοντας ότι σκοπός του είναι «όχι η μίμηση της ζωής, αλλά η ίδια η ζωή» και επιδόθηκε σε τολμηρούς σκηνικούς νεωτερισμούς.

“Απευθυνόμενοι όχι μόνο στη νόηση άλλα και το υποσυνείδητο του θεατή, στα συγκινησιακά πεδία και τις περιοχές της φαντασίας, αποθέωσαν τον συλλογικό αυτοσχεδιασμό , τη συμμετοχή του κοινού και μέσα από τις εικόνες που δημιούργησαν άφησαν να φανούν οι διαθέσεις και τα ιδεολογήματά τους απέναντι στην ταυτότητα μιας κουλτούρας, η οποία διαρκώς μεταμορφώνεται και διαρκώς παραμένει απροσδιόριστη.
Στρατευμένο στην ιδέα της αντίστασης, ενάντια στο επαγγελματικό θέατρο και στην αστική τάξη, ενάντια στον μιλιταρισμό, ενάντια στη βία και στην καταπίεση, συνεχίζει να πιστεύει με το ίδιο πάθος πως ο κόσμος μπορεί ακόμη να αλλάξει”.

τζουντιθ μολινα 2
«Είμαστε μια κοινότητα ουτοπιστών αντιαυταρχικών…» έλεγε ο Μπερκ  για το Living Theater που έγραψε ιστορία τη δεκαετία του ΄60 και του ΄70 αποτελώντας την « εμπροσθοφυλακή της αμερικανικής φαντασίας και, κυρίως, της πολιτιστικής διαμαρτυρίας».

τζουνιθ μολινα 4
Η Μαλίνα συνέχισε τη δεύτερη περίοδο «ζωής» του θιάσου, μετά τον θάνατο του Μπεκ και τη διαδοχή του από ένα παλιό μέλος της ομάδας, τον Χάνον Ρέζνικοφ.

Το Living Theatre επισκέφθηκε την Ελλάδα το 1979 και το 2001 για να παρουσιάσει την «Αντιγόνη» και τον «Προμηθέα στο χειμερινό ανάκτορο» καθώς και τα «Μυστήρια» μανιφέστο της θεατρικής έκφρασης τη δεκαετία του 1960, σπονδυλωτή παράσταση για τα αρχαιοελληνικά μυστήρια, μια εξερεύνηση του αγνώστου, περιοχών που δεν καταλαβαίνουμε, σαν μια πορεία από το σκοτάδι στο φως και αντίστροφα. Με κείμενα του Αρτό, κραυγές από τραγούδια του δρόμου που μοιράζονται με το κοινό».

τζουλιαν και μ πεκ

Σύμφωνα με την Ελένη Βαροπούλου στο βιβλίο της «Το Ζωντανό Θέατρο» ( εκδόσεις Άγρα) «η εκφραστική αναζήτηση του Λίβινγκ Θίατερ πέρασε επιγραμματικά από τους παρακάτω σταθμούς: είκοσι δύο θεάματα προηγήθηκαν του «Μπαλαούρου» ( 1963) προς την κατεύθυνση ενός ρεαλισμού που εκμεταλλεύτηκε τις ανακαλύψεις της ψυχανάλυσης και δεν δίστασε να φτάσει ως έναν υπερ-νατουραλισμό( Ο Σύνδεσμός). Ύστερα ήρθε η ανακάλυψη του Αντονέν Αρτώ. Ανεβάζοντας το «Μπαλαούρο» του Κένθ Μπράουν σε σκηνοθεσία Τζούντιθ Μολίνα άρχισαν να κάνουν πράξη τις ιδέες του Αρτώ. Το ζεύγος έζησε το ρίγος μιας ακραίας δράσης στη σκηνή. Πρότειναν το πρώτο άμεσα πολιτικό τους θέαμα. Και προχώρησαν σε μια πραγματικά κοινοβιακή συγκρότηση της ομάδας. Δεν είναι τυχαίο ότι η παράσταση αυτή στάθηκε αιτία να περάσουν από δίκη. Να καταδικαστούν και να καταφύγουν στην Ευρώπη, μάρτυρες και ήρωες. Το «Μυστήρια και μικρότερα έργα» ήταν αμέσως μετά το πρώτο από τα μεγάλα θεάματα της περιόδου εξορίας στην Ευρώπη. Αυτό που άνοιξε τον δρόμο στον συλλογικό αυτοσχεδιασμό, στη συμμετοχή του κοινού και σε ένα χαρακτηριστικό τρόπο παιξίματος που επιβεβαιώθηκε στον «Φρανκενστάιν», στην «Αντιγόνη», στο «Παράδεισος τώρα». Οι ψυχοφυσικές ασκήσεις του «Μυστήρια και μικρότερα έργα», υπερβαίνοντας κάθε κατάλοιπο ρεαλισμού, αποτέλεσαν το δείγμα ενός θεάτρου με τον τρόπο του Αντονέν Αρτώ.

 

Μ. Ζ